İŞLETME YÖNETİMİ DERS NOTU
Dersin Amacı birimdir.
Yöneticilğin meslek haline gelmesi ile birlikte yönetim işinin
öğretilebilir yönü genişlemektedir.
Bu dersin amacı:işletmelerde yer alan yöneticileri esas
alarak,yötecilik işinin
-kapsamı,
-ana unsurlar,
-kullanılan başlıca teknik ve süreçleri,
-bunlardaki değişmeleri
mevcut tepri ve araştırma bulgularının ışığı altında sistemli bir
şekilde incelemektedir.
İŞLETME HAKKINDA GENEL BİLGİLER
Günlük yaşantımızın önemli bir parçasını oluşturmakta,insan
ihtiyaçlarının büyük bir bölümünü karşılamaktadır.
Bu işletmeler çeşili türlerde ve büyüklüktelerdir.
Bir ülke ekonomisini oluşturan ve sayıları yüz binlere
hatta milyonlara varan işletmeler ekonominin hücreleri gibi
düşünülebilir.
KAVRAMI ve İŞLETMENİN TARİHİ GELİŞİMİ
İşletme, üretim faktörlerini bir araya getirerek pazar için iktisadi mal ilgili sahip olduğu özel bilgi ve becerilerdir.
ve hizmet üreten ve/veya pazarlayan ekonomik,teknik ve hukuki
birimler olarak tanımlanabilir.
İşletmeler, mal ve hizmet üretmek üzere belirlenmiş amaçları
gerçekleştirmek için emek, sermaye,hammdde ve bilgi üretim
faktörlerinin uyumlu biçimde birleşiminden oluşmuş ekonomik
birimlerdir.
İşletme yönetimi ise,belirli hedeflere ulaşmak için üretim
faktörlerinin sevk ve idare edilmesidir.
İşletme tanımı üzerinde durulması gereken konular şunlardır:
* İşletmeler başkalarının ihtiyaçlarını karşılamak üzere mal ve
hizmet üretirler.
* İşletmeler iktisadi mal ve hizmet üretirler.İktisadi mal ve
hizmetlerin özelliği fayda yaratmaları ve kıt olmalarıdır.
* İşletmelerin bu üretimi gerçekleştirebilmeleri üretim faltörleri adı
verilen emek,hammadde (doğa),sermaye ve bilginin bir araya
getirilmesine bağlıdır.
* İşletmeler kâr amaçlı örgütlerdir
Mal: İhtiyaçları tatmin etme özelliği taşıyan fiziki varlıklardır.
Hizmet , ise; ihtiyaçları tatmin etmesine rağmen maddi özelliği
olmayan ve üretilmesi için bir çaba ve maliyet gereken, tüketimi ise
manevi doyum sağlayan her tüketim ögesidir.
Bu sebeple mallar ve hizmetler bir alım-satım konusu olurlar.
Mallar ve hizmetler bir fayda elde etmek için satın alınırlar.
Fayda, bir malın tükletiminden elde edilen doyumdur.
Bir mal veya hizmetin faydası, o mal veya hizmetin ihtiyaç giderme
özelliğidir.
Mallar 4 kısma ayrılır:
1.Ekonomik mallar:Alım satım değeri olan mal türüdür.
2.Serbest mallar:Tabiatta hazır olarak bulunabilen mallardır.
3-Üretici mallar (Ara mal):Üretici ya da tüketici mallarını üretmeye
yarayan mallardır.
4-Tüketici mallar:Tüketici ihtiyaçlarını karşılamak için üretilen
mallardır.
İŞLETMENİN ÖZELLİKLERİ
İş yeri, işveren tarafından mal ve hizmet üretmek amacıyla maddi
olan ve olmayan unsurlar ile işçinin bitlikte örgütlendiği birimdir(iş
K.M 2/I)
İşletme ise,mal veya hizmet üretmeküzere belirlenmiş amaçları
gerçekleştirmek için emek,sermaye,hammadde ve bilgi gibi üretim
faktörlerinin uyumlu bir biçimde birleşiminden oluşmuş ekonomik
-İş yerinde teknik bir amaç,
-İşletmede ise iktisadi(kâr sağlama) amacı vardır.
İşletme tek bir işyerinden ibaret olabildiği gibi,işletme bünyesinde
birden çok işyeri de bulunabilir.
Sosyal,teknik ve beşeri bir sistem olan işletmenin özellikleri
şunlardır.
1-İşletme ekonomik bir sistemdir.
2-İşletme bağımsız bir sistemdir.
3-İşletme sosyal bir sistemdir.
4-İşletme dinamik bir sistemdir.
5-İşletme teknik bir sistemdir.
6-İşletme organik ve açık bir sistemdir.
İŞLETMENİN ÜRETİMDE KULLANDIĞI FAKTÖRLER
1-Fiziki faktörler
a-Patent(bulgu belgesi-ihtira beratı): Yeni bir mal veya üretim
metodu gibi herhangi bir yenilik bulan kimseye,bunun kendisinden
başkası tarafından kullanılmasını veya kopya edilmesini yasklayan
bir imtiyazdır.
b-Know how (teknik bilgi): Bir işletmenin üretim veya yönetim ile
C-Marka:Bir işletmenin kendi mal veya hizmetlerini tanıtmak ve
onları diğer ürünlerden ayırt etmek için kullandığı kelime,söz veya
işarettir.
2-Mali faktörler:
a-Öz kaynak (öz sermaye)
b-Dış kaynak (yabancı sermaye)
3-Beşeri faktörler: İşletmenin her kademesinde çalışan insan
kaynaklarıdır.
İŞLETMENİN FONKSİYONLARI
Bir işletmede çok farklı nitelikte faaliyetler gerçekleştirilmektedir.
Bu faaliyetler işletmenin içinde bulunduğu sektöre göre farklılık
göstermektedir.
Bu faaliyetler bazı işletmelerde (özellikle büyük işletmelerde)
bağımsız departmanlar halinde gruplandırılmaktadır.Bazı
işletmelerde (özellikle küçük işletmelerde) ise böyle bir
gruplandırmaya gerek görülmemektedir.
Genel anlamda bir işletmede gerçekleştirilebilecek farklı nitelikteki
fonksiyonlar şöyle belittilebilir:
• Üretim
• Pazarlama
• İnsan kaynakları
• Finansman
• muhasebe
• Ar-ge
• Halkla ilişkiler
• Tedarik
• Yönetim
Bu fonksyonlardan üretim,pazarlama,insan kaynakları ve finansman
fonksiyonları işletmenin temel fonksiyonlarını oluşturmaktadır.
Yönetim ise işletmenin genel fonksiyonudur.Yönetim diğer bütün
fonksiyonlara yöneliktir.İşletmenin bütün fonksiyonlarının
planlanması,örgütlenmesi,yönetilmesi,koordinasyonu ve
kontrolü,diğer bir ifadeyle yönetimi söz konusudur.
Diğer fonksiyonlar ise işletmenin yardımcı fonksiyonları olarak kabul
etmektedir.
İŞLETMENİN ÇEVRESİ
İşletmenin çevresi,işletmenin sınırları dışında kalan ancak onun
faaliyetlerini etkileten her şey olarak karşımıza çıkmaktadır.
İşletmenin yapı ve işleyişini etkileyen çevresel unsurlar yakın çevre İŞLETMENİN SORUMLULUKLARI
ve genel çevre ile bu çevrelerde yer alan faktörlerin küresel
boyutunu ifade eden küresel çevre olarak üç grupta incelenebilir. 1-Sosyal sorumlulukları
2-Ekonomik sorumlulukları
Yakın çevre:Tüketiciler,finans kuruluşları,sendikalar,tedarikçiler ve 3-Ahlâki sorumlulukları
rakiplerden oluşur.Bu kurum ve kuruluşlar işletmenin faaliyetleri 4-Sahiplerine karşı sorumlulukları
üzerinde doğrudan etkilidirler. 5-Çalışanlarına karşı sorumluluklarr
6-Tüketiciye karşı sorumlulukları
Genel çevre:İşletmenin faaliyetleri üzerinde dolaylı bir etkiye 7-Devlete karşı sorumlulukları
sahiptir.
Bu kapsamda yer alan faktörler şunlardır: İŞLETMENİN DİĞER BİLİM DALLARIYLA İLİŞKİSİ
-Teknolojik çevre
-sosyo-kültürel çevre İşletme bilimi iktisat öncelikliolmak üzere,davranış
-politik çevre bilimleri,matematik,istatistik ve hukuk gibi bilim dallarıyla yakından
-ekonomik çevre ilgilidir.
-doğal çevre
İŞLETMEYİ OLUŞTURAN FAKTÖRLER
Küresel çevre:Bütün dünyadır.
1-Bilgi ve Teknoloji
Işletmenin Çevresine Detaylı Bakış: 2-İnsan:
a)Hissedarlar
1-İşletmenin iç çevresi b)Yöneticiler
2-İşletmenin dış çevresi c)Çalışanlar
3-İşletmenin yakın çevresi
a)Tüketiciler 1-Sermaye (para,üretim araç-gereçleri,binalr,arsalar....)
b)İşletmeye kredi veren ve kredi alan kuruluşlar. 2-Yapı (organizasyon, polikalar,süreçler....)
c)Rakip firmalar 3-amaçlar(somut/Soyut,maddi/manevi,beşeri/sosyal...)
4-İşletmenin ulusal çevresi 4-Stratejiler.
a)Devlet
b)Toplum
c)Kurum ve kuruluşlar. İŞLETME KURMA NEDENLERİ
5-işletmenin uluslararası çevresi.
6-İşletmenin yapısal çevresi 1-Bağımsız çalışmak
a)Sosyal çevre 2-Daha fazla para kazanmak
b)Kültürel çevre 3-Miras yoluyla sahiplik
c)Ahlâki çevre 4-Yeni bir buluş veya fikri pazara sunmak
d)Psikolojik çevre 5-Başka fırsatların yokluğu
e)Hukuki çevre 6-Toplumsal itibar sağlamak
f)İktisadi çevre 7-Ülke ekonomisine katkıda bulunmak

İŞLETMENİN AMAÇLARI YÖNETİMİN ÖZELLİKLERİ

Genel anlamda işletmelerin iki tür amaca sahip oldukları -Yönetim belirlenen amaçların gerçekleştirilmesi ile ilgili bir süreçtir.
söylenebilir: -Yönetim bir grup sürecidir ve sosyal bir niteliğe sahiptir.
1-Ekonomik amaçlar ve -Yönetim süreci beşeri bir niteliğe sahiptir.
2-Sosyal amaçlar -Yönetim bir işbirliği sürecidir.
-Yönetim bir işbölümü ve uzmanlaşma sürecidir.
Ekonomik amaçlar faaliyetleri üzerinde etkili olan çıkar ve baskı -Yönetim bir koordinasyon sürecidir.
gruplarının beklentileriyle ilgilidir. -Yönetim bir emir-kumanda sürecidir.

1-Başlıca Ekonomik Amaçlar: YÖNETİCİLERİN SAHİP OLMASI GEREKEN ÖZELLİKLER

-Kârlılık
-Büyüme • İletişim kurma(etkin dinleme ve
-Süreklilik konuşma,empati,hoşgörü,arabuluculuk yapma,ileitişim
araçlarını kullanma)
2-Sosyal Nitelikli Amaçlar: • Planlama ve idare etme (Bilgiyi elde etme,analiz etme ve
-Tüketicinin korunması problem çözümünde kullanma,proje planlaması ve
-Doğanın ve kültürel mirasın korunması örgütlenmesi,zaman yönetimi,bütçeleme,finansal
-Eğitim ve kültür,sanat faaliyetlerinin desteklenmesi yönetim)
-Toplumsal değerler ve iş ahlakı • Takım çalışması (çalışanları güçlendirme,takımlar
-Ayrımcılık yapmama oluşturma,takım dinamiklerinin etkin yönetimi)
-Çalışma hayatının niteliğinin geliştirilmesi • Stratejik hareket (sektörün tanınması,örgütün
tanınması,uygun stratejilerinin belirlenmesi)
İşletmenin Amaçlarına Detaylı Bakış: • Küresel düşünme (kültür,küresel gelişmeler,yabancı dil)
1-Uzun dönemde kâr elde etme
• Kendi kendini yönetme (İş ahlâkı,kendinin farkında olma
Kâr=[(net satışlar+diğer gelirler)]-[(satış maliyeti+faaliyet
ve sürekli gelişime açık olma,risk alabilme,hatalardan
giderleri+diğer giderler)]
öğrenme)
2-Topluma hizmet sunmak
a-Dolaylı hizmet(vergi,yatırım,istihdam,ekonomik kalkınma)
b-Dolaysız hizmet (vakıflar,hastaneler.....)

3-Ömrünü sürekli kılmak

4-Sürekli büyümek
a-Yatay (niceliksel) büyüme
b-dikey (niceliksel) büyüme