Yurtdndaki Yabanc Mevleviler

Do.Dr. Nuri MEKLER Dr. fax, Esin ELEB BAYRU

ULUSLARARAS MEVLN A VAKF

NTERNATONAL MEVLN FOUNDATION

Mevlna'dar Mevl'ya Ulaanlar

Hazrlayanlar

Do.Dr. Nuri MEKLER Dr. h.c. Esin ELEB BAYRU

MEVLNA'DAN MEVL'YA ULAANLAR Yurtdndaki Yabanc Mevleviler

M E V L A N A KALKINMA AJANSI D O R U D A N FAALYET DESTE PROGRAMI (2011 F A A L Y E T YILI) No: DFD035

Proje Yrtcs:

Do.Dr. Nuri MEKLER (Uluslararas Mevlra Vakf Mtevellisi ve Konya ubesi Bakan Yardmcs)

Proje Danman:

Dr. h.c. Esin ELEB BAYRU (Uluslararas Mevlna Vakf Bakan Vekili ve Konya ubesi Koordinatr) Proje: U l u s l a r a r a s M e v l n V a k f K o n y a ubesi
Kitap Tasarm:

BOHEM TANITIM

KONYA Eyll 2012

Matbaa:

BAHIVANLAR BASIM A. .

f b

Kal km m a A j a n s

Mevlana

DeveJopment Asency

Bu kitap Mevlana Kalknma Ajans'nn destekledii "MEVLNA'DAN MEVL'YA ULAANLAR: YURTDIINDAK YABANCI MEVLEVLER" projesi kapsamnda hazrlanmtr.

indekiler
SUNU / Faruk Hemdem ELEB (UMV Bakam) - 5 NSZ / Dr. h.c. Esin ELEB BAYRU (UMV Bakan Vekili) - 8 PROJE HAKKINDA / Do.Dr. Nuri MEKLER (UMV Konya ubesi Bakan Yardmcs) -10 GR * Hz. Mevlna'nn Batdaki lk Mtercimleri / Do.Dr. Nuri MEKLER - 1 4 GNMZ BATI DNYASINDA HZ. MEVLNA VE MEVLEVLK * Sonsuza Kadar Hz. Mevln / Dr. Celleddin Bakr ELEB - 34 * Dn ve Bugnyle Avrupa ve Amerika'da Mevleviler / Dr. h.c. Esin ELEB BAYRU - 42 * Uluslararas Mevln Vakfi'nn Amerika'da Gerekletirdii Mevlna Gnleri / Faruk Hemdem ELEB - 52 BATILI MEVLEVLER'N GZYLE MEVLNA VE MEVLEVLK * Mevlevlik Yolunun Yaayan Gelenei / Kebir HELMNSK - 56 * Avrupa'da Mevlna'nn Mesajna Uygun Davranmak / Peter Hseyin CUNZ - 62 * Amerika'da Hz. Mevlna iirleri / brahim GAMARD - 66 * Gnmzde Almanya'da Mevlevlik / Sleyman WolfBAHN - 70 ANKETLER * Yurt Dndaki Mevlevlere Uygulanan Anket / Uluslararas Mevlna Vakf - 76 * Konya'ya Gelen Yabanclarla lgili Konya, Mevlna Mzesi ve eb-i Ars Etkinlikleri zerine Yaplan Anket / Ariv - 86 * Hz. Mevlna'ya "Gel"enler / Uluslararas Mevlna Vakf - 94 * Sem'nn Daveti / Do.Dr. Nuri MEKLER -105 NE DEDLER * Tarih Boyunca Batllarn Gzyle Hz. Mevlna / Do.Dr. Nuri MEKLER -111

HZ. MEVLNA VE MEVLEVLK LE LGL BATIDA YAYINLANAN ESERLER * Mevlna'nn Eserleri le lgili Yabanc Dillerde Yaplan almalar -122 (1973-2005 yllar aras) / Do.Dr. Nuri MEKLER * Hz. Mevlna ve Mevlevlikle lgili Batda Yaynlanan Baz ngilizce Eserler -140 (2005-2011 yllar aras) / Uluslararas Mevlna Vakf Konya ubesi SONU * Ak I, Konya'dan Parlasn; Semerkand'a, Buhra'ya Yanssn... -162 Do.Dr. Nuri MEKLER ULUSLARARASI MEVLN VAKFI * Tantm ve Etkinlikleri / Dr. h.c. Esin ELEB BAYRU -172

Faruk Hemdem ELEB

Hz. Mevlnarn 22. Kuak Torunu ve Bakan Uluslararas Mevln Vakf

Hz. Mevlna yaad dnemde bata Anadolu olmak zere, Orta Asya, ran, Pakistan ve Hindistan blgesinde tannyordu. Syledii iirler Seluklu bakenti Konya'ya gelen tccarlar ve ilim erbab tarafndan kendi yrelerine gtrlyor ve olduka beeniliyordu. Bunun temel sebeplerinden ilk ikisi; eserlerinde iledii bazen Firavun, bazen Musa olan; bazen gzel iler yapp melekleri bile kskandran, bazen de yapt kt ilerden eytan bile korkutan insann adeta bir mhendis gibi Hz. Mevlna tarafndan incelenmesi ve okuyucunun nne serilmesi idi. nsanlar okuduklar bu iirlerde kendilerini gzlemliyorlar ve tartyorlard. kinci temel sebep ise anlan blgelerde Farsann yaygn bir ekilde edebiyat dili olarak kullanlmas ve geni kitleler tarafndan bilinmesi idi. nsanlar Anadolu'dan yazlp kendi corafyalarna kadar ulaan bu iirleri zorluk ekmeden okuyup anlayabiliyorlard. Hz. Mevlna'nn batda tanmmas ise daha ok stanbul'da 1491 kurulan Galata Mevlevihanesi'ni ziyaret eden batl seyyahlarn mektuplar ve lkelerine dnlerinde yazdklar seyahatnameler vesilesiyle olmutur. XVI. yzyldan itibaren stanbul'a gelen seyyahlar mutlaka Galata Mevlevhnesi'ne gtrlr ve burada yini erif (Sem) seyrederler, sonrasnda

Mevlevhnenin eyhi ile sohbetler eder, Sem'nn din anlamn ve Hz. Mevlna'nn eserlerindeki fikirleri dinler hayranlklarn da yazlarna aktarrlard. Bu seyahatnameler aracl ile XVII. yzyldan itibaren Batdaki ansiklopedilere girmeye balayan, iirlerinden Latince, Almanca, Franszcaya eviriler yaplan Hz. Mevlna, evrensel fikirleriyle gn getike Batllarn daha da ilgisini ekmeye balam, XIX. yzyldan itibaren eserleri daha kapsaml olarak tercme edilmeye balamtr. Bu dnemlerde Sem'dan daha ok Hz. Mevlna'nn fikirleri ve lirik iirleri n plandadr. 1900'l yllarn banda Hz. Mevlna'nn lmsz eseri Mesnevi ngiltere'de tam metin olarak ngilizceye evrilmesiyle birlikte artk Hz. Mevlna sadece Avrupa'da deil Amerika'da da tannmaya balam ve insanca yaamann adeta bir "el kitab" olan bu byk eser daha geni kitlere yaylmaya balamtr. Hz. Mevlna ile zdeleen Sem da dnyaca yava yava tannmaya ve bununla birlikte Mevlevlik Kltr de ilgi grmeye balamtr. Peki gnmz modern dnyas Hz. Mevlna'da ne buluyor da onun iirlerinden ve Mesnev'sinin evirisinden oluan eserler en ok satan kitaplar listesinde yer alyor?

Bunu ok ynl incelemek, anlatmaya almak daha dorudur; ancak ana hatlaryla belirtilirse u sonulara ulamak mmkndr: Gnmz "ada" dnya insan teknolojik adan hzla ilerlerken, maddenin her bir zerresini, evrenin her bir kesini kefederken kendini ihmal etmi, bedenini ve nefsini doyururken gnln a brakmtr. Her trl maddi imknlar gn gelmi insanlar mutlu etmez olmu ve alklarn gidermek iin Mevlevlik, Budizm, Hinduizm ve Kabalizm gibi inan sistemlerine ynelmeye balamlardr. Bu inan sistemleri Amerika'da en fazla ilgi grenleridir. Ancak dindar diyebileceimiz bir Hristiyan Hz. Mevlna'nn eserlerinde Hz. sa'y vg dolu szlerle okuyunca, bir Yahudi bu eserlerde Hz. Musa'y daha iyi tanmaya balaynca doal olarak Hz. Mevlna'ya kar bir sempati beslemekte ve daha iyi okuyunca onun slamiyet'i sevdirerek anlattna ahit olup dinini deitirip slam' bile semektedir. Gnmzde hidayete eren bu insanlarn says olduka fazladr. Yine byk g olarak adlandrabileceimiz Batllar, zellikle son yarm yzylda kendi imknlaryla da yetinmeyip, baka lkelerin maddi zenginliklerine de gz dikmilerdir.

Tabi bu da savalar dourmu ve ilgili ilgisiz tm dnya insanlarn ya kan dklmesiyle, ya ekonomik kriz ya da ambargolarla etkilemitir. Bu olaylara siyasetten uzak, objektif bir gzle bakmaya alan baz Batllar Hz. Mevlna'nn birlik, beraberlik, hogr ve bar fikirlerini ieren dizelerine hayran olmakta, yine Hz. Mevlna'nn; "Hepimiz biriz, 'Bir'den gelmiiz. Niye bu kavgalar, savalar... Hepimiz ayn kervann yolcusu, ayn kkten treyen aacn dallaryz. Niye bu itime kakma..." gibi beyitleri bara susam Batlnn dikkatini ekmektedir. Ayrca unu da belirtmek gerekir ki, Bat son yllarda "Top Secret" tarz gizemli ve sr dolu ilh fikir ve grlere olduka ilgi gstermektedir. Hz. Mevlna'nn eserlerinde ska geen bu ifadeler ve mideyi deil, gnl doyuran bu yaam srlar da Batllarn Hz. Mevlna'ya olan ilgisini artrmaktadr. Hele O'nu daha detayl okuyup anlamaya balayp, yedi yz yllk bir gemie sahip Mevlevlik Kltr'n aratrmaya giriince hayranlklar kat kat artp deta birou bu "insanca yaam" yolunun bir paras oluyorlar. lerleyen safhalarda ise bu "mn lokmalar" ile gnlleri "a" olan dier insanlara da ikramlarda bulunuyorlar.

Nadiren de olsa bu mnlarn doru bir ekilde sunulamadna ahit oluyor, bu konuda da hem Hz. Mevlna ailesi olarak hem de Uluslararas Mevln Vakf olarak doru bilgilendirme ve uygulamaya ynelik altaylar dzenliyor, ilgili lkelere gidip konferanslar, seminerler veriyoruz. Bugn dnyann neresine giderseniz gidin ya farkl milletlerden oluan Mevlev guruplarn grrsnz, ya da Hz. Mevlna'y okuyup ona hayran olan insanlarla karlarsnz. Gnmzde ABD, Almanya, svire, Hollanda, Avustralya ve hatta Brezilya gibi lkelerde binlerce "Mevlev" gnlk yaam ve kouturmalarndan haftalk, aylk gibi periyotlarla dzenledikleri Hz. Mevlna bulumalar ile dinginlie eriiyorlar, ruhlarn besliyorlar. Birouna bizlerin de katld bu "gnllerin birlii" meclislerinde namazlar eda ediliyor, Kur'n- Kerim, Hadis-i erifler, Mesnev-i erif, Evrd- Kebr okunuyor; sonrasnda da Sem'a kalklarak "Birlik" mns daha iyi kavranmaya allyor. Uluslararas Mevln Vakf'mzn Konya ubesi tarafndan Mevlana Kalknma Ajans'nn destekleriyle gerekletirdii "Mevlna'dan Mevl'ya Ulaanlar:

Yurtdndaki Yabanc Mevleviler" balkl bu anlaml proje yukarda arz etmeye altmz Hz. Pr'e olan ilgi ve sevginin farkl milletlerden "Mevlna DostlarTnn yaz ve anketleriyle daha da somutlam halini ortaya koymaktadr. Bu tarz almalar ve anketler periyodik olarak yapdd takdirde hem bizlerden hem de Konya'mz ve lkemizden beklentilerin neler olduu daha somut anlalacak ve eer varsa eksik ve yanllklarn giderilmesine ynelik gerekli tedbirler vakit geirmeden alnm olacaktr. Szlerimin sonunda bu anlaml projede bize bu destek vermelerinden dolay Konya Mevlana Kalknma Ajans'na; Uluslararas Mevln Vakf'mzn Bakan Vekili ve Proje Danman ablam Esin elebi Bayru hanmefendiye; Proje Yrtcs ve Vakfmzn Mtevellisi Do. Dr. Nuri imekler'e; Vakfmzn Konya ubesi Bakan Abdurrahman Nedim (Nadir) Karnbykler'e; farkl lkelerden yazlar ve anketleri ile projemize katk salayan Mevlev dostlarmza; projenin yaynlanma aamasnda emei geen tm Hz. Mevlna muhiplerine ceddim adma teekkr bir bor bilir, selam ve sayglarm sunarm.

Dr. h.c. Esin ELEB BAYRU

Hz. Mevlna'nn 22. Kuak Torunu ve Vekili Uluslararas Mevlna Vakf Bakan

Uluslararas Mevln Vakf (UMV) Hz. Mevln'nn 21. kuak torunu babamz Celleddin Bkr elebi'nin mnev nderliinde 10 Mart 1996 tarihinde stanbul'da kuruldu. Amacmz byk dnce adam, mutasavvuf, veli, bilgin ve ir Mevln Celleddin Rm'nin eser ve fikirleri zerine aratrmalar yapmak, zengin fikir hazinesini gelecek nesillere aktarmak, bu konuda gerek yurt ii ve gerekse yurt dndaki almalara yardmc olmaktr. Kuruluundan bu yana 16 yllk sre ierisinde yurdumuzun birok kesinde ve 15'i akn lkede etkinlik gerekletiren UMV, dnyaya mal olmu Hz. Mevlna'mzn doru bir ekilde tannmas ve tantlmasna katkda bulunmaya almaktadr. Ayrca 800 yla yakn kltrel bir deerimiz olan Mevlevlik Kltr'nn dejenere olmadan gelecek yzyllara tanabilmesi adna uluslararas platformlarda tescil edilmesi ynnde de somut admlar atmtr. Bunun en belirgin rnei hazrlad gerekeli dosyalar Kltr ve Turizm Bakanl'mz aracl ile Birlemi Milletler Eitim, Bilim ve Kltr rgt (UNESCO)'ne onaylatarak 2007 ylnn Dnya Mevlna Yl ilan ettirilmesi ve Mevlevi Kltr, msiksi ve Semy dnyann Somut Olmayan Kltrel Miras Listesi'ne "Ba Yapt" olarak eldettirmesidir. UMV bu gayret ve almalar neticesinde Hz. Mevln ve Mevlevlik konusunda UNESCO'nun tand "akredite ettii" tek kurulu olmutur. UMV bu nemli misyonu yerine getirirken sahayla ilgili bilim adamlarndan, gelenekten gelen simalardan, konu ile ilgili almalar yapan aratrmac ve yazarlardan istifade etmenin yan sra Devletimizin kurumlar, Belediyeler ve ilgili Sivil Toplum rgtleri ile de ibirlii ierisinde almaktadr. Ayrca ABD, svire, Almanya, Hollanda ve ran gibi

lkelerdeki Hz. Mevlna ile ilgili gzel almalar yapan dernek ve vakflarla da bilgi paylam yapmakta, manev destek salamaktadr. Gnmz dnyasnda Hz. Mevlna ve Mevlevlie artarak devam eden alkann doru bir ekilde ynlendirilmesi, bu ilgiye yeterli ve yetkin bir ekilde alt yap hazrlanmas ve cevap verilebilmesinin gereklilii kanlmazdr. Bu bilinle Trkiye, Konya, Hz. Mevlna ailesi ve UMV olarak hepimize den grevin daha iyi alglanabilmesi iin Konya ubemiz tarafndan yaplan "Mevlna'dan Mevl'ya Ulaanlar: Yurtdndaki Yabanc Mevleviler" balkl aratrmann rn olan elinizdeki eser, phe yok ki tm sorulara cevap vermese de "az oa dellet eder" prensibiyle faydal bir alma olmutur. Bu vesile ile; ncelikle Vakfmza gsterdikleri ilgi ve alkadan dolay Konya Valisi Sayn Aydn Nezih Doan ve Konya Bykehir Belediye Bakan ve Vakfmz Mtevelli Heyeti yesi Sayn Tahir Akyrek beyefendiler olmak zere; Vakfmzn Bakam yol bym kardeim Faruk Hemdem elebiye; Konya ubesi Bakanmz Postnin Abdurrahman Nedim (Nadir) Karnbylder'e, alma esnasnda byk emekler sarfeden Proje yrtcs Do.Dr. Nuri imekler hocamza; bu aratrmann ve elinizdeki eserin meydana gelmesine madd destek veren Konya Mevlana Kalknma Ajans'na; almann ilk admndan kitap haline gelmesindeki son aamasna kadar katks bulunan Bahvanlar Basm A.. ve Ayegl Kktun ile yurt ii ve dndaki emei geen tm dostlarmza kranlarm belirtirken Hz. Mevln'nn manev glgesi altndaki Konya'mzdan tm dnyadaki Hz. Mevln klarna ak u niyzlarm sunarm.

^mj&^^HAAAAtda/
Do. Dr. Nuri MEKLER

Yce Allah gzel lkemizin her bir kesine bir "deer" vermi ve bizler de maddimanevi bu zenginliklerimizden istifade etmeye alyoruz. Bununla birlikte bu deerleri korumak, aslna uygun ekilde gelecek kuaklara tayabilmek ve yanl aktarmalara kar gerekli nlemleri almak da tarihi bir grevimizdir. Konya olarak onur duyduumuz deerlerimizin banda ise Mevlna Celleddin Rumi'nin geldii phesizdir. 800 yzyl ncesinden gnmze ulaan bu evrensel mn sesimiz, artk lkemizin snrlarn oktan am, dnyann drt bir kesine ulamtr. Konyal olarak yada Konya'da grev yapan biri olarak hangi ehre gidersek gidelim, hangi lkeye seyahat edersek edelim, Konya'dan geldiimiz sylendiinde muhtemel olarak karlatmz cmledir; "Mevlna'nn (veya Rumi'nin) insani deerleri n plana kard retileri" veya "Sem"nn o gizemli etkisi. Bunun devamnda ise kardaki muhatabmzdan duyduumuz, ya Hz. Mevlna'y ziyaret iin Konya'ya geldiidir yada gelmeyi ok arzu ettiidir. Veya daha arlkl muhtemel olarak Hz. Mevlna'y okumaya alt, okumay istedii; yada ehrinde, lkesinde veya bir TV kanalnda Sem seyredip ok

etkilendiini belirtmesidir. Yukarda canlandrlmaya allan sahne tahmin ediyoruz biroumuzun karlat olaylardandr. Biraz zele baktmzda; Mevlna aratrmaclar olarak, Sem gurubu olarak zellikle yabanc bir lkeye gidildiinde etkinlik sonras yanmza gelip "Mevlev" olmak istediini syleyen yabanclarn, TV'lerden veya Internet sitelerinden grdkleri "Sem" ile Sem yaptklar, eer Konya'ya gelirlerse bu "raks" orada ehlinden renip renemeyecekleri, byle bir yerin olup olmaddr. Daha zele baktmzda ise; yurt dndaki, ounluunu o lke insanlarnn oluturduu "Mevlev Guruplar" ile karlanz. Dernek yada Vakf ats altnda kendi imknlaryla bir mekn kuran bu guruplar, ayda bir yada birka kez bir araya toplanarak Mesnevi okur, Sem eder, zikir yapar. Mevlev Kltr ile ilgili yazlm eserlerden istifade ederek bu Yol'un mnsn kavramaya alr. Zamanla birounun hidyete erdiini gzlemlediimiz bu kutlu yolun yolcular, periyodik olarak Hz. Pirlerinin srland Konya'ya gelerek ziyaretlerini gerekletirirler.

Bu geliler genellikle gurup organizasyonu ile gerekleir. Eer Konya'da dostlar varsa onlarn ev sahipliinde, yoksa kendi balarna Hz. Pr'e, ems-i Tebrizi'ye, Atebz- Veliye, Sadreddin-i Konevi'ye, ler hmnnda bulunan Mevlevi byklerine du ziyaretinde bulunur ve sessiz sedasz Konya'dan ayrlrlar. 2005 ylnda Uluslararas Mevln Vakf'nn (UMV) hazrlad gerekeli dosyalar neticesinde UNESCO tarafndan koruma altna alnan ve "Somut Olmayan Kltrel Miras Listesi"ne bayapt olarak eklenen Mevlevi Sem', msiksi ve kltr konusunda kalc ve koruyucu nlemler alnmas Kltr ve Turizm Bakanl'mza tavsiye edilmi ve UNESCO bu konuda UMV'yi akredite ederek tm dnyada bu konuda soru sorup cevap alabilecei tek Sivil Toplum rgt olarak kabul etmitir. UMV olarak yukarda tanmlanmaya allan yurt dndaki Mevlna dostlarnn ve bu konuya ilgi duyan herkesin doru bir ekilde bilgilendirilmesine ynelik somut almalar yaplmas gerektiine inanarak Mevlana Kalknma Ajans'nn destekleriyle "Mevlna'dan Mevl'ya Ulaanlar: Yurtdndaki Yabanc Mevleviler" bal altnda bir aratrma yapmaya altk. Aratrmamzn genel amac tarihten

gnmze kadar yurt dnda bu konuda ne gibi almalar yaplm, ne tr eserler kaleme alnm, yansmalar ne olmu, dnya kamuoyunca tannan baz simalar Hz. Mevlna ve Mevlevlik hakknda ne demiler, gibi konularn aktarlarak bir ereve belirlenmesi idi. Aratrmamzdaki zel ama ise yurt dndaki Mevlna dostlarnn ve Mevlevlerin bu yola nasl ve niin girdikleri, nasl bir alma yrttkleri, Konya'y ziyaretlerinde Konyallar olarak bizlerden neler beklediklerini belirleyerek tedbirler alnmasna ynelik anket almas yapmakt. Ksmen baarl olduuna inandmz bu anket almalarnda ABD, Almanya, Avusturya ve svire bata olmak zere farkl lkelerde yaayan Mevlna dostlarna ulamaya altk. Internet ortamnda Hz. Mevlna, Mevlevlik, Sem, Konya ve bizlerden beklentileri konusunda sorular ynelterek cevaplamalarn istedik. Aslnda birounu bildiimiz bu cevaplarn somut olarak bu aratrmayla yazya dklm olmas, Konya ve lke olarak bizlerin bu konuda yapmas gerekenlerin tarihe bir not dme adna nemli bir yere sahip olduuna inanyoruz.

Aratrmamz sonucunda varlan en nemli sonu ise -aslnda lkemizde de olduu gibi- yurt dnda bulunan Mevlna dostlarnn Konya'nn ev sahipliinde belli periyotlarla ehrimize davet edilerek Hz. Mevlna ve Mevlevlik konusunda ehil kiiler tarafndan bilgilendirilip eitilmesi gerektii, bu almann yaayan bir Mevlevhne tesis edilerek burada yaplmas, geni kapsaml altaylarn dzenlenerek gelenee uygun ekilde bu kltrn yaatlmas gibi ana balklar olmutur. Biz de UMV olarak, devletimizin idari birimleriyle birlikte, Konya'da bulunan akademik kurumlar ve konunun uzmanlar ile ibirlii iinde byle bir yaplanmann gerekliliini savunuyoruz. Yzyllar ncesinden gnmze kadar gelen bu kltrn dnyaca ilgi grmesi ve bu ilginin doru bir ekilde ynlendirilebilmesi adna dejenere olmaktan kurtarlarak lkemiz adna dnya insanlna sunulmasnn gerekliliine tarih bir grev olarak inanyoruz. Sonu olarak; Konya'mzn yzyllar ncesinden dnya kltrne kazandrd Hz. Mevlna'nn evrensel fikirleri ve Mevlevi Kltr bir "dnya deeri" olarak kabul grmtr ve bu ilgi de artarak devam etmektedir. Aslnda

lkemize ait olan bu deerin doru bir ekilde korunmas, en iyi ekilde aratrlmas ve gelenee uygun ekilde tantlmas gereklilii Konya olarak bizlere tarih bir misyon yklemektedir. Bu konudaki almalarn ilgili resmi kurumlar, gelenekten gelenler ve uzman kiiler tarafndan yrtlmesi, sadece turizm merkezli deil, koruma, bilgilendirme ve eitme amac n planda olmaldr. Byle olduu takdirde gnbirlik deil, haftalk hatt aylk konaklamah turizm girdilerinin de zaten olaca tahminlerden uzak deildir. Konuya dikkat ekme adna alannda belki de ilk eser olan elinizdeki bu almann gereklemesinde ad grnen yada grnmeyen birok kiinin emei gemitir. Tabi ki bu almaya destek veren Mevlana Kalknma Ajans'nn Konya'nn maddi ve manevi deerlerinin korunmasna ynelik gayretleri takdire ayandr. Bu vesile ile almann meydana gelmesinde destek veren, makale yazan, anketleri cevaplayan ve emei geen herkese UMV olarak teekkr etmeyi bir bor biliriz. Bu mtevaz almann -aslnda ge kalnm- gerekli tedbirlerin alnmas yolunda bir katks olmas niyzyla...

^ l e A a n a /

nun/

Do. Dr. Nuri MEKLER

I. MESNEV slm edebiyatlarda Kur'n- Kerim ve Hadis-i eriflerden sonra en fazla ilgiyi gren Mesnevi, tasavvuf eserlerin temel talarndan biri olarak nitelendirilmi ve hemen hemen bu sahayla uraan btn air ve ediplerin ilgisini ekmitir. Mesnevi etkileyici mesajlaryla Batllarn da dikkatini ekmi, genellikle ngilizler bu esere ilgi gstererek zerinde aratrmalar yapmlardr.1 Gerekte ise; Batllarn Mevlna ile tanmas XV. yzyla dayanmakta, 1491 ylnda kurulan Galata (Kalenderhne) Mevlevhnesi stanbul'u ziyaret eden ecnebiler iin 'mutlaka grlmesi gereken bir yer' olarak telkki edilerek, zellikle Sem byk ilgi grmekteydi. Semya olan bu ilgi ilk zamanlarla gravr ve seyahatnmelere 2 yansmakla birlikte, daha sonralar Mevlevlik Tarikatna ve dolaysyla Mevlna ve eserlerine ynelmiti. sveli Claes Ralamb (lm. 1698) ve ngiliz Lady Mary Wortley Montagu (lm. 1762) stanbul'a ziyaretlerinde seyrettikleri Sem yinine, seyahatnme ve mektuplarnda ilk yer verenler arasndadr. Her ikisi de seyrettikleri bu merasimlerden olduka keyf alm ve 'estetik ve gzel' olarak nitelendirmilerdir. Danimarkal tannm hikye yazar Hans Christian Andersen de (lm. 1875) stanbul'da seyrettii Mevlev yin-i erifini 'zarif, kibar ve baleye benzer' gibi szlerle Ein Digters Bazar (1842) adl eserine yanstmtr. Mesnevi Bat dnyasnda Avusturyal tarihi Joseph von Hammer Purgstall'n (lm. 1856) Persian Literatre (Viyana, 1818) adl eseri Mesnev'den rnekler iermesi bakmndan ilk olma hviyetindedir. 3

Mesnev'den ilk tercmeleri yaparak Hz. Mevlna'nn Batda tannmasna katkda bulunan tarihi J. Hammer Purgstall

1 Uzluk, F. Nfiz, "Mesnev'nin Batdaki Tercmeleri", Trk Yurdu Mevlna zel Says, Temmuz, 1964, s. 30 vd.; Uzluk'un bu tespiti kendi zamannda doru olmakla birlikte gnmzde Amerika'da yaplan almalar ngiltere'ye ve dier Batl lkelere oranla kyas edilemeyecek kadar fazladr. 2 Bu konuda daha geni bilgi iin bkz. Brendemoen, Bernt, "iskandinav Seyyahlar Gzyle Dervilik ve Tarikat", I. Milletler Aras Mevlna Kongresi-Tebliler, Konya, 1988, s. 259-269 3 Ergin, N. Ouz, "Batda Mevlna Celleddin-i Rm", Uluslararas Mevlna Bilgi leni, Bildiriler, s. 315

Hammer Purgstall bu eserinde, Mevlna'dan uzunca bahsetmi; Bericht ber den zu Kairo erschierer Trkischen commentar des Mesnevi-i Dschelaleddin Rumi's (Wien, 1851) balkl maklesinde de Ankarav erhini tantm Mesnev'den tercmeler yaparak 'Ganj Nehrinden Boazii'ne kadar btn mutasavvflarn okumas gereken bir eser' olarak nitelendirmitir. Bu ilk diyebileceimiz almann ardndan George Rosen (lm. 1891), Mesnevi oder Doppelverse des Scheich Mevlna Dschalleddin Rm (Leipzig, 1849, XXVI+217 s.; II. Bask: Olu Friedrick Rosen (lm. 1935) araclyla, Mnchen, 1913,263 s.) adl eserinde Mesnev'nin I. ve II. Ciltlerinden seilen beyitlerin manzum tercmesini yapmtr. Edward G. Browne (lm. 1926) ise A Literary History of Persia (Cambridge, 1902-1930) adndaki genel Fars edebiyat tarihi olan eserinde Mesnev'nin tahlilini yaparak alntlarda bulunmutur. Walter von der Porten (d. 1880) da Aus dem Rohrflterbuch des Scheich Dschelaleddine Rm (J. Hegner, 1930,155 s.) adl eserinde Ney ve Mesnevi hikyeleri zerine bir deerlendirmede bulunmutur. Yine, Alman Protestan papaz olan G. F. Tholuck (lm. 1877), tasavvufu inceledii Sufismus sive theosophia persarum

Mesnev'den Latince'ye eviriler yapan Alman Protestan papaz G. F. Tholuck

partheistica (Berlin, 1821) adl eserinde Mesnev'den de baz beyitleri Ltince'ye tercme etmitir. Bu tercmeler Avrupada farkl dillere yaplan dier evirilere de kaynaklk yapmtr. Daha sonralar da Mesnev zerine mnferit almalar yapan Tholuck, bir nceki eserine olan tepkilerden dolay bunlar yaynlamamtr. Fransa'nn Trkiye Bykelisi J. D. Wallenbourg da Mesneviyi Franszca'ya tercme etmi, ancak 1799 ylnda yaynlamak zere iken Beyolu'ndaki yangnda eserinin byk bir blmn kaybetmi, daha sonra da nere muvaffak olamamtr.

16

ngilizce ilk Mesnevi tercmeleri ise, szlk yazarlyla tannan S. James Redhouse'un (lm. 1892), Mesnev'nin I. cildini manzum olarak evirdii (1881) ve E. H. Whinfield tarafndan hazrlanan ve VI ciltten seilen 2500 beytin tercmesinin yer ald eserlerdir (1887). Prof.Dr. W. R. von Brakkal Buys, Figures of Persian Mystics (1935) adl Felemenke eserinde Mevlna ve Mesnev'sinden bahsetmi; 1951'de de Mesnev'den evirdii beyitleri ieren Fragmenter uit de Mashnawi Naar bet Perzisch Vertaald en Toegelicht Door adl eserini yaynlamtr. Daha nceleri ise Amsterdam'da bulunan Arbeidres yaynevi 1925 ylnda Mesnev'den tercmeler yaynlamtr. talya'da Mevlna ve Mesnev'si ile ilgili aratrmalar yakn zamanmza kadar yok denecek kadar azd. Genel almalar arasnda ilk olan Italo Pizzi'nin Storia della poesia Persiana (1894) adl eseri, Mesnev'den ve Mevlna'nn divanndan paralar tamas asndan nemlidir. Mario Martino Moreno'nun Antologia della Mistica Arabo-Persiana (Bari, 1951) adl eserinde de Mevlna'dan 5 iir tercmesine yer verilir. Yllar sonra yaplan mnferit bir

almada ise Mevlna'nn iirlerinden sekiler yaymlanr. (Alexander Bausani, Gialal ad-Din Rmi: Poesie Mistiche, Milano, 1980). 4 talya'da Mevlna ve slm konularnda almalaryla tannan ve Kur'n- Kerm'i de talyanca'ya eviren Prof. Dr. Gabriel Mandel Khn 1977 ylnda Milano'da yaymlad II Sujfsmo Vertica della Piramida Esoterica adl eserinde Mevlna ve eserlerine zel bir blm ayrmtr. Klsik Trk-lslm sanatlaryla da megul olan Mandel Khn 3 Mays 2004 tarihinde Konya'da at sergisinin sunu konumasnda Mevlna'nn Mesnev'sini de talyanca'ya tercme ettiini ve az bir mddet sonra tamamlayacan ifade etmitir. Mandel bir yl akn bir sre zarfnda da bu evirisini tamamlayp talya'da ve Konya'da yaynlamtr (Konya, 2005,1-VI c.). Yine Mevlna'nn Fhi mfh adl eseri de Eva de Vitray Meyerovitch'in Franszca tercmesinden yararlanlarak L'essenza del reale adyla tam metin olarak Sergio Foti tarafndan talyanca'ya tercme edilmitir (Torino, 1995,324 s.)

4 Gabriel Mandel Khn al-Afghni, "La Bibliographie Italienne Sur Mevlna", I. Milletler Aras Mevlna Korgresi-Tebliler, Konya, 1988, s. 123

XIX. yzyl sonlar ve XX. yzyl balarnda Mevlna'yla tanan Polonya ise, bugne kadar Mevlna ve Mesnev'si ile ilgili olarak fazla bir gelime kaydedememi; ancak birka makale ve ansiklopedi maddesi yaynlayabilmitir.5 Polonyal yazar Julian Adolf Swiecicki 1902 Molaa ylnda yaynlad (i al l ;d Din Km i Da Pnpbct iki Licbc dnya edebiyatna dair ansiklopedide Mevlna'ya 10 sayfa Matnawi kadar yer ayrm; George Rosen'in hrel< H.ul Almanca Mesnevi Buul I u d II tercmesinden Vcriag istifade ederek baz Kavi'I Dulu A/a blmleri Leh diline Almanca Mesnevi evirisi evirmitir Gnmzde ise Prof. Dr. R. A. Nicholson'un krk yl zerinde alarak hazrlad, Mesnev'nin metni ve ngilizce'ye tercme ve erhini kapsayan TheMathnawi of Jalaluddin Rumi (19251940, Leiden-Cambridge Univercity Press) adl eseri sahasndaki en nemli eviri olma zelliini korumaktadr. ngilizce veya dier Bat dillerine yaplan Mesnevi evirilerinin birou Nicholson'un bu tercmesine dayanlarak yaplmaktadr. Bu alma gnmzde Amerika, ngiltere, ran,

Pakistan, Hindistan ve Trkiye'de de yaynlanm, Harvard niversitesi ise ranl lim ve Mevlna uzman Prof. Dr. Abdlkerim Suru'u grevlendirerek Nicholson'un bu eserini gnmz ngilizce'sine uyarlamasn yaptrmaktadr. Mesnevi gnmzde, Rusa, Trkmence, Azerice ve zbeke gibi Trk Cumhuriyetlerin dillerine evrilmitir. Sovyetler Birlii dneminde baz ansiklopedilerde Mevlna'dan ve eserlerinden sz edilmitir. Tespit edilebildii kadaryla Dudorov'un 1923 ylnda Moskova'da yaynlad ve Mevlna'nn Mesnevi adl eserinden seki halinde yaplan tercmesi de bu alanda ilk eser olmutur.

40 yl alarak Mesnev'nin tamamn ngilizceye eviren ngiliz Doubilimcisi Prof. Dr. Reynold A. Nicholson

5 1851-1983 aras yaynlanan bu almalarn Bibliyografyas iin bkz. Chmielowska, Danuta, "Polonya'da Mevlna hakknda Yaplan Baz almalar", I. Milletler Aras Mevlna Kongresi-Tebliler, Konya, 1988, s. 201-202.

Yine Sovyetler Birlii dneminde bata Tacikistan blgesi olmak zere THK MA'I HNAVV OF JALALV'DDIN RM zbekistan ve Trkmenistan blgelerinde Mevlna zerine eserler yaynlanm Doktora tezleri hazrlanmtr. Bugn Moskova'da k l J I H U I bulunan Rusya R. A. NKHOISON TARAFNDAN Bilimler Akademisi
yaplan Mesnevi evirisi , .

Mevlna ve fikirlerini anlatan (Sareyevo) Mevlna'nn vefat ettii gne ad verilen Dn Gecesi anlamndaki eb-i Ars adl bir dergi karlmaktadr. Btn bu akademik almalarn yan sra Sovyetler Birlii'nde en fazla etkisi grlen eser Radi Fi'in Moskova'da 1972 ylnda yaynlad "Celaliddin Rumi" adl Rusa eserdir. Leningrad niversitesi Trkoloji Blmnde eitim gren Radi Fi, Sovyetler Birlii'nin stanbul Bykelilii'nde 9 yl alm, bu dnemde Nzm Hikmet'le arkada olmu ve daha sonra onunla ilgili bir kitap yazmak istediini belirtmitir. Nzm Hikmet ise "benim hakkmda deil, stadm hakknda yaz" demi ve ilk stadnn Mevlna olduunu belirtmi. Radi Fi de Nzm'n nerisiyle 20 yllk bir aratrmadan sonra Mevlna'y tanyp, ona "k" olmu ve bu roman tarzndaki muhteem eserini meydana getirmitir. Radi Fi'in bu eseri "Bir Mutasavvf, Bir Ahi Hmanisti, Celaleddin Rumi Mevlana" adyla 1990 ylnda Trke'ye evrilmitir.
Hindistan'da yaynlanan ngilizce Mesnevi evirisi

arkiyat Enstits bu alanda yaplm almalarla ilgili nemli bir ktphaneye sahiptir. Orada bulunan Prof. Dr. Dmitri Mikulski bu konuda faydal almalar yapmaktadr. Yine Azerbaycan'daki Baku Devlet niversitesi ve Milli limler Akademiyas da Mevlna konusunda faydal almalar ve etkinlikler dzenlemektedir. Tacikistan ve Trkmenistan'da bulunan akademisyenler de son yllarda bu konu zerine aratrmalarn younlatrmlardr. Burada unu belirtmeden gemek istemem. Gemite Sovyetler Birlii'ne bal Yugoslavya blgesi de yzyllardr Mevlna ve zellikle Mesnevi adl eseriyle ilgili i ie yaamakta ve geleneksel bir ekilde bir araya gelerek Mesnevi okumaktadrlar. Hatta bu blgede

II. DVN I KEBR Dvn- Kebr'in Bat Dillerindeki lk Tercmeleri Batda Mevlna iirlerinin evirisi, Mesnevi bahsinde de ad geen Avusturyal tarihi Joseph von Hammer'n (lm. 1856) Persiar Literatre (Viyana, 1818) adl eserindeki gazel tercmeleriyle balar. Bu Almanca eserin hemen ardndan Mevlna'y Avrupa'ya tantan ilk nemli kii, Alman Friedrich Rckert'in Dvn- Kebr'den Hz. Mevlna'y Avrupa'ya tantan ilk nemli kii olan Alman air ve evirmen 40 gazeli, Friedrich Rckert tercme ve kendi yorumuyla sunduu eseri gelir (Mystische Ghaselen nach Dschelaleddin Rumi, 1821; Dier Basklar: 1836; Hamburg, 1927,77 s.).6 Olduka ilgi gren bu iirler daha sonra Franz Schubert ve Richard Straus gibi kompozitrler

tarafndan bestelenirken, Polonya'nn tannm kompozitrlerinden Ukrayna asll Karol Szymanowsky de (1882-1937) Mevlna'nn bir gazelini 'Mevlna Senfonisi' adyla bestelemitir. Bu senfoni ilk kez 1922'de Boston Senfoni
, | Hz. Mevlna'nn bir gazelini

Orkestrasyla icra 'Mevlna Senfonisi' adyla edildikten sonra ok beenilmi ve Szymanowsld dnyann sayl orkestralarnn repertuarna girmitir. Bu eserin merhum Dr. Mehmet nder'in katklaryla Prof. Dr. Hikmet imek ynetimindeki Ankara Opera ve Balesi repertuarna ancak 1989-1990 sezonunda girmesi ise hem sevindirici, hem de 'ge kalnmlk ve kendi deerimizi yabanclar araclyla tanyabilme' asndan zcdr. Yine talyanlarn tannm mzik adamlarndan Franco Battitao 'Genesi' adyla Mevlna ve semy konu alan perdelik bir opera bestelemi ve 27 Mays 1987'de Regio di Parma Tiyatrosu'nda sahnelemitir.7

6 Rckert, 1772 ylnda Kur'n- Kerm'i de tercme etmitir. 1 Mevlna'nn klsik mzikteki bu yansmalarnn yan sra iirlerinin evirisinden ve Mevlev mzii formabnda bestelenmi dier Mevlev byklerinin eserlerinden oluturulan mziklerin says da olduka fazladr. Gnmzde Trke'yle birlikte bata ingilizce olmak zere dier Bat dillerinde hazrlanm ok sayda kaset, CD ve Internet'teki Mevlna sitelerinde yaynlanan MP3 bulunmaktadr.

Mevlna iirlerinin evirileri de 1840 ylnda Amerika'ya kadar ulam ve birka iir burada ngilizce'ye evrilmitir.8 Bu evirilerin yanks devam ederken yine Avusturyal bir Dou bilimci olan Schwannau (1791-1865) Mevlna'nn gazellerinden bir seki yaparak Almanca'ya evirir ve yaynlar (Auswahl aus den Diwanen des M SOC, der grssten mystichen ANSELMS GESANGE RiilhJk Gluoctn ltffwnny)n hi Dichter Persiens fnhjs (:lrUnph Hftrjssl Mewlana Dschelaleddin Rumi, Farsa Metin, Tercme ve Aklamalarla birlikte, MechitaristenCongregationsDvn- Kcbr'deki gazellerden Buchhandlung, Almancaya eviri W ien, 1838, 236 S.). Bu eserlerin yannda tannm Alman airi Johann Wolfgang von Goethe de (lm. 1832) bata Kur'n- Kerm, Hz. Muhammed ve ranl airler olmak zere Mevlna'dan da etkilenerek eserler yazm, iirler sylemitir.9 Dvn- Kebr'den yaplan bu ilk Almanca tercmelerden sonra, Mevlna Yolunun

en byk ngiliz hizmetkr Prof.Dr. Reynold A. Nicholson'un 'n Doktora Tezi' olarak hazrlayp 1898 ylnda yaynlad eseri gelir. Nicholson, Divn- Kebr'den setii iirleri ngilizce'ye evirerek erh ettii almasn Selected Poemsfrom the Divan Shamsi Tebriz adyla yaynlar. Nicholson'un rencisi olan Prof.Dr. Arthur J. Arberry de (lm. 1969) hocasnn yolunu takip eder; onun kald yerden grevi teslim alr ve Mevlna'nn rubaileriyle ilgilenir. Arberry nce sufizm konusunda yazd eserinin bir blmnde bu rubai tercmelerine yer verir; daha sonra ise The Rubaiyyat ofjalleddin Rm, Select Translation in to English Verse adyla mnferit bir eser oluturur ve yaynlar (London, 1949). Arberry, Mevlna iirlerinden sekiler yapp tercme ettii Mystical Poems of Rm adl bir dier eserini de 1968'de Mvjllcal Poems of Rumi I I * J leti hem I Chicago'da, kikti jl-DIn Rumi vefatndan bir yl nce yaynlamaya muvaffak olur. Arbcrry'nin Dvn Kebr'den
m * L ftbtfl

ngizceye yapt eviri

8 Ergin, N. Ouz, "Batda Mevlna Celleddin-i Rm", Uluslararast Mevlna Bilgi leni, Bildiriler, 15-17 Aralk 2000, s. 317 9 Goethe'nin Mevlna'nn iirlerine nazire tarznda yazd bir iiri ve karlatrmas iin bkz. Klein, Arpad, "Orientalische Elemente in der Romantischen Reflexion", II. Milletleraras Mevln Kongresi-Tebliler, Konya, 1991, s. 134 vd.; ayrca bkz. Sofi Huri, "Garb Tefekkr leminde Islmiyetin Tesiri ve Hazreti Mevln", Trk Yurdu Mevlna zel Says, Temmuz, 1964, s. 61 vd.; Ylmaz, Bayram, Goethe ve Tasavvuf, Konya, 2002, s. 15 ve muhtelif sayfalar.

William Hastie de XX. yzyln balarnda Divandan setii iirleri, Friedrich Rckert'in evirisinden faydalanarak The Festival of Springs adyla yaynlar ve Mevlna iirlerinin Batda tannmasna katkda bulunur. 10 J. D. Wallenbourg ve Clement Huart gibi ahslarn almalaryla daha XIX. yzylda Mevlna'dan haberdar olan Fransa ise, Dvn- Kebr'den ilk tercmeleri uzun zaman sonra bir Trk'n evirisinden okur. Mevlevi ahsiyetiyle tannan yazar ve evirmenlerimizden Asaf Halet elebi (d. 1907) 1950 ylnda Mevlna'nn 276 rubaisini Franszca'ya tercme ederek Les Roubaiat de Mevlna Djlaleddir Roumi adyla ylnda Paris'te yaynlar.

Gnmz Bat Dnyasnda Mevlna iirlerinin Grd lgi Bat dnyasndaDvn- Kebr Mesneviye oranla daha fazla ilgi grmekte; Mevlna'dan iir tercmeleri zellikle son yirmi yldr, bata Amerika ve Kanada olmak zere Avrupa'nn birok lkesinde ngilizce, Almanca ve Franszca'ya tercme edilmektedir. ounluunu ngilizce tercmelerin oluturduu ve zellikle 1987'den gnmze artarak devam eden bu eserlerin says tahminlerden olduka yksektir. Mesel internet ortamnn en byk kitap sat sitesi olan http://www.amazon.com'da sadece Mevlna eserlerinin ngilizce tercme ve yorumunu kapsayan 200'e yakn eser vardr. Eskiden yaynlanm kitaplarn sonraki basklarnn da dhil edildii bu saynn nemli bir oran da ilk basklarn 19932009 yllar aras yapan eserleri kapsamaktadr. Bu eserlerde yukarda ad zikredilen F. Rckert, R. A. Nicholson ve A. J. Arberry'nin tercmeleri nclk yapt kukusuzdur. Bu bilim adamlarnn iir tercmelerinin zellikle ngiltere ve Amerika'da hl baslmas ve ikinci-nc ahslar tarafndan sadeletirmek ve aklamalar eklemek suretiyle yeniden yayna hazrlanmas bunun bir gstergesi olsa gerektir.

RUBI'YT
Djall-od-Dn Rm

Spirrtuds v^anles

Albin Mrfhsl

Rubailerin Franszca evirisi

10 Eserde William Hastie (1842-1903) evirisiyle Hayyam'dan da iirler vardr. Yaynlayan: Glasgow, J. MacLehose and Sons, Edinburgh, 1903,62 s.

Gnmz Bat dnyasndaki Mevlna'nn iirlerine gsterilen ilginin en byk millerinden biri de Prof.Dr. Annemarie Schimmel (1922-2003) ve Prof.Dr. Eva de Vitray Meyerovitch'in (1909-1999) bu sahada yapm olduklar aba ve evirdikleri eserlerdir. 11

Henz rencilik yllarnda F. Rckert ve onun Mevlna'dan evirdii iirlerle ilgilenen Annemarie Schimmel hayatn adad slm tarihi ve tasavvufu alannda 80'i akn eser vermi; Aus Dem Diwar, (Almanca,1986), Triumphal Sun: A Study ofthe Works of Jalaloddin Rumi (1978) ve Look! This Is Love: Poems of Rumi (1991) gibi basklan hl yaplan ngilizce eserlerde Mevlna'nn iirlerini tercme etmi ve zellikle Almanya ve Amerika'da bu sahann en tannm bilim kadn olmutur. Fransa'nn bu sahadaki en tannm ismi Eva de Vitray Meyerovitch ise Katolik bir rahibe olma yolunda ncil'le urarken kafasnda beliren soru iaretlerine Kur'n'da cevap bularak slmiyet'i semi ve 'Havva' adn almtr.12 Meyero vitch, dier birok Batl msterik gibi nce semya ilgi duymu ve semzenlerin dnn atom zerrelerinin dnne benzeterek Mesnevi'deki beyitlerden yola km ve Mevlna'y bir bilim adam olarak da vasflandrmm

11 Bu iki bilim kadnnn Mevlna'nn Batdaki tannmasna katklar hakknda u iki makaleye baklabilir: Abdullah ztrk, "Eva de Vitray Meyerovitch'in Mevlana Bulumas ve Mevlana Tantmna Katks", Uluslararas Dnce ve Sanatta Mevln Sempozyum Bildirileri, anakkale 25-28 Mays 2005, ss. 409-412; Zeynep Kse, "Mevlana'nm Batdaki ki Sesi", a.g.e., ss. 421-423 12 Arabac, Caner, "Mevlna'ya Bat'dan Bakmak", Konya'dan Dnya'ya Mevlna ve Mevlevilik, Karatay Bel. Yay., Konya, 2002, s. 325

Konya'ya sk sk gelerek buray 'z vatan' olarak deerlendiren Meyerovitch, Mesnevi, Fhi mfh ve Mektbt'n tamamn Franszca'ya tercme etmekle birlikte, Mevlna'nn Divanna da ilgi duymu ve Mohammad Mokri ile birlikte Odes Mystiques Dvn-e Shams-e Tabrz adyla gazel ve rubailerden bir seki yaynlamtr (Paris, 1982). Yine Rubiyt adyla da Mevlna'nn rubailerini Franszca'ya kazandrmakla birlikte baz eserleri de ngilizce'ye tercme yoluyla Bat dnyasnn faydasna sunulmutur. Schimmel ve Meyerovitch'in bu eserleri de gnmz Bat dnyasnn Mevlna'ya ve iirlerine olan ilgisini artrm ve Ingrid Schaar, Cari Jung, Helen Juke, Erick Fromm, J. G. Bennet, Reshad Feild, Andrew Harvey, Coleman Barks, Michael Green, Lauren Marino, Deepak Chopra, Simone Fattal, Roger Amerika'daki almalaryla Housden, Mevlna'nn tantlmasna katkda bulunan kar-koca Kabir Edmund ve John Moyne,
Camilla Helminski'ler

Franklin Lewis, Denie Breton, Christopher Largent, Robert Bly, Rita Shumaker, Nigel Watts, Shems Friedlander, Robert Van de Weyer, Kabir Edmund Helminski, Camille Helminski, Thomas Moore, James Cowan, Stephen Mitchell ve Jacob Needleman gibi birok Batlnn bu konuda eser vermesine sebep olmutur. Burada zellikle belirtilmesi gerekir ki, John Moyne ve Coleman Barks tarafndan 1987 ylnda vavinlanan Ovetl 1998 ylnda Amerika'da 110 bin ' ' satarak en fazla satlan iir kitab SeCtet". VeTSOnS of unvan alan Coleman Barks'n eseri Rumi adl Mevlna iirleri sekisi Amerika'da 50 bin adet satarak 1988 ylnn en fazla ilgi gren iir kitab olmu; yine Coleman Barks'n (d. 1937) The Essential Rumi (1997) adl benzer eseri 110 bin satarak 1998 ylnda bu rekoru iki katndan daha fazla artrarak krmtr.13 Yukarda anlan kiiler tarafndan sekiler halinde ngilizce'ye tercme edilen Mevlna'nn iirleri, gnmzde Nevit Ouz Ergin tarafndan Glpnarl'nn Trke evirisinden faydalanlarak ngilizce'ye evrilmektedir.

13 Barks'n baz eserleri Amerika'yla birlikte 1987'den beri Yunanistan'da, 1990'l yllardan bu yana da Lbnan'da yaynlanmakta ve bu lkedeki Mevlna'y tantmada byk bir grev stlenmektedir.

Tespit edebildiimiz kadaryla u ana kadar XXII cildi yaynlanan bu tercme TC. Kltr (ve Turizm) Bakanl ve Echo Publications ibirliiyle California'da yaynlamas bitmek zeredir. Bu eviri Amerika'da Mevlna'y ve fikirlerini tantma asndan olduka nemli olup Dvn- Kebr'in tamamnn Trke'den baka bir dile evrilmesi bakmndan da nem tar. III. FH MFH Fhi mfih'in varl henz son asrda anlalm; Trkiye, Hint yarmadas ve ran'da kimse Mevlna'nn byle bir kitabndan haberdar deilken, Hintli limlerden Mevlna 'Abdlmcid Derybd 1920'de eserin bir yazma nshasn Rmpur'daki bir ktphanede bulmutur. Derybd daha sonra bu eserin Haydarbd'daki Asifiye Ktphanesinde iki nshasn daha bulmu, durumu Nicholson'a bildirmi, o da stanbul'daki arkadalar vastasyla yapt aratrmalar neticesinde ktphanelerde drt yazma nshasn daha tespit etmitir.14 Tesadf zeri bu ekilde kefedilen Fhi mfh'm Trkiye ve dier lke (zellikle

ran ve Hindistan) ktphanelerinde birok yazmasna daha ulalm15; metni ise ilk kez 1915 ylnda Kitb-t mstehb- Fhi mfih adyla aklamalar da eklenerek Tahran'da yaynlanmtr. Eser Melfzt- Mevlna Celleddin-i Rm bal altnda 'Abdlmcid adnda bir zat tarafndan Urduca mukaddime ve notlar eklenmesi ve Seyyid Sleyman Nedv ve 'Abdrrezzk Melihbdd gibi yedi lemann yardmyla 1928 ylnda ta basmas olarak 262 sayfa halinde Pakistan'da da bastrlmtr16. Eserin 1940'da da iraz'da yaplan bir basks da mevcut olup eksiklik ve dizgi yanllklar sebebiyle ilgi grmemitir. u ana kadar yaplm en nemli neir ise; Tahran niversitesi profesrlerinden Bed'zzemn Furznfer'in sekiz nemli yazmay karlatrlarak oluturduu ve aklamalar ekledii baskdr (Kitb- Fhi mfih, Tahran, II. Bask, 1330h./1951, 384 s.)

ngilizce Fihi mafih 14 Asrar, N. Ahmed, "Pakistan ve Mevlna Celleddin Rm", Konya'dan Dnya'ya Mevlna ve Mevlevilik, Karatay Belediyesi Yay., Konya, 2002, s. 305; Fihi mflh'm en eski nshalar iin bkz. nder, Mehmet, "Mevlna'nn Eserlerinin Dnyadaki En Eski Yazma Nshalar", II. Milletleraras Mevln Kongresi-Tebliler, Konya, 1991, s. 13,14 15 Yazmalar iin bkz. Mevlna, Fhi mfih, Nr. Bed'zzemn Furznfer, Tahran, 1330 h./1951, Mukaddime, s. dalye; ayrca bkz. Mevlna, Fhi mfih, ev. Abdlbaki Glpnarl, stanbul, 1959, Sunu, s. XIII-XXIII 16 Uzluk, F. Nfiz, "Konya'da Mevlna Enstits" Trk Yurdu, ubat 1966, Say: 320, s. 2 vd.

Fhi Mfh'i dier dillere yaplm ilk evirileri III. 1. ngilizce Discourses of Rumi, Tam Metin, eviren: Arthur J. Arberry, London, 1961,276 s. (I. Bask); Dier Basklan: New York, 1972; London, 1975; Yaynlayan: Routledge Curzon, 1993; Yaynlayan: ibrahim Sepahani, sfehan, 2001; Red Wheel Weiser, 2002. Discourses of Rumi, Tam Metin, eviren: William C. Chittick, Yaynlayan: State University of New York, Albany, 1983. [II. 2. Almanca Von Allem und vom Einen, Tam Metin, eviren: Annemarie Schimmel, Mnchen, 1988, 382 s.

Fiha Ma Fiha: Table Talk of Maulana Rumi, Tam Metin, eviren: Behari Bankey, Yaynlayan: Chhaganlal Lala, New Delhi, 1998, 252 s.; Dier Basks: 2000. Mirror ofthe Unseen, Tam Metin, eviren: Louis Rogers, Yaynlayan: Luxemburg Sacred Heart University, 2001,460 s. Sigts oh The Unseen: The Discourses of Jelaluddin Rumi, Tam Metin, eviren: Wheeler M. Thackson, Yaynlayan: Threshold Books, Putney, Avusturalya, 1993, 260 s.; Dier Basklar: Yaynlayan: Kazi Publications, USA, 1996; Yaynlayan: Shambhala Publications, USA, 1999,288 s. III. 3. Franszca Le Livre du Dedans, Tam Metin, eviren: Eva de Vitray Meyerovitch, Yaynlayan: Sindbad, Paris, 1975, 305 s.(I. Bask); Dier Basklar: Sindbad, Paris, 1982, 316 s.;Yaynlayan: Albin Michel, 1997.

r
l ] Rumi

Von Ali et undvomEinen

Hii ma rh i

flbciM't/l * 1 > T Annrmaric S^immc-I

ini m un iih.i lu t imi

m 1

RUM

FHI-MA-FHI
O LIVRO D O INTEROR

III. 4. spanyolca El Libro Interior, Tam Metin, Yaynlayan: Paidos, Barcelona, 1997, 320 s.

III. 5. Urduca Melfzt- Rm, Fhi mfh, Tam Metin, eviren: 'Abdrred Tebessm, Lahor, 1956, 388 s. (I. Bask); Dier Basks: Lahor, 1991, 364 s.

III. 6. Arapa Kitb Fhi mfh, Tam Metin, eviren: s 'Al el-'Akb, am, 2002,336 s. (I. Bask) III. 7. zbeke indagi iindadur, Tam Metin ?, eviren: Ulubek Hemdem, Takent, 2001,156 s. (II. Bask)

III. 8. Japonca Rm Goroku, Tam Metin, Bed'zzemn Furznfer Metninden eviren: Toshihiko zutsu, Tokyo, 1993,454 s. (I. Bask) III. 9. talyanca L'essenza del reale, Tam Metin, Eva de Vitray Meyerovitch'in Franszca tercmesinden eviren: Sergio Foti, Torino 1995, 324 s.

IV. MEKTBT slm edebiyatlarda edeb bir tr olarak kabul edilen mektup yazma gelenei, .. ran ve Arap edebiyatlarnda da kullanlmaktayd. O dnemlerde, siyas ve ticar bir ara olarak kullanlan mektup tr, slmiyet'le birlikte hem bu sahalarda grevini yerine getirmi, hem de Gazzl (lm.l 111) ve eyh Mahmd-i ebuster (lm. 1320) gibi dnr ve mutasavvflara sorulan sorulara cevap niteliinde de yazlp eitim ve ird arac olarak kullanlmtr. XV. yzyldan itibaren Trk Edebiyatnda

da kullanlan mektup trnn kurallarn konu alan ilk ve en gzel rneklerinden birisi ise Ahmed-i D''nin (lm.1421) Terassul adl eseridir.17 u ana kadar tespit edilen Mevlna'nn mektuplar ise 147 adet 1 8 olup, bunlarn drd Arapa dierleri ise Farsa yazlmtr. Mevlna'nn emir, vezir, dost ve akrabalarna yazd bu mektuplar 19 dier mensur eserleri gibi evresindekiler ve mritleri tarafndan toplanarak kitap haline getirilmi ve bu esere de genellikle "Mektbt" ad verilmitir.

17 ztrk, Mrsel, "Mevlna'nn Mektuplar", I. Milli Mevlna Kongresi-Tebliler, 3-5 Mays 1985, Konya, s. 83-85 18 Mevlna, Mektbt, Nr. F.Nfiz Uzluk, Mevlna'nn Mektuplar, stanbul, 1937; ayrca bkz. Mevlna Celleddin, Mektbt, Nr. Yusuf Cemid vd., Tahran, 1335 h./1956; Abdlbaki Glpnarl, baz yazmalara dayanarak, 1963 ylnda bu mektuplar Trke'ye evirmi ve mektup adedini 150 olarak tespit etmekle birlikte tercmesine yazd SUNU'ta 3 mektubun Mevlna'ya ait olmadn belirtmitir (bkz. a.g.e., s. III). Bu takdirde tespit edilen Mevlna mektuplarnn 147 adet olduunu kabul etmek gerekmektedir. 19 Mevlna mektuplardan seksen tanesini, Seluklu Sultan II. zzettin Keykavus (9 adet) ve Emir Muineddin Pervne (25 adet) gibi padiah, emir ve st dzey devlet grevlisi olan kiilere yazm ve bu mektuplarda eitli hayr ve yardm ilerinin yerine getirilmesi iin onlara ricada bulunmutur. Mektuplarn yedi adedi de byk olu Sultan Veled (2 adet), kk olu Aladdin elebi (3 adet), gelini Fatma Hatun (1 adet) ve dier olu lim elebi (1 adet) ye yazlm ve onlara eitli tavsiye, teselli ve tlerde bulunulmutur. Mektuplarn tanesi de halifesi ve yakn dostu Hsmeddin elebiye hitaben yazlmtr. (Mektuplarn kimlere gnderildiinin tasnifi iin bkz. Mevlna, Mektbt, ev. Abdlbaki Glpnarl, SUNU, s. IV-VI; ayrca bkz. ztrk, Mrsel "Mevlna'nn Mektuplar", I. Milli Mevlna Kongresi-Tebliler, s. 88-90)

Trkiye ktphanelerinde birok yazmas bulunan bu eserin stanbul'da bulunan bir yazmasnda ise ad "Kitb't-terassul li'ttevassul ile't-tefazzul" olarak kaytldr.20 Mevlna'nn mektuplarn ilk kez Prof. Dr. F. Nfiz Uzluk neretmi 21 (stanbul, 1937); bu baskdan istifade edilerek daha sonra ran'da da yaynlanmtr (Mektbt, Tam Metin, Mukaddime ve Aklamalarla Hazrlayanlar: Ysuf-i Cemdpr - ulm Hseyn-i Emin, Tahran, 1335 h./1956,304 s.). Tevfk H. Subhn de Mektbt- Mevln Celleddin Rm adyla bu eseri tam metin olarak yaynlamtr. (Tahran, 1371 h./1992-93,403 s. I. Bask) Eser, Abdlbaki Glpnarl tarafndan alt yazma nshas deerlendirilerek, Meclisi Seb'a'da olduu gibi Konya Mevlna Mzesi'ndeki 79 No'da kaytl bir nsha (istinsah tarihi 1351-1354) esas alnm ve karlatrmal olarak tercme edilmitir. Tercmesine, XXIII sayfalk deerli bir SUNU yazan Glpnarl, yazmalardaki sraya gre mektuplar tercme etmi, eserin sonunda da mektuplarda ismi geen ahslar hakknda aklayc bilgiler vermitir. u ana kadar tek Trke tercme olan bu eser, ilk olarak nklap ve Aka Yaynevi tarafndan 1963 ylnda stanbul'da yaynlanm, 1999 ylnda da ikinci basks yaplmtr.

Mektbt'n dier dillere yaplm evirileri IV. 1. ngilizce Letters, Tam Metin ?, evirenler: Agnes Murray-Zahra Partovi, New York, 1987. IV. 2. Franszca Lettres, Tam Metin, eviren: Eva de VitrayMeyerovitch, Yaynlayan: Dauphin, 1998, 173 s.; Dier Basks: Yayna Hazrlayan: Jacqueline Renard, 2000. IV. 3. Urduca Mektbt ve Hutbt- Rm, Tam Metin, Aklamalarla Tercme Eden: Muhammed Riyz, Lahor, 1988, 499 s. V. MECLS- SEB'A 'Yedi Meclis' anlamna gelen bu eser Mevlna'nn eitli zamanlarda krsden ve toplantlarda verdii yedi vaazn kaydedilmesinden meydana gelmektedir. Eserin oluturulmasyla ilgili yaygn kanaat, Mevlna'nm ems'le karlamasndan (29 Kasm 1244) nce verdii vaazlarn olu Sultan Veled veya baka kiiler tarafndan dikte edilmesiyle bir araya getirilmi olmasdr.

20 Mevlna, Mektbt, ev. Abdlbaki Glpnarl, SUNU, s. XXII; eserin dier yazmalar iin bkz. Ayn eser, s. XIX-XXII 21 Bu nerin eletirisi iin bkz. Mevlna, Mektbt, ev. Abdlbaki Glpnarl, s. XVIII

Ancak; baz blmlerinde Sultan Veled'in btidnme adl Mesnevisinden de beyitlere rastlanmas 22 bu eserin bizzat Sultan Veled tarafndan oluturulduu veya onun baz tashihler yapt intiban vermektedir. Yine, I. Blm'de (Meclis) ems' in Maklt'ndan baz hikyelerin aktarlmas; ems'le karlatktan sonra da Mevlna'nn bir veya birka kez vaaz verdii hususunda bize bilgi vermekle birlikte Eflk Dedenin, Mevlna'nn ems'ten nce vaaz verdiini, fakat onunla karlatktan sonra vaaz braktn kaydetmesi 23 eserin sonradan mdahale grd konusunda bize ip ular vermektedir. Asaf Hlet elebi ise, eserin Mevlna tarafndan Trke sylendiini ve aslnn kaybolmasndan sonra mehul bir ahs tarafndan tercme edilmek suretiyle Farsa olarak tekrar kaleme alndn kaydetmekte, fakat elimizde bunu destekleyici baka bir bilgi bulunmamaktadr. 24 Mevlna'nn dier eserlerine gre daha az yazmas bulunan Meclis-i Seb'a'nn en nemli ve en eski yazmas Mevlna Mzesi

Ktphanesi'nde 79 No'lu mecmua ierisindedir. Mevlna'nn Fhi mfh ve Mektbt adl eserlerinin de bulunduu bu mecmua, 1351-1354 yllar aras istinsah edilmi ve Glpnarl'ya gre her eser iin de en salam nshalar olarak deerlendirilmitir. 25 Eser ilk olarak Mevln'nn Yedi d adyla Trke'ye tercme edilmi ve Farsa metniyle birlikte 1937 ylnda yaynlanmtr. Farsa metnini (Prof.) Dr. F.Nfiz Uzluk'un, 26 tercmesini ise M. Hulsi Karadeniz'in (Rizeli Hulusi) yapp Ahmed Remzi'nin (Akyrek) gzden geirdii bu neir baz dizgi ve tercme yanllklarndan dolay eletiri almtr.27 Abdlbaki Glpnarl, Mevlna Mzesi'ndeki 79 No'lu mecmu ierisinde yer alan (vr. 89b-197a) Meclis-i Seb'a nshasn esas alarak Uzluk nerini de gz nnde bulundurmak suretiyle tercme etmi ve aklama ve indekslerle birlikte 1965 ylnda Konya'da yaynlanmtr (138 s.; II. Bask: Yksel Glpnarl'nn abalaryla, Kent Basmevi, stanbul, 1994,143 s.)

22 Mevlna, Meclis-i Seb'a, ev. Abdlbaki Glpnarl, Konya, 1965, s. 3 23 bkz. emseddin Ahmed-i Eflk, Menkb'l-'rifln, 1,93 24 elebi, Asaf Hlet, Mevln ve Mevlevilik, Hece Yay., Ankara, 2002, s. 79 (69 No'lu Dipnot) 25 Mevlna, Mektbt, ev. ve Hzl. Abdlbaki Glpnarl, stanbul, 1963; ayrca bkz. Mevlna, Meclis-i Seb'a, ev. Abdlbaki Glpnarl, s. 5; A. Glpnarl Mektbt ve Meclis-i Seb'a'y tercme ederken bu nshay esas almtr; Mehmet nder de bu iki eser iin 79 No'lu mecmuadaki nshay en eski nshalar olarak deerlendirir, (bkz. nder, Mehmet, "Mevlna'nn Eserlerinin Dnyadaki En Eski Yazma Nshalar", II. Milletleraras Mevln Kongresi-Tebliler, Konya, 1991, s. 14,15) 26 Uzluk'un bu neri ran'da da yaynlanmtr: Meclis-i Seb'a-i Mevlna, Nr.: Cm, 1363 h./1984-85,122 s. (I. Bask) 27 Mevlna, Meclis-i Seb'a, ev. Abdlbaki Glpnarl, s. 4

Tespit edilebildii kadar ran'da da tam metin olarak baslan eserin 28 dier dillere tercmesiyle ilgili herhangi bir bilgiye ulalamad. Ancak ngilizce, Almanca ve Franszca yazlan ve Mevlna'nn hayat, felsefesi, fikirleri ve eserlerinden sekilerinden oluan eserlerin az bir ksmnda Meclis-i Seb'a'dan blmlerin aktarld tespit edildi. SONU Mevlna'nn eserleri ve bu eserlerinde iledii konular gemi dnemlerde olduu gibi gnmz insanlar iin de nemli mesajlar ve nasihatler iermektedir. 800 yla yakn bir zaman dilimini kapsayan bu fikirler, gnmzde dahi gncelliini korumakta hatt daha yeni kefedilmekte, bu husus da onun sadece dnemine hitap eden bir dnr deil, alar boyunca muhatap bulabilen bir fikir adam olduunu gstermektedir. phesiz Mevlna'nn bu dnceleri "Ben yaadm mddete Kur'n'n klesi; Hz. Muhammed'in yolunun tozuyum..." 29 dsturunca Kur'n Kerm'den ve Hadis-i eriflerden alnarak kendi rneldemeleriyle sunulmaktadr. Hl byle olunca da Mevlna'nn fikirlerini anlayabilmek iin yet ve Hadislere vakf olmak ve Mevlna'nn fikir dnyasn slmiyet'in daha kolay anlalabilmesi iin

bir ara olduunu iyi tahlil etmek gerekmektedir. Oysaki zellikle Bat dnyasnda 90'l yllarn bandan itibaren artmaya balayan tercme ve erhlerin bir ounda Mevlna'nn "dinler st bir hmanist" olarak lanse edilmesi, slm referans ve bilgilere atf yapmadan sufistik ve kiisel deerlendirmelerin yapdmas onun gerek fikirlerinin tam olarak anlalmamasna yol amaktadr. zellikle Amerika'da son yirmi yldr bir hayli oalan bu eserler ve yaplan etkinlikler, Mevlna'nn daha ok tannmas ve benimsenmesine katkda bulunmakla birlikte, onun doru olarak aktarlabilmesi hususunda da tereddtleri beraberinde getirmektedir. Tespit edebildiimiz kadaryla gnmzde ok saydaki Trke ve Farsa eserin yannda, 200' akn ngilizce, 50'ye yakn Almanca, 20'yi akn Franszca eser bata olmak zere; spanyolca, talyanca, svee, Norvee, Danca, skoa, eke, Bonaka, Arnavuta, Arapa, Urduca, Hinte, Sindce, Bengalce, Petuca, Endonezyaca, Azerice, Tacike, zbeke, Rusa, Yunanca, branice, ince ve Japonca'da yazlm eserlerle Mevlna, eserleri ve Mevlevilik tm dnya insanlarna tantlmakta; ama Mevlna'nn Mesnev'de dedii gibi

28 Meclis-i Seb'a, Tam Metin, Aklamalarla Hazrlayan: Tevflk H. Subhn, Yaynlayan: Kayhan, 1365 h./1986-87,199 s. (I. Bask) 29 Mevlna, Klliyt Dvn- ems, Nr.: Bed'zzemn Furznfer, I I I c., Tahran, 1374 h./1995 (IV. Bask), II, 1387, Rubai: 1331.

"Herkes kendi grne gre onun dostu olup; iindeki gerek srlar kimse aramamaktadr." zellikle Amerika'da yaynlanan ngilizce eserlerde ise, Mevlna'nn 'ran'n tannm mistik airi' olarak nitelendirilmesi bizi hayli zmekle birlikte, bizim de bizim eksikliimizi gstermektedir. Buraya kadar arz etmeye altmz gibi ksmen Almanca ve Franszca haricindeki dier dnya dillerine evrilen eserlerin, ngilizce telif ve tercmelerinden yaplmas bu endienin daha da bymesine yol amaktadr. lke tarihimizde nceleri Farsa, daha sonra Osmanlca ve Trke

yaplan konu ile ilgili almalarn, amzn uluslararas bilim ve iletiim dili haline gelen ngilizce'ye aktarlmas; sahayla ilgili bilim adamlarnn bu hassasiyeti gznnde bulundurarak kaleme alacaklar yeni eserlerini ngilizce yaynlayabilmeleri, makam ve maddi imkn sahibi yetkililerin bu konuya ve yeni aratrmalara destek vermeleri, Mevlna'y turizm amal ve sadece Sem'dan ibaret grmemeleri ksmen de olsa bu endieleri azaltacaktr. Aksi takdirde torunlarmz, XIII. yzylda bir slm ve Trk dnr olarak Anadolu'da yetiip eserlerler veren Mevlna'mz "dinler st Batl bir air" olarak tanyabileceklerdir.

"Hazret-1 Mevl(n) Hnkrn Tarir-i erifleridir" (stanbul Belediye Mzesi)

<

^ i l m w u l z /

ft)cuUs ^ i A U ^ a s m a /

9 4 ,

l/l/leAna/

^HAj^teAMli/
* Sonsuza Kadar Hz. Mevln Dr. Celleddin Bkr ELEB

Dn ve Bugnyle Avrupa ve Amerika'da Mevleviler Dr. h.c. Esin ELEB BAYRU Uluslararas Mevln Vakf'ntn Amerika'da Gerekletirdii Mevlna Gnleri Faruk Hemdem ELEB

Sonsuza Kadar Hz. Mevln

Dr. Celleddin B. ELEB Hz. Mevlna'nn 21. Kuak Torunu

Takriben yedi asr nce, Eflk Dede tarafndan yazlm olan, tarih ve efsne kitabmza gre: Ceddim Hz. Mevln, bir gn, olu Sultan Veled'le Konya arsnda yrye kar. Babasma gsterilen sonsuz sayg ve hrmetten aran ve ok duygulanan Sultan Veled, dayanamayp babasma: "Siz Allah'n nasl bir kulusunuz ki, insanlar bu dnyada yaar, lp rahmeti Rahman'a kavutuktan sonra, Vel olduklar kabul edilir. Sizi ise, hayattayken insanlar Vel kabul etmi, sevgilerini, sayglarn, hrmetlerini sizden esirgemiyorlar. Bu nasl bir ltf-i ilahdir?" Hz. Mevln: "Bu ok mu gzel bir ey?" Sultan Veled'in "Evet, Hdavendigr" cevabna da, koca Vel: "Bunu sana ve senden olacak evltlarna sonsuza kadar hediye ettim" buyurur. Muhterem dinleyenlerim, bendeniz ceddimin bu mrsna hayatm boyunca lyk olmam icab ettiine inandm. Beni onun mnev baklar ile izlendiime inanarak hareketlerimi daima ona gre ayarlamaya altm.
Dr. Celleddin B. ELEB

* Seluk niversitesi 7. Mill Mevlna Kongresi'nde yaplan konumann bir blmn ieren metindir; 3 Mays 1993, Konya

Kendimi bildim bileli bu duygular iinde yaamaktaym. Konya Seluk niversitesi'nin bana "Fahr Doktorluk" unvan vermesi, duygularmn ne kadar doru olduunu ve Ceddimin yolundaki faaliyetlerime devam etmemi bilvasta retti. Bugne kadar mill ve manev hizmet ve almalarm sohbetlerle ve szl beyanlarla srdrrken, bundan byle dokman temin etmee altm. Bunlardan ilgin bulduklarm, bilginize sunulmak zere Seluk niversitesi Ktphanesine tevdi ediyorum. Konumamda, nce, kalp krizi geirdiim zaman kalbimin derinliklerinde dalgalanan

hislerimi, hlet-i rhiyemi arz edeceim. Ameliyat masasnda Cenb- Hakk'a niyaz ederek: "Rabbim vicdanm rahat, kimseye borcum yok, bilerek kimsenin hakkn yemedim; bugne kadar Allah'a, Kitb'na, Reslne, imanla ve Ceddim Hz. Mevln ne'esiyle insanlara hizmet ettim. Rabbim, eer hizmetim bittiyse emnetini al, Ehed enl ilhe illallh ve ehed enne Muhammeden abdh ve Reslh" dedim.

Seluk niversitesi Rektr Prof.Dr. Halil CN Celaleddin Bakr ELEB - Fahri Doktora Treni-1993

Ondan sonra huzur iinde Hz. Mevln'nn hepimizin bildii ve rahmetli Hasan li Ycel tarafndan tercme edilen, mehur rubsini okudum. "Can tende var olduka, kulum Kur'n'a Yol topraym, Peygamber-i Zin'a Hakkmda bunun zddna sz etse biri, Vay bu sze, vay byle diyen insana..." Bunun zerine Allah'a hamd ederek, ayn duygulara sahip olarak, cesaretle, u szleri syledim: Sonsuzlua Kadar Hz. Mevln gibi: "Yaradann amurunu yourduu, Kendi ruhundan fledii Meleklerin secde ettii, kulum ben! Gnahkr olup, cennetten karlan, Dnya'ya gnderilip af edilen, Ne Hbil'den, ne Kbil'den, Adem'denim ben! mna davet iin, asasn ejderh eden, Nil nehrinin suyunu, kfire kan gsteren, Ktztldeniz'de toz koparak, Ne altn buzana tapan, Ne Musa'y reddedenim ben! Ne sa'y tanyp, inkr eden, Ne O'nu armha geren, if datp, Azeri dirilttiini bilen, Gklere yceldiine inananm ben!

Ne Ebcehil'e uyan, Ne Ebleheb'i tanyan, Canl olduka, Allah'a k, Kelmullah'a inanan, Kur'n'tn bendesi bir kulum ben! Yaradan'n "Dn-Irc'" emriyle bir gn, Ruhum vuslata erip, Allah'a kavuunca, Bedenim de toprak olunca, Canl-cansz btn zerrelerimle, sonsuzlua kadar, Yine de Hazreti Muhammed'in ayann tozu kalacam ben!" Byle bir halet-i rhiyye ile sylenen bu szler, beni mide ve huzura kavuturdu. 1993 ve 1994 senelerinde btn benliime, dncelerime ve duygularma bilhassa Bosna'da ilenen insanlk d cinayetler hkim oldu. lknce Venedik Bienaline gittim. Orada Hz. Mevln szleriyle, milletimizin ho grsn, insan sevgisini gnlk mddetle kalabalk halk topluluklarna anlattm. Semzen, sulh gvercinleri, kilimlerimizin resimleri ve mehur ngiliz ressam W. Hogarth'n 1750 senesinde yapt "Mevlevi Derviler" tablosunu prospekts olarak gazete byklnde bastrtp, dattm.

Sonra Almanya'nn Mannheim ehrinde, Almanlara ve Bosna'ya yiyecek gtren Amerikallara buna benzer mesajlar verdim. Dseldorfta "Alman Milletine Mesaj" adnda konumalar yaptm. 1993 senesinde hayatmn en ilgin hdisesini yaadm diyebilirim. Birka senedir bana misafir gelen kadnl-erkek bir grup Amerikalyla Hz. Mevln'nn hayat ve eserleri hakknda sohbet ediyorduk. O sene babalar tarafndan Washington'daki lisan kursuna gnderilmi olan torunlarm grmek ve gerekirse tedavi olmak iin Amerika'ya gittim. Haber alan Amerikal dostlar srarla beni dvet ettiler, uakla gelip alacaklarn sylediler. Kuzeyde Kanada hududuna yakn Vermont civarnda oturduklarn bildirdiler. Beni gelip almalarnn onlar iin klfet olacan dnerek, Washington'dan bir araba kiraladk; nce New York'a oradan da Vermont'a, olum Faruk elebi ile gittik. Gece oraya vardmzda bir otelde kalp, onlara sabahleyin telefon ettik. Yerlerini tarif ettiler, ormanlar arasndaki evlerine vardk. Akam toplantlar olduunu, beni herkesle tantrmak istediklerini, toplanya

katlmam istediler. Allah'a snp gittik. Mbedimsi byke bir yer. Giriin karsnda "Ya Hazret-i Mevlna" yazl bir levha asl, bazlarn stanbul'dan tandm, halka halinde oturmu, otuz kii kadar Amerikal. Bizi, hep birden ayakta karlad; tek tek tantrldk, muhtelif meslekten insanlar, ilerinden birisinin ehrin Ba Papaz olduunu sylediler. Ben de btn insanlarn karde olduunu ve kendileriyle tanmaktan memnun olduumu syledim. Beni "7 asrlk bir antika'ya bakar gibi dikkatle tetkik ediyorlard. Sohbete baladk, suallerine cevaplar verdim; derken zikir etmek, Mevlevi usl (Allah) diyerek smi Cell ekmek istediklerini syleder; hep birlikte sm-i Cell ekildi. Derken kede ba rtl bir hanm ney flemeye ve yannda oturan birisi de kudm vurmaya balad. Birden bire be alt kii Mevlevi kisvesi (tennure) ile kp Sem etmeye baladlar. Senelerce yanma gelen, kendilerine Hz. Mevln'nn aydnlatc szlerini sylediim, direkt olarak "Mslman olun" demediim bu insanlar, Sem bitince "Yats Namaz zaman geldi" diyerek Papaz efendi dhil, hep birlikte namaza durdular.

Ben duygulanp, Kur'n- Kerm'in, Nasr Sresini okumaya baladm: "z ce rasrullhi velfethu ve ra'eytennse yedhulnefi diynillhi efvceh fesabbih bihamdi Rebbike vestagfirh, inneh kne tevvb" (Allah'n yardm gelip fetih myesser olunca. Sen de halkn blk blk dinine girdiklerini grnce. Artk Rabbini verek tenzih et. Ondan yarlanmak dile, Allah tvbeleri kabul edip gnahlar balayan Zt'tr." Allah'ma hamd ettim... Oradan ayrlrken bakanlar Edmund (Abdul Kebr) ve ei Camille (Cemile) Helminski tarafndan yaynlanan Hz. Mevln, Yunus Emre ve feyiz aldklar slmiyet'le ilgili, ngilizce kitaplar bana hediye ettiler. 1994'de Ramazan'n Arefe gn, Mevlna Kltr ve San'at Vakf (MEKU-SAV) bakan kymetli bestekr san'atkr Doan Ergin ve yeleriyle birlikte, Bosna Yetimleri menfaatine Washington Amerikan niversitesi ve Trk Vatan derneince tertip edilen, iftar yemeine davet edildik. Muhteem bir tasavvuf konseri icra edildi. Bilvesile kendilerine teekkr ve takdirlerimi arz ederim. Sem'dan nce yaptm konumada: Kitabmza gre "Allah'a, Meleklerine, Kitaplarna ve

Peygamberlerine iman ettiimizi..." hangi inanca sahiplerse onun Peygamberinin ipine sarlmalarm, Allah'n yaratm olduu her eyi sevmelerini, btn insanlarn da selmeti iin du etmelerini syledim. Hz. Mevln her eyin temelinde ak olduunu sylediini " Anamz ak, babamz ak, aktan doduk, akz biz." ki gn sonra beni Maryland niversitesine davet ettiklerinde, benzer konumama ilveten Maryland'de kendimi hi yabanc hissetmediimi, Hz. Meryem'i ok sevdiimizi, bekretine inandmz, Kur'n- Kerm'de bir Meryem Sresi'nin vr olduunu, dnyann btn camilerinde mihrabn zerinde Meryem ile ilgili bir yetin varln, mezarnn Efes'te bulunduunu, annelii temsil ettiinden benim memleketime de Anadolu denildiini (Meryem'in diyar) Maryland'da kendimi yabanc hissetmediimi syledim. Amerika'da bu seyahatimiz boyunca, bize ev sahiplii yapan bizi candan arlayan, Trk kardelerimize, bilhassa Mehmet Yaln ve kz Pnnur, Hamza Halc ve ei, kardei Abdullah ve ei, Joani Gill ve Ouzhan All, Mnir Nureddn Beker ve eine, Washington Amerikan ve Maryland niversitelerine kran borluyuz.

Celleddin B. elebi

Konya'da "ebi Ars'ta" hayatmn ikinci byk sevincini yaadm. Senelerdir "Aslna uygun olarak" baslmasn istediim, Yce Ceddim'in Mesnevi-yi erifinin eleb Hsmeddin Efendi'nin ve Sultan Veled'in elleriyle tashih edilen, 1278 tarihli en eski ve tek nshann nihayet basld haberini Kltr Bakan Muhterem Fikri Salar'dan aldm. Allah'ma krler olsun, btn hizmeti geenlerin makam Cennet olsun. 7 Nisan'da, byk san'at ve ilim adam mer Faruk Atabey ile sve'in Gteborg ehrine gittik. Orada senelerdir alan Hz. Mevlna derneini kuran kymetli Cenap Tun'un byk hizmetlerini grdk. Sayn Atabeyin ok ynl resim, tezhip, ht, san'at sergisi ok ilgi grd. niversitelerde, televizyonda, gazetelerde ve konumalarmda Hz. Mevln'nn

mesajlarn verirken iimde devaml kanayan ve szlayan bir yaram olan Bosna hadisesini hatrlattm. Mesnevi-yi erifi sve diline evirmi olduklarn orada grdm. Bir grup sveli ile beni adm adm takip edip, konferanslarm dikkatle dinleyen, sualler soran, Gteborg Belediye Reisi vekili ve Gmenler Dairesi Bakan Mr. Roth, bizi yemee davet etti, bana bin Bosnaly kendilerine lojman tahsis ederek sve'e kabul ettiini syledi. On Nisanda Gteborg'tan Copenhag'a gitmeden nce "ok duygulandm, sana sz veriyorum, mlteci miktarn sene bandan nce iki bin be yze karacam" dedi... Gteborg meydanna Trk Bayran ektirdi. Oradan Danimarka'ya gittik, ayn ekilde niversitede ve televizyonda konumalar yaptm...

Dn ve Bugnyle Avrupa ve Amerika'da Mevleviler

Dr. h.c. Esi ELEB BAYRU

Tarihe baktmzda, Osmanl Devleti'nin bymesi ile birlikte Mevlevhanelerin saylarnn da oalmakta olduunu gryoruz. Konumuz Avrupa olduuna gre Rodos, Girit (Hanya), Sakz ve Midilli adalarnn yan sra Atina, Selanik, Yeniehir, Gmlcine, Manastr, Filibe, Sofya, Vidin, skp, Tiran, Mostar, Bosnasaray, Belgrad ve daha birok Avrupa ehrinde bir zamanlar Mevlevhaneler olduunu belirtmeliyiz. Yzyllarca Trkslm kltr ve an'anesinin yaanp yaatld bu z kltr yuvalarmz, tarih olaylar neticesinde zaman iinde yava yava kapanm, pek ou da yklp yok olmutur. Bu olumsuz gelimelere ramen doal olarak bu kltre olan bilgi ve ilgi kaybolmam, zamanla Avrupa'dan Japonya'ya kadar youn talep ve ilgiyle karlamtr. Bu istekler sonucunda da almalar ferdi boyutlarda devam etmitir. 1966'da yurt dndan alnan bir davet ile Feyzi Halc bakanlndaki Konya Kltr ve Turizm Dernei Paris'te bir Sem treni tertip etmitir. Daha sonraki yllarda ayn dernek, defalarca Avrupa, Amerika, hatt

Japonya'da Sem trenleri icr etmitir. Bu faaliyetlerin yan sra Yunanistan, talya, spanya, Fransa, ngiltere, svire, Avusturya, ekoslovakya, Polonya, Almanya, Norve ve sve gibi Avrupa lkeleri ve Amerika'nn eitli ehirlerinde ou T.C. Kltr Bakanl ibirlii ile organize edilmi Sem trenleri yapldn da biliyoruz. Bu Sem trenlerine Hz. Mevln'nn 21. kuaktan torunu babam Celleddin Bakr elebi de konumac olarak katlmtr. elebi yukarda isimlerini saydmz lkelerle ilgili anlarn anlatrken, her trenden sonra zellikle din adamlarnn Mevln, Mevlevlik ve tasavvuf hakknda sorular sorduunu naklederdi. Anlatmaktan gurur duyduu baka bir ansn da Viyana'da yaamt. Yapt bir konuma ve sonrasndaki Sem treninin bitiminde Viyana Belediye Bakan televizyonda u demeci vermi: "Tarihte Trkler ehrimizi kuatmlar fakat fetih edememilerdi. Ancak bugn Mevleviler, Viyana'da mnevi bir fethi gerekletirmilerdir."

elebi 1989 ylnda da T.C. Kltr Bakanlnn verdii grevle UNESCO'nun Paris'deki toplantsna katld, Hz. Mevln ve Yunus Emre'yi anlatt ve nerisi zerine yaplan oylamada 1991 yl UNESCO tarafndan "Yunus Emre Sevgi Yl" ilan edildi. Hz. Mevln ve Mevlevlikle ilgili yaplan bilimsel almalar balamnda ise Hz. Mevln'nn eserlerinin Avrupa dillerine ilk evirisinin Almanca olduunu grmekteyiz. Bu yaynlar Sir William Redhouse, Reynold A. Nicholson ve talebesi

Arthur J. Arberry'nin ngilizce tercmeleri takip eder. Bu eviriler de gnmzde enek istifade edilen yaynlar arndadr. Hz. Mevln'nn rubailerinin tamamn ise Asaf Halet elebi Franszca'ya evirmitir. Gnmze yaklatka kendilerini tanm olmaktan mutlu olduum Fransz Prof. Dr. Eva de Vitray-Meyerovitch, Alman Prof. Dr. Annemarie Schimmel, talyan Ord. Prof. Dr. Anna Masala'run almalar kendi lkelerinde pek ok kiinin gnlndeki atei krklemitir.

43

svire Mevlev Kamp - 2011

simlerini zikrettiimiz akademisyenler dnda bu yola hizmet etmekte olan Avrupal dostlarmz da mevcut. svire de Hseyin Peter Cunz, Almanya'da Sleyman Wolf Bahn, Hollanda'da Mrsel Marcel Derkse. Bu insanlar Hz. Mevln yolunu izleyip slamiyet'i kabul etmi can dostlarmzdr. u anda bulunduklar yerlerde merkezler am, bilgilerini etraflar ile paylamaktadrlar. Merkezlerde eitli derslerin yan sra haftada bir gn Mesnev dersi, Mevlev db ve erkn, Sem dersleri de yaplmaktadr. Bu merkezler, sorularna cevap bulmak iin elebi ailesinin banda bulunduu Uluslararas Mevln Vakf'ndan bilgi almaktadr.

talya'da eitli gruplarn da Mevlevlik ile ilgili almalar var. Bunlardan en nemlisi talyan-Msr ibirlii ile Prof. Guiseppe Fanfoni bakanlnda bir grubun Kahire Mevlevhanesi'nde devam etmekte olan restorasyon almalardr. talyan Prof. Dr. Gabriel Mandel Khan'n yapt Mesnev evirisi de 2005 ylnda tamamlanm ve baslmtr.

Esin ELEB BAYRU Kahire Mevlevhnesi - 2005

Konya Valisi A. Nezih Doan, Konya Milletvekili Aye Trkmenolu, Saytn Valimizin Ei Hatice Doan, Esin elebi Bayru, Konya Bykehir Belediye Bakan ve UMV Mtevellisi Tahir Akyrek, Neslipir elebi Sayar ve dier davetliler

Amerika'ya gelince gryoruz ki, Amerikallar asrlardr maddiyatta ilerleyip zirveye ulatklar halde mutlu deiller. Daha ok para, daha iyi bir ev, daha lks giyim, daha yksek mevki; yani bedenin gdas olan maddiyat tek bana insan mutlu etmiyor. nk insan beden ve ruhun birleimidir. Bunu fark edince ruhlarnn aln maneviyatla giderebileceklerini anladlar. Maddiyatn yetmedii yerde oluan bu manevi aray dalgas batdan douya doru gelmeye balad. Bylelikle Amerikallar da Hz. Mevln'nn eserlerini okumaya baladlar. Bilindii gibi yllardr Amerika'da en ok satan iir kitab Hz. Mevln'ya ait rubai ve gazellerin tercmeleridir. Bu konuda yaplan tercme ve almalar arasnda Coleman Barks, William Chittik, Franklin D. Lewis, Robert Bly, Reshad Feild, Edmund (Abdlkebir) Helminski, Camille (Cemile)

Helminski ve brahim Gamard'n almalar gibi daha pek ok almann olduunu biliyoruz. Bu yaynlar okuyan yabanclar Hz. Mevln'nn dilinden u nemli mesaj aldlar ki, o da bu dnya sadece maddiyatla mr srlebilecek bir mekn deil, Yce Allah'n kendilerine bitii mr miktarnca gelip getikleri yok olucu bir yaamdr. Hl byle olunca da, krk yl evvel Hz. Mevln'nn trbesinde arada srada bir yabanc ile karlarken, bugn yllk ortalama ziyareti saysnn % 35'leri gemekte olduunu gryoruz. Eski yllarda Konya'da pek fazla otel olmadndan baz evler kaplarn yabanc konuklara aarlard. Bunlardan biri de benim, byklerimle birlikte sk ziyaret ettiim Sleyman Hayati Loras'n evi idi.

^SSSSSr
45

Sleyman Dede ve ei Feritah hanm kalabalk bir aileye sahip olduklar halde yurt dndan gelenlere evlerini atklar gibi onlar yedirir, iirir ve barndrrlard. En ardm ey Sleyman Dedenin hi lisan bilmeden gnl lisan ile onlarla anlamas idi. Gnl lisan o evde yle gzel konuulurdu ki, zaman iinde ngiliz, Fransz, Alman, Amerikal ve daha nice milletlerden slamiyet'le ereflenmi brahimler, smailler, Sleymanlar, Ayeler, Fatmalar ve Havvalar oldu. Bir oumuzun tand Jamaika asll bir Amerikal hanm da, Sleyman dedenin etkisi ile slamiyet'i tetkik ettikten sonra Mslman olmu ve "Barihda" adn almtr. Barihda Tanrkorur Seluk niversitesi'nde "Mevlevhnelerin Mimari zellikleri" zerine doktora tezi yaparak hem Trk kltrne, hem de Mevlevlik tarihine nemli katklarda bulunmutur. 1980'de kuzey California'dan gelen bir davet zerine, Sleyman Dede en kk olu Celaleddin'i oraya gnderdi ve Sem dersleri yan sra evinde rendii Mevlevi adb ve erkn derslerini de retmesini istedi. Aradan yirmi yl akn bir zaman geti. Bir gn Celaleddin Loras ocukluunda ayn Semhnede Sem ettii, yat ancak ald terbiye gerei hrmet ettii Hz. Mevln'nn 22. kuak torunu kardeim Faruk Hemdem elebi ile karlat. Onu ve ablasn Amerika'ya kendi

talebeleri ile tanmaya davet etti. Faruk elebi kk olu Neet elebi ve kendi ablasn yani bendeniz Esin elebi Bayru'yu bu seyahatle grevlendirdi. Hala-yeen 29 Austos-27 Eyll 2003 tarihleri arasnda ok youn program olan bir Amerika seyahati yaptk. San Francisco'dan Seattle'a kadar, bat Amerika'nn yan sra Hawai'nin iki adasnda da toplantlar yapld.

Esin ELEB BAYRU - ABD Hawaii - 2003

46

lk duramz olan San Francisco'da Celaleddin Loras'n uzun yllar talebeliini yapm ve imdi bulunduklar blgelerde hl renmeye alrken retmeye de alan blge temsilcileri ile bulutuk. gnlk kamp sonras nce Hawai'nin O'ahu adas sonra Maui adasna gittik. Her iki adada da Mevlevlerle karlatk. Hem de bazlar db ile Sem etmeyi renmi Mevlevlerdi. Bir hafta boyunca, orada yaptmz 2 konferans, soru-cevap eklindeki bilgi al veriinden sonra San Francisco'ya geri dndk. Buradan Berkeley, Asland, Eugen, Portland, Seattle'da bulunan birok kltr merkezi ve niversitede konumalar yapp pek ou slamiyet'e gemi Amerikal ile tantk. Berkeley'deki konumama Divan- Kebir'i ngilizce'ye tercme etmekte olan Dr. Nevit Ouz Ergin'nin Mevlevliin Amerika'daki

tantmnda ok hizmeti geen, bu mevzuda kitaplar yazan Camille (Cemile) Helminski'nin ve Farsa renerek Mesneviyi tercme etmekte olan brahim Gamard ve ei Sherr hanmn gelmeleri bizi ok memnun etti. Oregon eyaletinin Portland ehrindeki Lewis-Clark niversitesi'nin lahiyat blmnde yer alan kilisede drt Amerikal Semzenin Sem etmesi ve arkasndan beni krsye arp konumam dinlemeleri, sorular sormalar benim iin seyahatimizin en etkileyici ksmyd. Kilisenin papaz konumam dinlemek iin izin istedii zaman babam Celaleddin Bakr elebi'nin yllar nce anlarn anlatrken neler hissettiini daha iyi anladm ve konumama "Hz. Mevln 'Havralarda, kiliselerde, camilerde... Yarabbi senin evlerinde, seni aryorum' demi.

Esin ELEB BAYRU Doktora Payesi Berkeley - ABD - 2011

47

Metropoliten Mzesi, Yale niversitesi, Princeton niversitesinde Hz. Mevlana ile ilgili bilgi verdiler ve sema ayinleri icra ettiler.

Ben de Allah'n bu evini bana atnz iin size teekkr ederim." szleri ile baladm. Bilindii gibi vakfmzn hazrlad proje neticesi UNESCO 2007 yln Hz.Mevlana yl ilan etti. Bu proje kapsamnda Amerika ve Kanada' da 14 ayr ehirde yaplan sema ayinlerine konumac olarak davet edildim. Dernek bakanln Abdlhamit akmut' un, Topluluk bakanln Kadri Yeti' in stlendii Mevlana Eitim ve Kltr dernei- Galata Mevlevileri Sema ve Tasavvuf Mzii topluluunun ounlukla niversitelerde organize ettii bu programda salonlar dolu, kaplarda yer bulabilme midi ile bekleyen bir okadar insan ve pogram sonunda sorularna cevap arayanlarn oluturduu kalabalk... Be hafta sren seyahatimizin manevi bir alkta olan insanlar iin nemini anlatmaktadr sanrm. Ayn yl Faruk Hemdem elebi Florida International niversitesinde Mevlana ve Mevlevilik konusunda konferans verdi. 2008 de Vakf bakanmz Faruk Hemdem elebi, mtevelli heyetimiz yelerinden Dr. Nuri imekler, Nadir Karnbykler, semazenler ve mzisyenler NewYork

J 2009 da Mevlevi Order of ( America' nn daveti ile Seate, Hawai, San Francisco ve NewYork' un kuzeyinde yaplan toplantlarda Hz. Mevlana'y anlatmaya Yabanc Mevleviler altm. Yaptmz Konya Ziyareti - 2011 almalar derleyip UNESCO'ya sunduk. Ynetim kurulu yemiz, kardeimiz Gevher elebi'nin gayretleri ile ba vurumuz kabul oldu. Vakfmz Mevlevilik konusunda UNESCO tarafndan kabul edilen tek kurulu olarak ilan edildi. (Akredite oldu) 3 Mays 2011 de Uluslararas Mevlana Vakfi Konya ubesinin al ile yurt dndan lkemize gelen Mevlana Aklarna sohbetlerle, sorularna cevap bulmaya almakla daha ok hizmet edebilmeye baladk. 08-15 Haziran tarihleri arasnda Hayat Nur Artran ve 8 talebesi ile svire' ye toplantya gittik. The nternational Mevlana Foundation of Switzerland ve The nternational Mevlana Foundation of Germany' nin ortaklaa hazrladklar bu toplantda Hz. Mevlana, Mevlevilik ve Semann yan sra slamiyet ile ilgili sorular da cevapland. 03-10 Ekim tarihleri arasnda Fransa- Strasburg'a Avrupa Konsey salonunda yaplan bir sempozyuma konumac olarak davet edildim. Birlikte davet edilmi olan Nadir Karnbykler idaresindeki sema gurubu ve mtrp heyeti de sema ayini yaptlar. Oradan dnte Avusturya- Viyana'da gn sema treni ve bilgilendirme konumas yaptk.

Trkiye'ye dnmzn haftasnda Nadir Karnbykler Litvanya- Vilnus'a, bendeniz ise Brezilya- Sao Paulo'ya Brezilyal Maria Roza ile talyan Dino iftinin daveti ile gittim. Gittiim akam evde, ertesi akam Centro de Estudas Universais' da yaplan toplant sonras 3 saatlik otomobil yolculuu ile dalara ktk. Ormann iine Roza de Nazare adn verdikleri bir mekan ina etmiler. Btn kurallara uygun bir semahanesi, mutfa, toplant salonu, kalnacak odalar ile mkemmel bir mekan. Benim sema dedem Resuhi Baykara 'dan 1965 de sema dersi alm olan Alman Gabrielle oradaki guruba sema retiyor. Ben de Mevlevi Adap ve Erkan ile ilgili almann yan sra sorulara cevap vermeye gayret ettim. Bu seyahatte yaadm en gzel ey Dino efendi ile namaz klmam idi. 3 - 5 Haziran 2012 tarihinde Doc. Dr. Nuri imekler, Nail Kesova, sema ve mtrp heyeti ile birlikte Bulgaristan- Plovdiv (Filibe) ye gittik. Birinci gn mzede, ikinci gn eski Mevlevihanede konuma yaptm ve sema ayini yapld. 30 Eyll de Hz. Mevln'nn doum gn dolays ile Amerika'ya New York Garrison nstitute yaplacak toplantya Faruk Hemdem elebi ile birlikte Treshold Society tarafndan davet edildik. Yurt dnda tandm bu gzel insanlarn bazlar bir iirden veya bir mzik parasndan etkilenmi, bazdan da onlarn deyimi ile deiik bir dans gsterisinden (Sem) etkilenmi; Hz. Mevln'nn bir rubaisi, tasavvuf mziinden bir ka nota ve Sem onlarn gnllerinde bir ate yakm, onlar

araya srklemi, mevzu ile ilgili kitaplar okumular, bilen insanlar bulup onlarla sohbet etmiler ve akl ile elde ettikleri bilgiyi, yreklerindeki ate ile birletirip Ak' bulmular. O yrekleri Allah ak ile dolu insanlar yaadklarn etraflarna anlattka ilgi oalm ve renme istei artmt. Birkam anlatmaya altm bu rneklerden de anlyor ve gryoruz ki, Mevlevlik bir iletiim dili olarak tm dnyada kullanlmaktadr. Mevln ve Mevlevlikle ilgili yaplan her toplant ve konferansa 200-1500 kiinin katlmas konuya verdikleri nemi gstermektedir sanrm. Okuduum, duyduum ve yaayarak bizzat ahit olduum bu bilgilerimi ksaca sizlere aktardktan sonra, szlerimi Eflki Dedenin Ariflerin Menkbeleri isimli eserinde naklettii Hz. Mevln'nn u anlaml szleri ile tamamlamak isterim: "Allah'a yemin ederim ki, bizim bu manl szlerimiz gnein doduu yerden batt yere kadar btn dnyay kaplayacak ve btn lkelere gidecektir. Mesnevimizin okunmad hi bir mahfil ve meclis kalmayacak; hatt o dereceye kadar ki, mbetlerde, zevk ve safa yerlerinde okunacak, btn milletler bu szlerimizle sslenecek ve onlardan faydalanacaklardr."

Sao Paulo - Brezilya - 2011

Birlemi Milletler Salonu Fransa - 2011

Gel; gel ki, sen Sem'nn cannn cansn. Gel; gel ki, sen Sem bahesinin yryen servisisin. Gel; gel ki, sen Sem gnde doan bir aysm. Gel; gel ki, sen cann da, cihann da k olduu yzsn. Gel; gel ki, sen Sem leminde alacak bir gzelsin. Gel; gel ki, sen Sem ya girince iki dnyadan da dar karsn. Gel; gel ki, sen bizi Hakk'a ykselten merdivensin. Gel; gel ki, sen Sem'a aitsin, ama bil ki, aslmda Sem da sensin.
(Hz. Mevlna, Divn-t Kebir, Gazel No: 1295; ev. Nuri imekler)

Uluslararas Mevln Vakf'nn ABD'de Gerekletirdii Mevlna Gnleri

Faruk Hemdem ELEB

Uluslararas Mevln Vakf (UMV) tarafndan Faruk Hemdem elebi'nin bakanlnda 23-30 Ekim 2008 tarihleri arasnda organize edilen etkinliklerle, aralarnda New York'taki Metropolitan Mzesi ve Washington National Cathedral'n da bulunduu 5 ayr programla 20 kiilik bir heyetle Amerikallara Mevlna anlatld, Sem ile gnl kaplar ald. lkemizin dnya insanlarna hediye ettii ve getiimiz yl UNESCO'nun ald kararla 800. Doum yldnm dnyann eitli lkelerinde kutlanan Mevlna Celleddin Rumi bu kez dnyann br ucunda anld, anlatld. "The Poetry of Rumi: The Whirling Dervishes of Turkey / Mevlna iirleri ve Sem Gsterisi" adyla Uluslararas Mevln Vakf tarafndan dzenlenen bir seri etkinlikle srasyla Bard College, Metropolitan Mzesi, Yale niversitesi, Amherst College ve Washington National Cathedral'da kutlanan Mevlna Gnleri youn bir ilgiyle karland. niversite ve Kolejlerde rencilerin aknna urayan etkinlikler, zellikle Metropolitan Mzesi ve 1500 kiilik Washington National Cathedral'da ABD'de yaayan farkl lkelerin insanlarnn katlmyla ok renkli grntlere sahne oldu.

O
4
\

Faruk Hemdem elebi

Al ve selamlama konumas Hz. Mevlna'nn 22. Kuak torunu ve UMV Bakan Faruk Hemdem elebi tarafndan yaplan, her biri 2 saat kadar sren ve iki Blm eklinde dzenlenen programlarn ilk blmnde, Amerikal sanat ve Mevlna aratrmacs Peter Rogen ve Seluk niversitesi'nden Dr. Nuri imekler tarafndan Mevlna'nn gnl, ak ve gnl kapsnn almasna dair iirleri ve Mesnev'nin ilk 18 beyiti Mevlevi Mzii eliinde ngilizce ve Farsa okundu.

30 Eyll Hz. Mevlna'nn Doum Gn ABD Etkinlikleri Faruk Hemdem elebi

Mevlna'nn dnce dnyas ile ilgili ve Sem'nn manevi anlamnn yer ald Peter Rogen'in konumasnn ardndan Postniin Nadir Karnbykler idaresindeki Uluslararas Mevln Vakf Sem Topluluu tarafndan gelenee uygun ekilde yin-i erif ve Sem icra edildi. Etkinlik sonunda dakikalarca yerlerinden kalkamayan seyircilerin bu manevi havadan nasl etkilendikleri gzlenmeye deerdi.v

A
-t

J h

Metropolitan Mzesi New York -ABD - 2008

UMV Bakan Faruk Hemdem elebi, ABD'de de dnyann birok yerinde olduu gibi Hz. Mevlna'ya, fikirlerine ve Sem'ya youn bir ilgi olduunu belirterek "maddi kayglarla insani duygulardan uzaklaan insanlar 2 saatliine de olsa dnyalk telalarndan kurtarp o zengin gnl dnyasnn kapsn Hz. Mevlna ile amalarna arac olduumuz iin mutluyuz" dedi. Dnyann deiik lkelerinden de program iin teklif aldklarn belirten elebi, "yaptmz programlarda Sem aslna uygun olarak icra ediliyor, sadece Sem ile de kalnmayp Hz. Mevlna'nn

fikirleri ve Sem'nn ierdii manevi anlam davetlilere anlatlyor; biz herkesten de bunu istiyoruz. lkemizde ve yurt dnda davet alnarak farkl guruplarn gerekletirdii bu tarz programlar lykyla yaplmazsa hem Hz. Mevlna, hem de lke kltrmz yanl ve eksik tantlm olur ve bunu da zannederim kimse istemez." dedi. ABD'de gerekletirdikleri programlara Konya Bykehir Belediyesi'nin de destek saladn belirten elebi, Sayn Bakan Tahir Akyrek nezdinde Konya Bykehir Belediyesi'ne teekkr etti.

AV

* Mevlevlik Yolunun Yaayan Gelenei Kebir HELMNSK Avrupa'da Mevlna'nn Mesajna Uygun Davranmak Peter Hseyin CUNZ * Amerika'da Hz. Mevlna iirleri brahim GAMARD * Gnmzde Almanya'da Mevlevlik Sleyman Wolf BAHN

Mevlevlik Yolunun Yaayan Gelenei

Kebir HELMNSK - The Threshold Society

Mevlevi gelenei ierisinde olmak benim iin bir ayrcalk ve onurdur. Bu tarihi gelenek dncelerimizi, deerlerimizi, alglarmz ve dualarmz biimlendirdi. Hz. Mevlna'nn verdii ilhama dayanyoruz ve ayrca gerek Mevlevlerin miras olarak brakt yzyllarn bilgelik ve gzelliine de minnettarz. 1980'de Sleyman Dededen el aldmzdan beri Mevlevi yolunu takip ediyoruz. O bize retmemiz ve zikirlere nderlik etmemiz iin izin verdi. 1990'da saygdeer Celalettin Celebi Mevlevi destarn giymemiz ve zellikle de "Mevlevlerin tasavvuf yolunu retmemiz" iin bize izin verdi. Bu yoldaki yolculuumuz, asil ve cmert elebi ailesinin nazik destei ile devam etti ve mmin ve mtevaz efik Can Efendi dhil gzel Mevlevlerle yaptmz dostluklar yoluyla da glendi. The Threshold Society (sufism.org) alt lkede 12 ubeye ve 150-200 aktif yeye sahiptir. Sunduumuz en nemli hizmet tabi ki cretsiz ve herkese ak olan haftalk zikir ve sohbet toplantlardr. Ayrca, uzaktan eitim yoluyla sunduumuz "99 Gnlk Program" isimli bir program da vardr ve son 20 ylda birka bin insan bu

programa katlmtr. Her yl yaklak drt tane "uzaktan kurs" dzenliyoruz ve her birine 30 kii katlyor. Ve tane de e-kurs sunduk ki bunlardan ikisi Mevlana birisi de Kur'n zerineydi ve her birine 500'den fazla insan katld. Son olarak, bir ka yldr, eitli gruplarmzda kullanlabilecek Mevlna'nn retileri ile ilgili alma malzemeleri derleme srecindeyiz. Eik Derneinin e-yneticisi olan eim Camille ile birlikte 17 kitap yazdk ve bunlar 8 dile tercme edildi. Sylemeye gerek yok ki Allah'n ve Mevlna'nn inayeti olmadan, harika Mevlevlerin dostluu ve sevgisi olmakszn bu Hak Dine ve bu Mevlevlik yoluna hizmet edemezdik. Mevlev geleneini hem ekil hem de z itibariyle ada dnyaya tamada baz ortak sorunlarla kar karya olduumuzun hepimiz farkndayz. Bugnn dnyasnda, iki ok farkl grup mistik slam, yani tasavvuf, konusunda tereddtl ve phecidir. Mslman olmayanlar bunun kendilerini slam'a gtreceinden korkmaktadr; baz Mslmanlar ise onun kendilerini slam'dan karacandan korkmaktadr! Mevleviler, Mevlna'nn Yolunun gerek slam'n ifadesi olduundan emindirler.

Gerek maneviyatn deer yitirmesi ve marjinallemesi ile birlikte slam medeniyetinin farkl ekilde alglandnn farkndayz. Tasavvuf ve irfann insanlara ve toplumlara salad faydalar kayboldu. Hayal krklna uram ve tehdit allnda hisseden Mslmanlar, son savunma hatt olarak slam'n yzeysel, dogmatik ve bazen de ar biimlerine yzlerini evirdiler. slam maneviyatnn yaayan geleneinin grlebilir rneklerinin olmad bir ortamda, bizim omuzlarmza byk bir sorumluluk dmektedir. Bu sorumluluk en azndan, bizim, samimi olarak arayanlara canl dntrc bir maneviyat sunmamz gerektirmektedir. u soruyu sorarsak iyi bir ey yapm oluruz: Eer Mevlna bugn yayor olsayd, nasl ve ne retirdi? Bu soruya cevap vermek iin, uymaya altmz ilkelerden bazlarn benim nasl anladm sizinle paylamak istiyorum. Bunlar, eyhlerimizin ve Pirimizin yaamlarnda bize sunduklar ilkelerdir. Ak lkesi En yksek ve en nemli ilke udur: Biz nihai olarak en gerek ve en yksek Akn, Hakik

Akn hizmetindeyiz. Bu, etkinliklerimizi deerlendirirken kullandmz en nemli lttr. Bu Ak ilkesini anlamak iin, onu "akl" ile karlatrmamz gerekir ki burada ben eletirel, dnen akl kastediyorum. Maneviyat arayan bizler entelektel akla ok fazla vurgu yaptmz zaman, kendi ak mektuplarn okumakta srar eden ve yannda oturan Sevgilisini ihmal eden aa benzeriz. Ve bu, en iyi durum senaryosudur. En kt durum, tahmin edeceiniz gibi, ok daha ktdr. Mevlna'nm bize rettii ak, entelektel akn eletiri, kusur bulma ve olumsuzlamaya odaklanma eilimi ile karlatrmak istiyorum. Akl "Hayr" demekte ok beceriklidir; ancak kalp gerek ve gl bir "Evet" sunabilir. Ak- Hakik, aslnda entelektel akln ok tesinde bir bilin durumudur. ems-i Tebriz diyor ki: "Bu akn eseridir, akln eseri deil." Gerek Mevlevi ruhu, entelektalizm deildir; eletirel, analitik akl da deildir.

Olumsuz dnce, olumsuz dil ve kusur bulma Mevlevlik sfatlar deildir. Fhi m Fh'de Mevlna bize bakalar hakknda olumsuz konumann, evlerimizin etrafna diken ekmek gibi olduunu hatrlatmaktadr. O, bize bunun yerine dostluk ve ak iekleri ekmemizi sylemektedir. Mevlna entelektel kibrin kabuunu ebediyen krmtr. Gerekten de, Mevlna'nn retisinde, blisin entelektel gururu en temel gnahlardan birisi olarak sunulur. Ne kadar bilgi ierirse iersin, entelektel akim gsterdii hi bir gelime, ak ile ayn seviyede olamaz. Bizim geleneimizin muazzam entelektel kaynaklarn vardr ve bu bilgiden dolay minnettarz. Ancak, dnen akl dnyay akn alglad gibi alglayamaz. Mevlna Yolunun gzellii, onun dnyay akn gz ile grme konusundaki balldr. Mevlna'y, Peygamberimizi ve Kur'n- Kerim'i bu kadar deerli klan ey Rahmetin gcdr: lahi Cmertlik, Merhamet ve Ak. Biz bu yola, esas olarak bir sebepten dolay geldik: Gerek insanlar olan, ikiyzllk,

katlk ve kibirden yoksun bir ak yayan insanlar olan mritlerimiz ve dervilerle kardatk ve onlara k olduk. Sorunlarmz ak ile zebiliriz. Mevlna'nn mesajna ak ile hizmet edebiliriz. Gerek manevi otorite, enerji ve rnek davranlar, ak ve alak gnllkle nderlik eder. Salkl bir manevi eitimin kant ak kapasitemizin srekli artmasdr. Aydnlk Bir Kur'n ereve Mevlev Yolunun temel erevesi Kur'n'dr. Eer Mevlevlik "yazlm sistemi" ise, Kur'n da "iletim sistemidir." Peygamberimiz Hz. Muhammed Aleyhisselamdan bize gelen ey ile Mevlna'nn getirdikleri arasnda dorudan bir "DNA ilikisi" vardr. Bunun byle olduuna inanyorum nk lahi Merhamet, yani Rahmet, kendisini en iyi Hz. Muhammed ve onun varislerinin, en nce de Sufi Ariflerin kendilerinde gstermitir. Mevlna'nn bize sunduu ey, dnyann ok ihtiya duyduu bir eydir: slm'n aydnlk bir biimi.

THE

rtovvmg
A

S UF]

P/\TH OF Tk !\'S FORjVI fJ 0 N

eart

sorumluluk tayan canl bir gelenektir. Rahmetli Celalettin elebi 1994'te ilk Kuzey Amerika Sema Turu esnasnda bana yle sylemiti "Bay Helminski, bizim bir sorumluluumuz var ve bu bizim bireysel yaamlarmzn tesinde devam edecek bir ey yaratmaktr." Sonu olarak, bunlar aklmzda tutacamz mit ettiim ilkelerden bazlardr: Mevlevliin en yksek lt bizim sevme kapasitemizdir. Yksek ahlaki ve entelektel standartlar tevik etmeliyiz ama asla unutmamalyz ki eer sevmeyi unutursak, muazzam bir baarszla uramz demektir. Mevlna'nn yolu aydnlk bir slam modeli olabilir ki bu yce Kur'n'da ifade edildii zere Ftrat Dini, Hak Dini olan, insanln esas dininin hakiki bir ifadesidir. Mevlna'nn yolu zgrlk yoludur, ruhu i klelikten kurtarr ama ayn zaman da bizi bazen ortodoksluk bal ile gnderme yaplan insan icad tm inanlara uymaktan kurtarr. "Bizim mezhebimiz ak mezhebidir" yani bizim yasal okulumuz sevgi okuludur. Bu yedi yz yllk gelenek ile eitli ada kltrler arasnda bir karlama yayoruz. Bu ok yaratc bir zaman olabilir ki bu Mevlevi yolunun znn yaanlmas ve retilmesi konusunda yeni yollarn ortaya kmasn salayacak bir zamandr.

zgrlk Ruhu Mevlna, "ortodoksluk/doruyol" iddiasna sahip dar ve krlgan bir yasalln tesinde bir zgrlk ruhu ifade etmitir. Peygamberimizin (a.s.)snneti, bazlarnn bizi inandrmaya alt gibi d biim ile ok kat bir ekilde ilgilenmez. Eer gerekten Peygamberimizin hayatna, zellikle de sorunlar nasl zdne bakarsak, onun snnetinin esneklik ve sevgi olduunu greceiz. Bu zgrlk ruhunun, bazen maneviyatn sadece ekli uygulama takibine dnmesine veya slam adna yanl bir ekilde kendini empoze eden sahte bir insan-rn ortodokslua meydan okumas gerekmektedir. Bizim geleneimizin gzel bir tarihi vardr ama bu ayn zamanda gelecek nesillere kar

Biz yle bir ada yayoruz ki eitli gelenekler ve dinler her zamankinden daha fazla birbiri ile ilikiye girmektedir. Dostluk elini, Hristiyanlara, Yahudilere, Hindulara, Budistlere ve yerli halklara uzatabiliriz. nsanln birliini, zellikle Hakikate ulamaya alan ama ayn zamanda kkleri gl bir ekilde bizim geleneimizde olanlar iin teyit edebiliriz. Biz ayn zamanda kadnlarla erkekler arasnda yzyllardr sren bir dengesizliin yeniden dengeye kavumaya balad bir ada yayoruz. Bu nedenle, bu kadnn manevi hayattaki rolnn onurlandrlmas ve tevik edilmesi gereken de bir zamandr. Mevlevi Yolu yzyllar boyunca kltr yaratan ve uygarlk ina eden bir g olmutur. Onun yaratc gc, trenlerde, mimarlkta, iirde, musikide ve en yksek seviyede insan ilikilerinde kendisini gstermitir. Mevlevlik aacnm meyveleri bol olmutur. Eer bu gelenei hak ettii gibi tayabilirsek, Mevlevi tekkelerinde ve derghlarndaki uygulamalar yeniden canlandrarak ve adapte ederek ve yreklerimizi Mevlevi dab ve erkn yoluyla eiterek gzel bir yaam biimi yaratabiliriz. Bu hl yaayan bir gelenektir.

nanyorum ki Mevlevi gelenei kendi standartlarndan fedakrlk etmeden ilerici ve liberal deerlere sahip bir gelenek olabilir. Bunun bir rnei, yolumuzun temel bir deeri olan Mevlevi dbdr. Denilebilir ki bu herhangi bir gelenekten daha ok Mevlevlerin bir zelliidir. Mevlevi dbma btn tarikatlarda sayg duyulur, ama bizim dbmz sadece bir kurallar kmesi veya kat biimcilik deildir. db, hakiki mtevazl, gelimi bir bilinci ve saygl bir iliki ifade eden canl bir zelliktir. Mevlna'nn yolu mevcut tarihi anda, yreklere ve ruhlara hitap etme konusunda byk bir kapasiteye sahiptir. Birok insann slam uygarlnn durumu konusunda cesaretlerinin krld buna karlk bakalarnn da artan maddeci kreselcilik konusunda endieli olduu bir zamanda, Mevlna'nn yolu, maneviyatn ne olabilecei konusunda glmseyen, gzel bir rnek sunabilir. Sahip olduumuz kaynaklar ve gelitirdiimiz formatlar, onlar bilmek ve kullanmak isteyenlere sunulacaktr. Biz, hizmet, eitim ierii, sohbet kaytlar ve halka ak etkinlikler, eviriler ve kayt projeleri gelitiriyoruz ve bunlarn ouna websitelerimizden eriilebilecektir: zellikle Sufism.org.'da ama ayn zaman da: TheBookorg. ve Barakainstitute.org'da da. Verimli bir ibirlii ve gnl paylam midiyle...

Avrupa'da Mevlna'nn Mesajna Uygun Davranmak

Peter Hseyin CUNZ - The International Mevlana Foundation of Switzerland

Kuruluumuz ve Amac Biz svire'de resmi Mevlevi Tarikat olarak alyoruz ve Uluslararas Mevln Vakfnn himayesinde onun gelenek ve amalarn takip ediyoruz. yeler, her Perembe akam Zrih'te namaz, zikrullah, Sem ve sohbet iin toplanrlar. Ylda drt defa, bir kilisede, dostlar ve bizimle birlikte kutlama yapmak isteyenlerin katld Sem trenleri yaplr. lkbaharda, Almanya ve Hollanda'dan Mevlevi Tarikat yeleri ile birlikte 3 gnlk bir atlye almas dzenleriz. Yazn ise aile ve ocuklarmz iin da yry organize ederiz. Glkler ve Tecrbeler lahiyat, felsefe, arkiyatlk ve sosyal bilimlerde ileri ve gl bir akademik ortam buna karlk slam konusunda kstl bilgiye sahip bir halk kitlesinin mevcut olduu bir Avrupa kltrel evresinde yayoruz. Avrupa, poplist partilerin ateledii sosyal sorunlar ve slam lkelerinden g gibi siyasi tartmalarla kar karyadr ve bunlar slam hakknda kuvvetli ve olumsuz duygulara yol amaktadr. Bu tartmalar, laikleme, demokrasi, ifade zgrl hakk, vatandalk ve laik etik deerler ve

kadn ve erkekler iin eit haklar gibi Avrupa deerlerine ncelik vermektedir. Bu deerlere kar her trl farkllklar reddedilmekte ve bu yzden bu deerlerle elien slam Hukuku kavramlar (eriat, Snni Fkh ekolleri) youn bir ekilde eletirilmektedir. Byle bir ortamda, bir Mevlevi Tarikatna nderlik etmek belli glkler yaratmaktadr ki ben bunlardan zellikle drt tanesinden bahsedeceim: 1) Kabul etmemiz gerekiyor ki dnya srekli deiiyor. Mevlevi gelenei, zamanmzda da slam ve Hz. Mevlna'nn retilerinin ifade ettii hakikatler erevesinde devam etmek zorundadr. Bu ise, geleneksel teolojiden sapma kabul etmeyen Ortodoks Mslmanlarn iddialarna kar kuvvetli bir duru ve yorum (itihat) cesareti gerektirir. 2) Avrupa'da din zel bir mesele olarak grlr. Ancak, dini seim zgrl teolojiyi rasyonel bir biimde tartma becerisini ama ayn zamanda manevi tecrbelerin rasyonel dncenin snrlarnn tesinde gerekletii bilgisini gerektirir.

Sonu olarak, dini tatmin arayanlarn ou, aklk, gvenlik ve kesinlik konusunda bir manevi tekliften dierine koup durmaktadr. Bu nedenle, biz yeni gelen bir kimsenin bizim evremize kabul edilmeden nce Mslman olmasn beklemiyoruz. Bunun yerine, biz -kk admlarla- onlara slam'n gzellik ve evrenselliini ve Hz. Mevlna'nn mesajna gre onun nasl yaanacan gsteriyoruz. 3) Bizim tarikatmz yaklak olarak yar yarya Mslmanlar ve baka dine inananlardan olumaktadr. Bize gre, bu denge gelenek ile yenidnya arasndaki orta yolda olmann gl bir iaretidir. Mslman olmayanlarn yaad glk, slami retiyi kucaklamak iken, Mslman olanlarn yaad zorluk Kur'n- Kerim mesajnn yorumlanmas (itihat) korkusunun stesinden gelmektir. Bu dengeleri katlmc karm ile muhteem bir karlkl renme durumu gereklemektedir. 4) lgin bir ekilde, Mslman toplumlar ve kurulular dier dinlere ok az ilgi gstermektedir. Evet, onlarn ncelii Avrupa'ya entegrasyon iin mcadele etmektir ama onlarn slam'n Hristiyanlk

ve dier dinlerden daha deerli olduu ynndeki inanlar, dier dini deerlere tam olarak sayg durmalarn engellemektedir. Bizim tarikatmz onlar dorudan ilgilendirmemektedir ve onlarn dini deerleri, bizim slam' ak bir ekilde ele almzla atmaktadr. Bireylerin yan sra baz kiliseler ve bal kurulular da dier dinlerin nemini ve haklln anladlar ve kabul ettiler ve onlar hakknda bilgi edinme konusunda heveslidirler. Budizm'in yan sra sufizm ve zellikle de Mevlevi Gelenei en ok ilgiyi ekmektedir. Hz. Mevlna'nn iirleri ve sufi geleneinden hikayeler Hristiyanlarn, agnostiklerin ve ateistlerin kalplerine dokunmaktadr; ve "Semazen Derviler" ile ilgili multimedya, sufilerin gizemli uygulamalar konusundaki merak artrmaktadr. te bu benim svire Tarikatnn ba olarak sufizm konusunda konumalar yapmak, seminerler vermek ve televizyon ve radyo programlarna kmak zere davet edilmemin esas sebebidir. Bu bana, slam'n evrensellii ve sufizmin onun birok yznden birisi olduunu aklama frsat vermektedir.

Peter Hseyin Cuz, svireli Mevleviler ve efik Can Uluslararas Mevlana Eitim ve Kltr Dernei yeleri

lerleme iin neriler Bir mesajn yaylmas, ancak yeterli alc varsa gerekleir. Bu yzden sorulacak ilk soru: "nsanlar neyi istiyor ve aryor ve ne duymak istiyorlar?"dr. Maalesef bugn bu soru yeterince sorulmamaktadr. Sahnede Sem yapan Semzenlerle mzisyenler gizemli bir sufi uygulamas konusunda belli bir tatmin sunabilirler, ama bu tr gsteriden sonra izleyiciler ounlukla manevi ierii olmayan bir Trk halk dans izledikleri yanlsamas ile ba baa kalrlar. Avrupallar Hz. Mevlna'nn derin ve dokunakl mesajn ve retisini duymak istiyorlar. Ancak vasfl ve saygn uzmanlar bunu onlara aktarabilirler. Allah'tan ki, svire'de bazen bir Trk grubunun Sem gsterisinden nce, benden bir giri konumas yapmam isteniyor ve bylece ben de izleyicinin trenin dhili manasn anlamasna yardmc olabiliyorum. Mevlevi etkinliklerinin orijinallii korunmaldr. Mevlevliin manevi uygulamalar, turistler iin yaplan folklorik

gsterilerden ayrlmaldr. Gelenee gre, elebi Makam ve eyhler Mevlevi retisini denetlemekle ykmldr. Buna karlk Trk yetkililer kltrel miras ve ilgili akademik evreyi srdrmeli ve desteklemelidir. Turist bile olsalar, manevi aray ierisindeki insanlara, Mevlevi geleneinin manevi ve insancl ieriini bulabilecekleri resmi bir adres ve makam sunulmaldr. Mevlevi Tarikat, bir kiinin veya kuruluun Mevlevi Tarikat yesi aday olmak iin gereken temel kurallar yaynlamaldr. Liderlik, cemaat ve elebilik Makam, Sertarik, eyhler ve Dedeler iin seim kurallarn akla kavuturmaldr. Btn kurallar, eyh ve Dedelik yetkilerini yrtmek zere kadnlar iin eit haklar dhil modern etik kurallarla uyum iinde olmal ve btn kurallar yaynlanmal ve Tarikatn aktif olduu lkenin kanun ve gelenekleri ile uyum ierisinde olmaldr. Bu artlar altnda, Trk kltr gelenei modern zamanlar iin daha anlaml hale gelir ve en azndan Avrupallar iin deer kazanr.

64

Gel, ey Hak gel! Ben 'ben'siz geldim; sen de 'sen'siz gel! Gel de u ak rmana dalalm, birlikte yok olalm. Korkma! Kucaklar seni bu rmak, barna basar; derinliklerine alr, batrr; ama asla ldrmez. b- hayattan ibarettir bu rmak, aktan comaktadr bu rmak.
(Hz. Mevlna, Divn-t Kebir, Gazel No: 331; ev. Nuri imekler)

Amerika'da Hz. Mevlna iirleri

brahim GAMARD - Dar-al-Masnavi of the Mevlevi Order

Dar Al-Masnavi of the Mevlevi Order (Mevlevi Tarikatnn Mesnevi Evi) kuzey Kaliforniya'da yerleik bir kurulutur. Onun ana etkinlikleri dar-al-masnavi.org isimli web sitesi yoluyla gereklemektedir. Bu web sitesi 2001'de yayna balamtr ve u anda ou geri dn ziyaretleri olmak zere ayda yaklak 1300 ziyarete sahiptir. Web sitesinin amac eitimseldir: Mevlevi geleneinin yan sra, Hz. Mevlna'nn yaam ve eserleri hakknda ngilizce olarak doru bilgi salamaktr. Web sitesinin temeli Mesnevi'nin alt cildinden alnm 140 sekiden oluur. Bunlar bendeniz Fakir tarafndan dorudan Farsadan yaplm evirilerdir ve Nicholson ve Ankaravi tarafndan yaplan erhlere dayanan aklamalar ierir. Ayrca, Farsa bilen okuyucular yararlansnlar diye ve bir de genel okuyucular Hz. Mevlna'nn kafiyelerini grebilsinler diye Farsa metnin transliterasyonlar da verilmitir. Osmanl Trkesi ile yazlm olan Ankaravi'nin nl "erh-i Kebir" isimli eserinden eviriler ve zetler, Fakir tarafndan 15 ciltlik bir Farsa tercmeden evrilmitir. Bu web sitesi, Mesnev'deki iirler ile ilgili yorumlarn bulunabilecei ender yerlerden birisidir.

Daha sonra, Divan- Kebir'den 25 gazelin fakir tarafndan yaplm evirisi, yorumlar, Farsa metnin transliterasyonlar ve her bir gazelin hangi iirsel lyle yazldna dair bilgiler gelir (23 aruz bahrinden). Web sitesinde, sadece birka rubai evirisi vardr. Bunun sebebi, Mevlna'ya atfedilen yaklak 2000 rubainin tm Fakir tarafndan, ana dili Farsa olan Afganl bir lim Dr. Revan Farhad'nin yardm ile evrilmi ve 2008 ylnda kitap olarak yaynlanmtr. Tamamlanmas 22 yl alan bu kitap, 750 sayfadr ve yorumlar, her bir rubainin Farsa metni, bir terimler szl, nceki evirilerden oluan bir ek ve rubailerin ngilizce versiyonlar art Hz. Mevlna tarafndan yazlmam bunun yerine ondan nceki airler tarafndan yazdm Divan- Kebir'den alnma yzden fazla rubaiden oluan bir ek ierir. Web sitesi, Mesnevi Divan-i Kebir, vs. hakknda bilgiler sunan dier web siteleri ile ilgili tam bir nternet link listesi sunmaktadr. Ayrca, web sitesi ile balantl Dar Al-Masnavi tartma grubu u anda 91 yeye sahiptir ve bunlardan bazlar Hz. Mevlna'nn retileri hakknda gzel sorular sormaktadr.

Web sitesinin dier nemli ksm Mevlev blmdr. Bu Sem ile ilgili giri bilgileri, on adet Mevlev yin-i erifi Farsa ve Arapa iirlerin tam evirileri ve transliterasyonlar art Na't- erif, ayrca Glpnarl'nn Mevlna'dan Sonra Mevlevlik isimli kitabnn Farsa bir tercmesinden Fakir tarafndan yaplan Sem treninin ayrntlarnn evirisi. Bu blm unlar ierir: * Mevlev gelenei hakknda giri bilgisi, art Mevlev Evrd- erifi'nin Arapadan Fakir tarafndan ngilizceye yaplan yeni bir evirisi ve transliterasyonlar dhil 30 makale; * ran tasavvuf terminolojisindeki birok Mevlev teriminin kkenini vurgulayan bir Mevlev terimleri szl; * Mevlev db hakknda bir makale -ki bu Hz. Mevlna'nn Mesnev'sinde bu terimi kulland yerlerin ounu ierir* Hz. Mevlna'nn Hakk'a yrmeden nce okuduu iirler ile ilgili Eflaki'nin Menkib'l-rifn'de yazdklarnn Farsadan tercmesini de ieren eb-i Ars hakknda bir aklama;

* Ve gerek Hz. Mevlna'nn grlerinden farkl olarak, Rumi'nin grlerine duyulan ilgiden dolay Bat'da yaynlanan ve Hz. Mevlna'nn szleri ve retilerinde saysz arptmalar ieren kitaplarda Mevlna'nn hayat ve iiri ile ilgili yanl anladmalar aklayan makaleler. Mevlevlik uygulamalarna gelince, bu Fakir yllarca Semzenlik yapt ve tek bama veya kuzey Kaliforniya'daki Mevlev dostlarla birlikte gemite Sem derslerini yrtt. Bazen Mevlev zikrine (Allah, Allah) veya namaza nderlik etti veya evirileri okunduktan sonra Farsa gazeller okudu, Mevlna'nn iiri ile ilgili bir paneli ynetti, bazen Sem iin Ny-i erifi ile Mevlev mzii fledi veya Devr-i Veled ve CD'den alan Sem mzii eliinde "Drt Selam" retti. Btn bu abalar ok az sonu verdi: Birok Avrupal ve Trkler gibi, Amerikallar da ok meguller ve bu yzden de manevi uygulamalar iin ayracak ok az zamana sahipler. Bu derslerde nadiren drt veya beten fazla renci vard. Onlardan bazlar her eyden nce Semy sevdiler, dierleri ise iiri, tartmalar veya zikri. Ama derslere nadiren uzun sre devam edebildiler.

En uzun sre kalanlar, Semzenden nasl iyi Sem edilebileceini renmek isteyenlerdi. Ancak, iyi ark atmay rendikten sonra, ou tatmin olmu bir ekilde ayrldlar ve nadiren geri dndler; onlar "manevi dn" tecrbesi yaamaya ilgi duyuyorlard Mevlevi geleneini renmeye deil. Hlihazrda, bendeniz Fakir bu web sitesinin ve yaynlam olduum kitap ve makalelerin ok sayda insana ulatn gryorum. rencilere gelince, ben daha nce Sufi mrit ve gruplarla tecrbesi olan ibadetini yapan Mslman bireylerle almay tercih ediyorum. Beni evimde ziyaret edenlerin ou iyi insanlar ve gerei arayanlar olup uzaklarda yaayanlardr. Email ile temas kurmak yeterli deil nk tasavvuf seviyesinde Mevlevi geleneini retmek dzenli kiisel temas gerektiriyor. Umuyorum ki yle bir zaman gelecek bu Fakir kendini Mevlevi olmaya samimi olarak adam dzenli bir arayclar grubuna hizmet etme frsat bulacak ve inallah Mevlevi uygulamalarnn yaayan bir Sufi gelenek olarak gelecek nesillere ulatrlmasna yardmc olacaktr.

Amerika'daki popler Mevlna arayndan kaynaklanan problemlere ramen, eitli sebeplerden dolay memnunum; nk daha fazla insan Hz. Mevlna'nn iirlerine ilgi duyduka, u anda aznlk dzeyinde olsa da inallah Hz. Mevlna'nn retilerine daha derinden ilgi duyan ve renmek isteyen insanlarn says da artacaktr.

Ayakkab dikicisiyim ben; nmdeki deri geni, ama ayak ls ne kadarsa, o kadar dikerim ben. nsann glgesiyim, insann bo onun boyu ne kadarsa pmbi:'
Mevlna, Fhi mfh, Bll

mm,

Gnmzde Almanya'da Mevlevlik

Sleyman Wolf BAHN - The International Mevlana Foundation of Germany

Bizler bugn kreselleen dnyada ok scak bir dneme geldik. Burada kltrlerin i ie gemesi sz konusu. Kk bir dnyada birbirleriyle karlaan farkl kltrlerin ihtilf olmadan birbirleriyle temasta bulunmalar mmkn deildir. zellikle bat dnyasnn bugn slm'a kar ok gl bir ekincesi var. Politik glerin zellikle oy kazanma kaygsndan dolay aka bu konuda ihtilf olmadan birbiriyle karlamalar, Samuel Huntington'un nl sznde tarif ettii "Clash of Cultures" (Kltrlerin atmas)n engelleyemiyorlar. Bu yzden bar isteyen ve barl insanlardan oluan temel guruplarn birbirleriyle hakiki diyaloga girmeleri gerekiyor. Bu konuda Almanya'daki Hristiyan kiliselerine byk vg ve sayg gstermek gerekiyor. nk kendileri bu arada ok gl ve inanla diyalog konusunda almalarda bulunuyorlar. Maalesef byle bir abay birok farkl slam guruplardan grmek mmkn deil. Bu ok zc bir gelime, zellikle Mslmanlarn Kur'n'nda dialog "...onlarlagzel bir slupla tart" diye emredildii halde.

Hz. Mevlna eserinde nemli konular sunuyor, bunlarn iinde olan nemli bir husus da enteresan bir ekilde diyalogdur. "klar onlardr ki, onlar iin Mslman, Hristiyan ve Musevi yoktur. klar onlardr ki, onlar iin ne inan (din) ne de tanrszlk geerlidir. klar onlardr ki, onlarn vcudu, akl, kalbi ve ruhu birdir. Neden bambaka grenleri dinlemek? Onlar klardan deildir ki, onlarn gzleri yoktur." (Divan- Kebir) Uzun bir sredir megul olduumuz baka bir fenomen de bir yandan insanlarn glenmi olan yaamdaki mana aray, bir yandan da kendi dinsel gelenek ve greneklerinden yz evirii. te toplumun bu kesindeki ilgili kiilerdir bizim gurubumuza gelenler. Bizlere gelen insanlarn ou ya Sem'dan ok etkilenmilerdir ya da Hz. Mevlna'nn szlerinden. Hz. Mevlna'y daha ok "tasavvuf' kelimesiyle bir araya getiriyorlar. Avrupa'da ki birok guruplarla tanyorlar ve en sonunda birinde karar klyorlar.

Bundan dolay birok dalgalanmalar zuhur ediyor ki, bunlar her gruba bu safhada huzursuzluk getiriyor. Bu aslnda kanlmaz bir olay. Ama bazlar bizlerle daha uzun kalyor ve daha fazla renmek, tecrbe edinmek istiyorlar. Uluslararas Mevlna Vakf'nn Almanya gurubuna ye oluyorlar. lerleyen zaman zarf ierisinde "Sikke"sinin tekbirlenmesini isteyenler oluyor. Bu kiiler ounlukla yaamda birok tecrbesi olup ve hakikaten arayta olanlardr. Bizde kalan herkes bizim zel saygmz hak ediyor. Bu kiiler bugn Avrupa'da toplumsal tehir direinde asl bulunan, adan geri kald ve terrizmi tevik ettii iddia edilen bir dinin ieriiyle yzlemek zorundalar. Kendileri sadece bir baka dinin ieriini renmekle kalmayp, bir de onlar iin yabanc olan gelenekleri mesela belirli db kurallarn yerine getiriyorlar. Ve her gn ek olarak slam lkesinde bir sufiden talep edilen, beklenen ayn disipline uymak zorundalar. slam' geri kalm orta an dini olarak gren bir toplumda, ak bir ekilde slam'dan yana olduunu sylemek hakikaten yle ok tabii bir ey deil. Ama

sadece kamusal alanda deil, duruma gre arkada ve aile evresinde de zorluklarla ve ret edilmeyle karlalyor. Meslek hayatnda kendini bu ekilde ortaya karmak ounlukla imknszdr. Sizler belki de Almanya'da ki bir sufi gurubunun nasl altn bilmek istersiniz. Bizim gurubumuzun yeleri haftada bir kez cuma akamlan buluuyorlar. Genellikle saat sekizde teoriyle balyoruz. Mesnevi erifin tamamnn okumasn bitirdikten sonra, imdilerde Fhi m Fh'i okuyoruz ve akabinde okuduumuz metin zerine konuuyoruz. Bu gne kadar metni okumay ve aklamay Fakir yapyordu. Ama imdi art gsteren bir lde, bu grevi uzun sredir bizde olan "Can"lara veriyoruz. Akabinde birlikte vakit namazn eda ediyoruz. Bu namazlara herkesin katlmas zorunlu deildir. Sizin de bildiiniz gibi, sadece slam' din olarak kabul etmi kiiler namaz klmakla ykmldr. Ama hemen hemen gurupta bulunanlarn ounluu hafta ii dzenli klamasalar da bizimle birlikte namaza katlyorlar. Namazdan sonra Sem almasna balamak iin hareket halinde (ayakta) zikre balyoruz.

Sonunda saat 11'den nce asl Mevlevi usulne uygun zikri yapyoruz. Toplantmz gece saat 12'ye kar son buluyor. Gurubumuzun her bir yesine evde uygulamalar iin dersler veriliyor. Bunlar Sem ve Zikir dersleridir. Sikkesi tekbirlenmi kiilerin de ek olarak her gn Evrd- erif okumalar gerekiyor. Bir ka zamandan beri ek olarak bazlar belli hizmetleri yerine getiriyorlar. Mesela bir seneden fazla olmak zere iki hanm yemiz Arapa dersi vermektedir. Ya da baz Canlar dnml olarak mutfakta ve derghta deiik hizmetler vermektedir. Bylelikle herkes i hayatmn dnda bu ek grevlerle kendi usulnce olduka bir younluun ierisinde. Ama bazen yle oluyor ki, byle alkan insanlarda kendilerine ilham gelmesi iin mitle beklenti ierisinde oluyorlar. Ki biz byle beklentileri yerine getiremeyiz. Ve yine bazen oluyor ki, bazlar ortaya kan "fen" mertebesinin bilgisinden rkerek geri adm atyorlar ya da balangta i dnyasnda ok byk ilerleme gsteren ama ilerleyen zaman ierisinde yle yolun bandaki gibi basit ve kolay bir ekilde bu patika yolda ilerleme kaydedemeyeceklerini idrak etmek

zorunda kalyorlar. Bu bazen seneler boyu bizlerle olan baz arkadalarn artk gnn birinde gelmemelerine sebep oluyor. Bu arada byk bir Sema gurubumuz olutu. Bazen resmi yerlerde Sem yapyoruz. Bu genelde diyalog toplantlarnda gerekleiyor. Maalesef kazan amal mzik icra eden, bizim organizasyonumuza ait olmayan mzisyenlere muhta oluyoruz. Yakn zamanda kendi mzik gurubumuza (Mutrp Heyeti) sahip olmay mit ediyoruz. Szlerimin sonunda sizlere bir ricam arz etmek istiyorum. Avrupa'dan ve Amerika'dan derviler Konya'ya geldiklerinde kendi balarnn aresine bakmak zorundalar. Onlar renmeye ok hevesliler, ama kimseyi tanmyorlar. Onlar Trkeye hkim deiller ve Trk konuk lkenin alkanlklarn tanmyorlar. Bu yzden onlar iin Konya'da olmak da kolay deil. Geri kendileri bizler tarafndan bu yolculua hazrlanyorlar, ama pratikte, yabanc bir lkede her zaman her ey farkl.

Byle kiilerin ynelebilecekleri, bir makam, belirli bir ev ya da en azndan byke bir yer, organize etmek mmkn olamaz m? yle ki, tecrbe edinebilecekleri, konuabilecekleri kiilerin bulunduu, bir eyler renebilecekleri ve sorularna cevap bulabilecekleri bir yer. Konya'da Canlarn buluabilecekleri ve tecrbelerini karlkl konuacaklar bir yerin hayalini senelerden beri kuruyoruz. Tasavvufun pratiini yakndan grebilecekleri, belki Ebru sanatn renebilecekleri bir kursun olduu ya da

kendilerine ait bir Tennure ve Hrka dikebilecekleri bir yer. Muhtemelen bir mzik enstrman renebilecekleri ve gzel yaz sanatn (Hat) ve buna benzer almalarn yapld bir yer. Bu bizim en byk arzumuz sizden. Allah grlerimizi ve isteklerimizi dile getirmemiz gerektiini Hz. Peygamberi araclyla buyurdu. Bizler de yle yaptk. Ve bu rica ve dilekle burada imdilik bitirmek istiyoruz. nili kl szlerimizi sabrla takip ettiiniz iin sizlere teekkr ederiz. smH'J

Mevlevihane - Nrnberg - Almanya

* Yurt Dndaki Mevlevlere Uygulanan Anket Uluslararas Mevln Vakf (Anket uygulama tarihi: Ocak 2012) * Konya'ya Gelen Yabanclarla lgili Konya, Mevlna Mzesi ve eb-i Ars Etkinlikleri zerine Yaplan Anket* (Anket uygulama tarihi: Aralk 2007) * Hz. Mevlna'ya "Gel"enler Uluslararas Mevln Vakf

Yurt Dndaki Mevlevlere Uygulanan Anket

Uluslararas Mevln Vakf (Anket uygulama tarihi: Ocak 2012)

Uluslararas Mevlna Vakf (UMV) olarak Mevlna Kalknma Ajans (MEVKA) projesi erevesinde Almanya, Avusturya ve svire'de yaayan Mevlevlere uygulanan bu anketin amac, lkemiz dndaki Hz. Mevlna ve Mevlevlik alglamalarnn nasl olduu, bulunduklar lkelerde konu ile ilgili yaptklar faaliyetler, bu konudaki beklentileri; zellikle Konya ve UMV olarak bizden beklenen bilgi ve yardmlarn neler olduunu anlamakt. Uyguladmz anket snrl sayda da olsa buradaki cevaplardan karlacak sonularn deerlendirilmesiyle istediimiz verilere ulamak mmkn oldu. Bu balamda Avrupa'daki Mevlna dostlarnn bizden beklentilerini de renmi olduk. rnekleme amacyla 7 Mevlna dostuna-Mevleviye uygulanan anketin UMV, Konya ve lkemiz olarak zerine den nemli grevlerin olduunu anlamak zor deildi. Ayrca baz Mevlevi deyimlerinin de Bat dillerinde karl olmamas nedeniyle o dillere girmi olmas bizim amzdan anlaml bir bulgu oldu. Yine kiisel haklara duyduumuz saygdan dolay anket uyguladmz Mevlevlerin isimlerinin ba harflerini vermeyi uygun bulduk ve isim srasna gre verilen cevaplar tanzim ettik. Anket uygulanan kiiler 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. S. A. (Kadn, 1972, Avusturya) C. W. (Kadn, Almanya) M. B. (Erkek, 1964, Alman vatanda-Trk asll) S. B. (Erkek, 1944, Avusturya) C. E. . (Erkek- Kadn, 1974-1974, Alman F. M. (Erkek, 1959, Almanya) E. K. (Erkek, 1965, svire vatanda-Trk asll) vatanda-Trk)

 Hz. Mevlna ismini ilk kez nereden-kimden ve hangi zellii ile duydunuz? 1.
2.

Yllar nce "Rumi Doulu Bilge" isimli okuduum kitapta Mevlna'nn adn duydum. Daha sonra 2011 ylnda Trkiye'ye seyahatim srasnda Konya'ya geldiimde duydum. 1999'da Sem Programnda. Mevlna'nn adn ocukken ailemden duydum. 1972 yllarnda 28 yalarnda manevi konularla ilgili kitaplar okurken, baz kitaplarda zaman zaman ondan sz ediliyordu. Hatrlayamayacak kadar kktk. 12 yl nce bayan Prof. A. Schimmel'in bir kitabndan duydum. Yaklak 20 yldan beri

3. 4. 5.
6.

7.

Daha sonra bu konuda nasl bir aratrma iine girdiniz? Okumak, okumak, okumak... Nrnberg'deki Uluslararas Mevlana Vakfi'ndan bir gurupla temas kurdum. 2. 3. 4. Ben internette bir Mevlna sitesiyle karlatm. Edebiyat ve Hz. Mevlna ile ilgilendim. lk nceleri aratrma yapmadm. Sonralar derviler hakknda aratrma yaptm ve ilgimi ekti. 1973'te tatilimde turist olarak Trkiye'ye seyahat ettiimde dervileri bulmak iin Konya'ya gittim. Orada bir dervi bile bulamadm, yalnzca mze vard. Bu mzeyi ziyaret ettiimde ok etkilendim ve dervileri bulmak iin iyice hrslandm. nk orada muhakkak bir dervi olacan biliyordum. Gn boyu aradktan sonra iyice mitsizlendim. Anszn orada bir adam benimle konutu. Ne aradm ve bana yardm edip edemeyeceini sordu. O gn akamleyin Sleyman Hayati Dedeyi (Loras) bulmam iin bana yol gsterdi. Bu adam beni bir mrit olarak kabul etti ve 19 Ocak 1985 ylnda lene kadar kendisine hizmet etmeme izin verdi. 5. 6. 7. Almanya'da Nrnberg'de Mevlevi bir grupta eyh Sleyman'n yannda aratrma yaptm. Mevlna'nn hikyelerini okudum, Mesnevi okudum, Mevlna'nn biyografisini okudum.

 Bal olduunuz bir Mevlev Gurubu var m? Varsa hangisi? 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Nrnberg Uluslararas Mevlna Vakf Nrnberg'de eyh Sleyman Bahn Evet. Nrnberg. Evet var. Mevlna e. Verein Nrnberg; Internationale-Mevlna-Stiftung-Deutschland Nrnberg Mevlev Dergh Evet, Mevlana-eV. In Nrnberg, eyh Sleyman Bahn Evet, svire'de Derghnz ya da toplant yaptnz bir yer var m? (
2.

Hayr. Nrnberg'de eyh Sleyman Bahn Nrnberg Nrnberg Mevlev Dergah Evet. Mevlana-eV. In Nrnberg, eyh Sleyman Bahn

3. 4. 5.
6.

Hangi periyotlarla, ne kadar sre ile ve ortalama ka kii toplanyorsunuz? 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Ben ilk kez ve yalnzca Nrnberg'deki toplantda misafir olarak bulundum. Ben her hafta seyrek katlyorum. ki ayda bir toplanyoruz. Katlmclarn says deimektedir. Aslnda 10 ila 50 katlmc vardr. Biz her hafta Cuma akamlar toplanyoruz. Her iki ayda bir Cumartesi ve Pazar gnleri de yakn yerlerde oturmayan insanlar iin bulumak iin frsat veriyoruz. Nrnberg'de iki ayda bir buluma. Yaklak 30 kii. Her 2 ayda bir. nk Frankfurt'tan geliyorum. Gerektiinde Frankfurt'ta kendiliimizden de toplanyoruz. Haftalk.

Bu toplantlarda neler yapyorsunuz? 1. 2. 3. 4. 5.

6.

Zikirle birlikte Sem Zikir ve dua Zikir, sohbet, Sem, namaz ve hayata dair konumak Mesnevi okuyoruz. Sohbet, zikir, Sem, Mesnevi Zikir ve Sem Mesnevi okuyoruz, zikir yapyoruz, Sem yapyoruz.

7.

Sem kardnz m? Kimden? 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Maalesef hayr Nrnberg'de eyh Sleyman Bahn'dan. Nrnberg'de eyh Sleyman Efendi'den Sem rendim. Evet, Sleyman Hayati Dede'den Sem rendim. Evet, eyh Sleyman Wolf Bahn'dan. Evet, Nrnberg'de eyh Sleyman Bahn'dan. Evet, Victor Kessler ve Tlin zgr'den rendim.

"Sem" Hz. Mevlna'y ilk tanma asndan nemli bir ritel mi? 1.
2.

Evet diye dnyorum. Evet Evet, tabi ki. Evet Evet Evet Evet

3. 4. 5.
6.

7.

 Hz. Mevlna ve Mevlevlik ile ilgili hangi kelimeleri kullanyorsunuz? (rnek: Sem, sohbet gibi...) .
2.

Hakikat, zikir, yol, hizmet, Sem, eyh... Sem, zikir, sohbet, sikke, db... Zikir, sohbet, namaz, abdest, dua, Kur'n, sikke, tennure, mest, hrka... Dergah, sohbet, sikke, hrka, tennure, Destegl, mest, Sem, Sultan Veled, perev, na'at- Mevlna, taksim, selam, glbang, halvet, evrd, ney, bendir, kanun, rebab, tef, rebab, dua, namaz, Kur'n, ayet, sure, tvbe, tasavvuf, hakikat, ak, marifet, cihat, eriat, kr, zikir, fikir vb.

3. 4.

5.
6.

Dervi, zikir, tekke, dergh, post, tennure, sikke, ilahi, mutrbn, gnl, ak... Dergh, hakikat... Ak, Sem, sohbet, muhabbet, sevda, snnet, kul, kle, yokluk...

7.

lkenizde Hz. Mevlna ve Mevlevlik ile ilgili kitaplar bulabiliyor musunuz? 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Evet Evet Evet Evet Evet Evet Evet

Bugne kadar Hz. Mevlna ve Mevlevlik ile ilgili hangi kitaplar okudunuz? Mevlna und das Mevlna Museum (Mevlna ve Mevlna Mzesi), A. Schimmel: Mystische (Mistik), Dimensionen des islam (slam'n boyutlar), Reshad Feild: leh ging den Weg des Denvisch (Derviin Yoluna Gidiyorum), Roger Housden - Der ummauerte Garten der Wahrheit - spiritueller Roman (Gereklerin Duvarl Bahesi - Manevi Roman), Michaela M. zelsel: 40 Tage- Erfahrungsbericht einer traditionallen Derwischklausur (Halvette 40 Gnlk Deneyim Raporu), Idris Shah: Die Sufis... Mesnev-i erifin bir blm, benzer edebi eserler Der Pfad zur Liebe (Sevgi Yolu); Gedishte aus dem Diwan (Divandan iirler) SufiGeschichten (Tasavvufl Hikayeler); Mewlna Dschelaleddin Rumi, von efik Can (efik Can: Mevlna Celaleddin Rumi); Die sehnsten Gedichte aus dem klassisehem Persien (Klasik Farsa En Gzel iirler); Mathnawi-i Manawi; Von ailen und einem (Fihi Ma Fih) Mathnawi; Von ailen und einem (Fihi Ma Fih), Divan ve rubailerden bir blm, efik Can, Rumi; A. Schimmel; Rumi ve birok tasavvuf kitaplar.. .Bu liste ok uzun ve byktr. Mesnev-i erif; Fihi m Fh; Cemalnur Sargut, efik Can Dede, . Turul naner, Abdlbaki Glpnarl, A. Schimmel, Samiha Ayverdi, Kenan Rfai, Read Feild, Hseyin Top, Nur Artran ve benzer dier kitaplar. Prof. A. Schimmel'in evirdii Fhi m Fh Mesnev-i erif; Fhi m Fh; Mevlev db ve Erkn... Hz. Mevlna ve Mevlevlik ile ilgili internetten faydalanyor musunuz? Eer faydalanyorsanz hangi internet siteleri? Evet. Evet. www.mevlana-ev.de Evet. www.mevlana-ev.de;www.mevlana.com;www.semazen.net Evet. www.mevlana-ev.de;www.mevlana.ch;www.semazen.net www.semazen.net Evet. www.mevlana-ev.de Hayr.

Hz. Mevlna'dan baka dier sufilere ilginiz-ballnz var m? Varsa kimler? 1.

2.

Hayr Hayr Nakibendi, Read Field, Chalice Kreis Evet, Nakibend, Halveti, Cerrah, Kadir, Burhan, Alev, Bekta ve dierleri... Halveti, Cerrah, Nakibend, Bekta Evet, Nakibend Hayr

3. 4. 5.
6.

7.

Konya denince ilk aklnza gelen nedir? 1.

2.

Hz. Mevlna. Hz. Mevlna. Hz. Mevlna Hz. Mevlna, Sleyman Hayati Dede. Hz. Mevlna Hz. Mevlna ve ems-i Tebrizi Mevlna ve evresi

3. 4. 5.
6.

7.

imdiye kadar Hz. Mevlna Trbesi'ne gittiniz mi? 1.

2.

Evet, 2011 ylnda Evet Hayr, naAllah en yakn zamanda... Evet, sklkla Evet Evet Evet

3. 4. 5.
6.

7.

82

Eer gittiniz ise, ne hissettiniz, sizi en ok etkileyen ne oldu? 1. ok etkileyici bir toplant vard. Beni ok derinden etkileyen bir eydi. Ney in harika sesleri daha fazla bilgi edinmek ve renmek iin beni balad. (Sonra bununla ilgili birok mzik CD'si aldm.)
2.

3. 4. 5.
6.

Yok. Havas ve Ezan... ok zel olduu iin paylamak istemiyoruz. Temelde ticari turizm... Evet

7.

Eer gittiniz ise, renmek istediiniz bilgilere cevap verecek bir muhatap bulabildiniz mi? 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Konya'da maalesef kimse yok. Nrnberg'de eyh Sleyman Bahn... Sylediim gibi Konya'da bulunmadm. Benim sorularma Almanya Nrnberg'de eyh Sleyman Efendi cevap veriyor. Herkes iin ans eseri olarak bulunabilir. Tabii, nk eyhimiz yanmzdayd. Hayr Evet

 Hz. Mevlna Trbesi'nde veya Konya'da Hz. Mevlna ve Mevlevlik ile ilgili ne gibi eksiklikler var, neler olmal? Mevlna Trbesi'nde bana gre eksik bir ey yok Glbahesi ok gzel, zellikle akamlar Uluslararas Mevln Vakf tarafndan organize edilen Sem ritelleriyle birlikte olmak ok gzel. Hz. Mevlna ile ilgili konularda temas kurulacak belli bir yer olmal. Yok. Uzman reticilerin nezdinde dervi kltrnn retilebilecei bir eitim yeri olmal. Dervi Kltr, hat, Farsa, Arapa, Mevlevi db, zikir, Sem, namaz, ebru vb. gibi sahalarda eitim veren bir yer olmal. Manevi boluk, daha ok turizme odaklanm olaylar... Hibir eksiklik yok. Konya'da Mevlevlik ile ilgili bir okul veya kurs olmasn ister misiniz? 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Evet Bilmiyorum Evet Evet Evet Evet Cevap Yok

 Konya haricinde Trkiye'deki hangi ehirlerde Mevlevhne var, eer biliyorsanz isimlerini yaznz? I
2.

stanbul Bilmiyorum Kahire ve Nrnberg'de bizim dergh stanbul, Afyon, Antalya, Karaman, Bursa, Manisa, Kayseri, Ktahya, Mula, Sivas vs. stanbul, am, Nrnberg, Zrich Hayr Nrnberg'de

3. 4. 5.
6.

7.

Konya'da yaamak ister misiniz? 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Bir sreliine dnebilirim. Hayr Evet Evet Hayr Hayr Evet

Konya'ya Gelen Yabanclarla lgili Konya, Mevlna Mzesi ve eb-i Ars Etkinlikleri zerine Yaplan Anket*
(Anket uygulama tarihi: Aralk 2007)

Anket uygulanan kiiler 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Shejma Rejko (Japonya) Erkek, ismini istemedi (Fransa) Roko Naopart (ngiltere) Anna Osann (spanya) Rosvita Kottek (Avusturya) Seika Eguchi (Japonya) Ann Wgiley (Gney Afrika) Birthe Krog Hansen (Danimarka) Waleck Dalpour (ran asll, Amerika)

Trkiye'ye daha nce geldiniz mi?

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Trkiye'ye ilk defa geliyorum. Evet, Trkiye'ye daha nce birka defa geldim. Trkiye'ye ilk defa geliyorum. Hayr gelmedim. lk defa geliyorum. Evet, Trkiye'ye ok geldim. Konya'ya ilk defa geliyorum. Trkiye'ye ilk defa geliyorum. Bir seneden beri Trkiye'de yayorum. Evet, Trkiye'ye daha nce de geldim.

* Seluk niversitesi Mevlna Aratrma ve Uygulama Merkezi'nin 2007 Dnya Mevlna Yl nedeniyle ayn yln eb-i Ars Trenlerine ve Mevlna Mzesi'ne gelen yerli yabanc turistlere uygulad geni kapsaml anketin ilgili blmdr. (Anket Koordinatr: Dr. Nuri imekler; Anketr: Matilda Likaj)

* Konya'ya daha nce geldiniz mi? 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Ayn zamanda da Konya'ya ilk defa geliyorum. lk defa geliyorum. Konya'ya ilk defa geliyorum. Hayr, ilk defa geliyorum. Evet, Konya'ya beinci kez geliyorum. Konya'ya ilk defa geliyorum. Konya'ya ilk defa geliyorum. Konya' ya ilk defa geliyorum. Evet, Konya'ya da daha nce geldim.

Konya'ya niin geldiniz? 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Tura katldm ve tur program Konya ve Mevlna Trbesi iermekteydi. Katlanlarla Mevlna'y ziyaret etmeye geldik. Konya'ya tura katlarak geldim. Sadece Mevlna'nn trbesini ziyaret etmek iin ve Sem gsterisini grmek iin geldim. Konya'ya gelmemin iki sebebi var. Mevlna'nn lm yl dnemi olduu iin ve atalhyk' gezmek iin. Konya'ya hem Mevlna hem de atalhyk iin geldim. Konya'ya Mevlna iin geliyorum. Trkiye'yi gezmek iin tura katldm. Tur programnda Konya da vard. Bu yzden geldim. Ben bir rahibeyim ve Konya'nn dindar bir ehir olduunu biliyorum. Bu ehri ziyaret etmek iin geldim. Bu ehre adn veren Mevlna'dr. Buraya gelmemin temel sebebi de Mevlna'y ziyaret etmektir. 8. 9. Konya'ya Mevlna trbesini ziyaret etmek ve Sem gsterilerini izlemek iin geldim. Konya'ya Konya hakknda konferans vermek iin geldim.

87

 Mevlna ismini nerden duydunuz? 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Mevlna ismini daha nce duymamtm. Buraya geldikten sonra rendim. Mevlna'y biliyorum. Mevlna'nn kitaplarn okudum. Benim iin nemli bir filozoftur. Fakat maalesef ok bilinmeyen (kaybolan) bir filozoftur. Mevlna ile kitaplarda tantk. Bu da yirmi sene nce oldu. O zamandan beri okuyorum ve ok yakn buluyorum. Mevlna ismini on be seneden beri biliyorum. Okulda onun kitaplar okutuyorlard. O zamandan beri Mevlna'y ok seviyorum Mevlna ismini ok nce duydum. Fakat onun kitaplar okuduumda daha iyi tandm. Mevlna ismini az nce rehberden duydum. Mevlna'y on iki yldan beri biliyorum. Onun kitaplar okudum ve bu ekilde tandm. Mevlna ismini kklmden biliyorum. Okulda bir filozof olarak gryorduk O zamandan beri O'nun kitaplarn okuyorum. Ben ran kkenliyim ve liseyi orda okudum. Mevlna'y da kklmden beri biliyorum.

 Mevlna'nn felsefesini nasl buluyorsunuz? Nasl tanmlarsnz? 1. Mevlna'y burada duydum. Fakat rehber anlatrken bir hazret olarak tantyordu. Bu benim ok dikkatimi ekti ve byk bir insan olduunu dnyorum. Felsefesini tanmlayamyorum. 2. 3. 4. Mevlna'nn felsefesini dinle balayabiliyorum. nk slamiyet bar, demokrasi ve hogrllk felsefesidir. Mevlna'nn felsefesini tanmlamak ok zor. nk ok geni ve ok gzel. Fakat Mevlna'da en ok beendim ey hogr ve sevgidir. Mevlna'nn kitaplarn daha ok edebiyat asndan okuyorum. Yani Mevlna'y bir edebiyat olarak deerlendirebilirim. O'nun iirlerinde hmanizm bulunur. Sevgi ve hogr bu kitaplarn temelidir. 5. 6. 7. Mevlna'nn felsefesini anlamak ok zor oluyor nk ok kark. Fakat onun iinde en ok houma giden insana verdii scaklk ve sevgidir. Daha nce onun hakknda bir ey okumadm, felsefesini tanmlamak imknsz. Mevlna'nn hem felsefesini hem de edebiyatn ok seviyorum. Onunla ilgili her eyi ok seviyorum, (gzleri yalarla doluyor). Onun yazlarnda en ok houma giden ey bakalarn dncelerine hogr ve sayg duymasdr. (ve Mevlna'nn szlerinden sylemeye balyor) 8. Mevlna ok byk bir filozof onun felsefesini tanmlamak ok ama ok zor oluyor. Mevlna hem estetik hem de felsefi adan mkemmel bir ey yaratm. Onun yazlarnda en nemli yeri hmanizm alyor. Mevlna insan ve kinat arasndaki ilikiyi ok gzel gsteriyor. Onun hogrsne m. 9. Mevlna felsefesini tanmlamak zor oluyor fakat onun felsefesinde hogr sevgi sayg ve anlay ok houma gidiyor. Ayn zamanda Mevlna'ya "hazret" denmesi ok dikkatimi ekiyor. nk hazret sadece byk insanlara denilir. Demek ki Mevlna ok byk bir insandr ki bu unvan veriliyor. Hem Trkiye de hem de dnya da O'nun felsefesi nemli bir yer tutmaktadr. nk o insanlara nem veriyor ve bunu hogr gstererek yapyor.

89

 Trbeyi ve mzeyi nasl buldunuz? 1. 2. 3. 4. 5. 6. Mze ve trbe ok gzeldi. zellikle oryantal ilemeler. Fakat en fazla dikkatimi eken mezar ve hat idi. Mkemmel bir mze. Orada en ok beendim ey kaligrafi, yani hattr. Mze ve trbe ok gzeldi. Mkemmel bir eydi. Trbenin bir ekicilii var. Estetik ve tarihi asndan ok gzel. Ayn zamanda en ok dikkatimi eken ey oradaki yaplarn dualar. Mze ve iindeki hat sanat ok gzeldi. Ney sesiyle beraber mze daha etkileyici oluyor. Mzeyi ok fazla anlayamadm, nk aklamalar yeterli deildi. Fakat en ok ardm ey insanlarn bu kadar dine bal kalmalar. Trbeye girip de dua edenler ok. Bu benim ok ama ok artt ve etkiledi, (ayn zamanda alamaya balyor) Mevlna'yla ilgili her eyi ok beeniyorum ve ok seviyorum. Hem trbe, hem gsteriler ok houma gitti. ok gzeldi. Oradan ok etkilendim. 3 sene nce Konya'ya geldim ve trbeyi ziyaret ettim mkemmel bir eydi. Orada 3 saat durdum trbedeki her eyi dikkatle inceledim. Sanat efektleri, hat yazs, mimari yaps dizaynlar ok dikkatimi ekti. Trbede en ok beendiim ey sark. nk onun anlam lmle ilgilidir. Ama orda her ey mkemmeldi. Ayn zamanda trbede dikkatimi eken dier ey insanlarn etkilenmesiydi. Alayarak dua edilmesi de etkileyici bir durum. Bu da ayn zamanda insanlarn dine ne kadar bal olduunu gstermektedir.

7. 8. 9.

Sem gsterileri nasl buldunuz? 1. 2. 3. 4. 5. 6. Sem gsterisine akam gideceiz. Sem gsterilerine katlmadk hl. Sem gsterileri ok heyecan verici bir gsteriydi. Mkemmel ve artc bir gsteriydi. Sembolik ve estetik asndan ok deer tamaktadr. Sem gsterisini ok gzel buldum. ok etkilendim. Mzie k oldum, Semzenlere de. Sem gsterisi ok gzel ve etkileyiciydi. Mevlna ile ilgili her eyi ok beeniyorum. Sem gsterileri sadece bir defa televizyonda izledim. ok beendim. Fakat az anladm. Semzen gsterilerinden ok etkilendiimi hatrlyorum. nsanlar dnerek kendilerini Tanr'ya veriyorlar. Bu ok etkileyici. Ayn zamanda estetik asndan dikkatimi eken ellerini havaya kaldrmalar oldu. ok gzeldi. Hatta mkemmel diyebilirim. Sem gsterilerini ilk defa canl izleyeceim. Geen sene televizyonda izledim. O da ilk defayd. ok etkilendim ve sevgilimden beni Konya'ya getirmesini rica ettim. Tasavvuf mziini dinledim ve izledim imdi heyecanla bekliyorum. Sem gsterilerinde de etkileme sanat buldum. ok gzel bir eydi. Ayn zamanda sufi mzik ok ama ok houma gitti.

7. 8.

9.

 Genel anlamda Mzede ve Semzen gsterilerinde organizasyonu nasl buldunuz? 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Genel anlamda organizasyon normaldi. Fakat insanlar, zellikle grevliler biraz daha scak olmal. Organizasyonda bir sorun olmadn syleyebilirim. Her ey normal gidiyor. Sorun yaamadk. Bu byk bir organizasyon ama her ey yolunda gidiyor. Organizasyonda eksik bir ey grmyorum. Gzel bir organizasyon Organizasyonu beenmedim nk anlatlacak ok ey var fakat rehber yok. Ayn zamanda tabela da az. Bu sebeple ok az ey anladm. Genel anlamda organizasyon normaldi. Ben ok eksiklik bulamadm. Bulmak da istemiyorum byle bir yerde. Organizasyonda bir problem grmyorum. Bu kadar byk bir organizasyon daha iyi olamaz. Mevlna trbesine ve Semzen gsterilerine giderken insan organizasyonu dnmyor. nk sayg bu dnceye izin vermiyor. Ama her ey yolunda gidiyor ve bir sorun olmadn syleyebilirim.

Konya'ya tekrar gelmek istiyor musunuz? 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Tabii ki tekrar gelmek isterim. Tekrar gelmeyi ok istiyorum. Tabi ki tekrar geleceim. Tabii ki tekrar gelmeyi ok isterim. Evet, Konya'ya tekrar geleceim. Tabii ki tekrar gelmek isterim. Bir daha gelmeyi ok isterim. Tekrar geleceim Konya'ya. nk ok beendim. Konya'ya tekrar gelmek ok istiyorum seve seve geleceim. Bu da Mevlna hakknda okumam ve anlamamdan kaynaklanyor.

91

 Memleketinize gittiinizde insanlara Konya'y tavsiye edecek misiniz? 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Hem Konya'y hem de Trkiye'yi anlatacam evremdeki insanlara ve gelmelerine tavsiye edeceim. Tandm insanlara Trkiye'yi anlatyorum. imdi de Konya'y anlatacam. Sadece kendim gelmeyeceim. ngiltere'den bir grup getirip Konya'y bir daha gezeceim. Tavsiye ile kalmayp, baka bir grupla bir daha gelip ziyaret edeceiz. Viyana'da ylda birka defa Semzen gsterileri dzenliyoruz. Oradaki davetlilere Konya'y tavsiye ediyoruz. Bu mkemmel eyi herkese anlatacam. Konya ve Mevlna'y tavsiye edeceim. Tabii ki tavsiye edeceim byle bir yeri herkes grmeli. Mevlna hakknda birka kitap aldm. Danimarka'ya gittiimde hepsini hediye edeceim. Ayn zamanda tandklarm davet edeceim, Konya'ya hem Mzeyi ziyaret etmek hem de Semzen gsterilerini izlemek iin. nk mkemmel bir eydi. 9. Tabii ki Amerika da tandklarma Trkiye'yi Konya'y ve Mevlna'y anlatacam ve tavsiye edeceim. nk her ey ok gzeldi.

Topramdan biterse buday eer; ekmek yapar yersen, sarholuun artar. Hamur da deli-dvne olur, ekmeki de; ekmek tandr ise sarhoa beyitler syler. Mezarm ziyarete gelirsen eer, toprak ynm sana oynuyor grnr.

Mezarma tefsiz gelme ey karde! Tanr meclisinde znt nasl yakk alr. Baladlar enemi, mezarda yatp uyumu gibiyim; ama, azm Sevgili'nin verdii mezeleri inemede. Ak arabndan yaratt Sevgili beni; lsem de rsem de, yine o akm ben, yine o ak, yine o ak...

(Hz. Mevlna, Divn-t Kebir> Gazel No: 683; ev. Nuri imekler)

Hz. Mevlna'ya "Gel"enler

Uluslararas Mevln Vakf

Hz. Mevlna'nn evrensel mesajlar gnmzde dnyann drt bir tarafna ulam durumda. Yaadklar hayatn younluu ve karkl ierisinde bir ekilde kendilerini ihmal eden insanlk, Hz. Mevlna'nn eserlerinde hatt bazen bir iirinde kaybettikleri manann farkna varyor. Dnyadaki savalarn hz kesmemesi, grnrde sebebi belli olmayan ktalar aras savalarn ba gstermesi; lkeler aras sava brakn kendi lkelerinde birbirleriyle mcadele iinde yaamaya alan insanlar hep gryor "insan yrekli" baz gnl insanlar. "Niye, neden, niin?" sorularna bir cevap bulamayp, ellerinden de bir ey gelmeyince kendilerini "sufizm"e veriyorlar. Bazlar Hinduizm, bazlar Budizm, bazlan Kabalizm ve bazdan ilk bakta onlardan farkl olduunu anlamadklar Mevlevlik'e kaptnyorlar gnllerini. Bazdan da kendini irili ufakl yzlerce bu sufi akmlara kaptrp 70'li ydlarn "hippi" yaam tarzn hilikle, hibir eyi umursamazlkla "Divne" bir ekilde yaam tarzn benimsiyorlar. "Yaam Kou" unvan ile modern dnyaya gemiten insani deerleri sunmaya alan

Gurular, eyhler binlerce gnl a insan etrafna topluyor. phesiz bunlarn en ansls Mevlevlik Yolu'na girenler oluyor. Hz. Mevlna'nn eserlerinden aldklar manev gdayla Mevlna'dan onun da hi aynlmad "Mevl'nn Yolu"na eriiyorlar. Uluslararas Mevln Vakf (UMV) adna bu ansl kiiler ierisinden rnek olmak zere talep ettiimiz bu manev yolculuk servenlerinden kendilerinin de iznini alarak birkan aktaryoruz. Ayrca konu ile ilgili yaanm olaylara rnek olmak zere iki makale ve baz ulusal ve yabanc basndan Hz. Mevlna'ya yabanclar milletlerin gsterdii ilgiyi somut hale getiren baz haberleri nakletmeyi uygun gryoruz. Yine Blm'n sonunda tarih boyunca dnyaca tannm yazar, ir, bilim adam, sanat, siyaseti ve devlet adamlarnn Hz. Mevlna ile ilgili tespit ve grleri aktanlarak "Batihlarn Gznde-Gnlnde Hz. Mevlna'nn, dncelerinin ve misyonun yansmas"na rnek verilmeye alld.

MEVLEV YOLUNA NASIL GRDM?

Sara WINTER (ABD)

Yllarca, farkl zamanlarda ve her defasnda yllarca olmak zere Budizm, Hinduizm, Yahudilik ve Hristiyanlk dhil farkl manevi geleneklere katldm. Benim kendimle ilgili esas alma aracm derinlikli psikoloji olmasna ramen, bu almalara samimi bir ekilde dhil oldum. Herhangi bir manevi yola aitmi gibi hissetmedim kendimi. Kendimi tm geleneklerde bir yolda olabilecek bir gezgin gibi gryordum ama hibirisine ait deildim. Sonra 1995'de, 57 yanda Berkeley Kaliforniya'da gnl zerine almaya odaklanm bir psikoloji konferansna katldm. Bu konferans dzenleyen kii, ikinci gn Kabir ve Camille Helminski'den sufllik zerine bir bildiri sunmalarn istedi ve Trk mzisyen Latif Bolat da mzikleri yapt. Camille beni ok da etkilemeyen Mevlna'dan iirler okudu ama Kabir Mevlevlik yolu hakknda konutuunda; "Gerekliin doasna kiisel bir biimde balanabileceimiz, varlmzn ortasnda boyutsal olmayan bir nokta vardr" dedi. O bunu syleyince sanki oka girmi gibi oldum. Ruhumda, onun neden bahsettiini bildiimi hissettim. "Bunun benim yolum" olduunu biliyordum. Kendimi ona tanttm ve daha sonra "Threshold" ile bir hafta sonu seansna

katldm. Bu gelenee ait olma duygum devam ediyordu. O srada, slam hakknda kesinlikle hi bir ey bilmiyordum. Kabir'in postayla sunduu 99 gnlk tefekkr kursunu tamamladm. Zikirle ilgili yaadklarm ok derindi (her ne kadar gemite yalnz bama hi tefekkr yapmam olsam da). Kabir ve Camille Kaliforniya'ya tannca ok mutlu oldum; Ben Los Angeles'da yayordum ama onlarn evresini zaman zaman ziyaret edebiliyordum. Yava yava, Hz. Mevlna'y okuyabilmeye baladm. Daha da yava olmak zere Kuran okumaya baladm. Sufllik hakknda ok ey okudum ve rendim. Threshold evresine katldm ve 5 yl nce emekli olunca Kuzey Kaliforniya'ya tandm bylece grubun daha dzenli bir katlmcs oldum. Zaman ve mekn dnda Mevlevlerle birlikte olma konusunda gl tecrbeler yaadm. Bu gelenee ebedi bir ballk hissediyorum. Kabir ile Trkiye'ye yaptm yedi seyahat, ruhumun buraya ait olduu yolundaki duygumu hem kuvvetlendirdi hem de derinletirdi. imdi 72 yandaym ve inallah daha uzun yaamay, adanmlmn, edeb ve sevgimin artarak devam etmesini mit ediyorum.

96

MEVLNA LE NASIL TANITIM?

smi rumuzlu (ABD, NGLTERE)

On alt yandayken Yorkshire'da bir medreseye devam ettim. 5 yl boyunca slam lahiyat okudum, mezun oldum ve bir ka ay sonra retmenlik yapmak zere geri arddm. O zamanlar genellikle sakindi, bana aktardan dnclere meydan okuyacak ok az ey vard. Korunakl bir hayatt ve d dnya ile ok az temas vard. Sonunda Londra'ya dndm ve beni gvenlikli dnyamdan sarsp kartacak o kanlmaz, kiisel glkleri yaadm. Daima doru olduunu dnm olduum fikirlere farkl bakmaya zorlandm. Yeni fakat zor bir ak ilikisi yaadm, inancmn temellerini sorgulattran romantik bir akt bu ve bu temellerin olmad ortaya kt. Dnya 11 Eyll' yaad ve ben o zaman ve daha soma takip eden olaylardan dolay travma yaadm. Tm dnyann neden birbiri ile kavgal olduunu anlayamyordum. Ancak, d grn iimde mevcut olan blnm dnyalarn bir yansmasyd. n yargd, korkmu, ayrlm ve yanl kaynakl bir gvensizlikten dolay dierlerini belli bir mesafede tutan birisiydim. Ayrlma daima ac ile sonulanr. te tam bu esnadadr ki sa aleyhisselam ryamda grmeye baladm. Hem ona kar hem de ondan kaynaklanan elle tutulabilir

ve youn bir sevgi seli hissediyordum. Neden Hz. Muhammed'e deil de sa aleyhisselama byle bir duygu hissettiimi anlayamyordum. Bunun ne anlama geldiini merak ediyordum. Baz Hristiyan arkadalarmla bunu tarttm; onlar din deitirmemi nerdiler ama bu da bana doru grnmedi. Bu yzden en kolay grneni yaptm; yllarca bu konu hakknda dnmekten kandm, nerdeyse on yl boyunca kafam kuma gmdm. Kabir Helminski tarafndan yazlm Canl Varlk isimli bir kitapla kardanca, bu benim "o zamana kadar anlalmaz olan" hikyeme bir tutarhlk katmaya balad. lhamn Hz. Mevlna'nn eserlerinden alan u pasaj ryalarmda neden Hz. sa'nn yzn grmeye baladm aklamaktadr. Pasaj yle: "Bir noktada, yeteri kadar uzaklatmz zaman, belki de dardaki karanlkta kaybolduumuz zaman, kendi yalanlarmz dinlemekten bkarz. Bir baka kulak aarz. Bir ar duyulur. 'Sufiler sokakta toplanyor. Dar k!" "Beni yalnz brak. Hastaym." "lsen bile umurumda deil! sa burada ve birisini diriltmek istiyor!"
(The Illuminated Prayer-Coleman Barks & Michael Green)

unu sylemek yeterlidir: Kabir Helminski ve bu szler beni Hz. Mevlna'ya gtrd. Benim Hz. Mevlna'ya olan ve onunla olan yolculuum devam ediyor, nk ksa bir sre nce Hz. ems ve Hz. Mevlna'y Konya'da ziyaretten dndm. Bu ziyaret esnasnda arkadalar sa aleyhisselamn sevgi rehberi Musa aleyhisselamn da adaletin rehberi olduunu bana akladlar.

Sanrm bu rendiim eyler, yllar nce o kadar canl bir ekilde sa'y ryamda grdm yllarda hayatmda neyin eksik olduunu gsteriyor. Benim btn hastalklarmn ilac sevgidir ve bunu imdi anlasam da, hatrlatmaya devam etmem gerekiyor. Bunda da Hz. Mevlna yardmcmdr.

NASIL MEVLEV OLDUM?

Savama WILEY (ABD)

ok minnettarm ki erken yalarda kalbime ekilen baz tohumlar olmutur. Yaklak 10 yamdayken, televizyonda bir sufi retmen grdm; Mrit Sam Lewis. Kendisi San Fransisco'dayd ve zamann Hippileri ile urayordu. ok etkilendiimi hissettim ve yle dndm; "keke San Fransisco'ya gidebilsem ve onu bulabilsem, o beni bir hale yola koyar." iyi bir ailem vard ama 10 yanda bunun benim iin yanl aile olduunu dnyordum. Gerek ailemi aryordum ve bu Mritte bir eyler olduunu hissettim. Onunla hi karlamadm ama orada olup bitenlerin bir paras olma konusundaki arzu ve hevesimi ok iyi hatrlyorum. Manevi eylere kar bir susuzluum vard ve baka baz retmenlerle karlatm. 17 yandayken, daha sonra Bawa Muhiadeen olarak tannacak olan Guru Bawa ile karlatm. O sevgiden bahsetti. Szlerini ok hatrlamyorum ama konumasndan sonra doru bana geldi ve uzun bir sre gzlerime bakt. O bak u ana kadar hala aklmdan kmad. Hibir ey sylemeden, onun bana bir eyler verdiini hissettim. Daha sonra rendim ki o Colemar Barks'a ve Helminski'lehn yaynlad Hz. Mevlna'nn ilk kitabnn kna ilham verdi.

1980'lerde Kaliforniya'da hkim olan Sufi tarikat Pir Vilayat nayat Han evresiydi. Bu grupla bir mddet inzivaya girdikten sonra, giriimin yaplmasn rica ettim. Pir Vilayat zaten girdiimi syledi. O emindi ama onaylad ve bylece o yola giriim gerekleti. Ancak, etrafmda bir uygulayclar grubu yoktu ve o srada kendimde tarikata kar fazla bir ballk hissetmiyordum. Ayn zamanda yoga da yapyordum ve iki yoldan birini seme durumu ile kar karyaydm. Yoga retmenime ve toplumuna bugn de devam eden derin ballmdan dolay yogay setim. Biraz zaman geti ama Hz. Mevlna'ya doru ekildiimi hissediyordum ve Helminskiler tarafndan baslan Coleman Barks'n btn kitaplarn aldm. Bunlar hevesle paylatm ve niversite ve i projelerimde Hz. Mevlna'nn eserlerini konu olarak setim. Kabir Helminski Semy Kaliforniya'ya getirince, onu grmeye gittim. Sunulan eyin ok azn bile anlamadm biliyordum ama onun azametini, derinliini ve dntrc gcn hissedebiliyordum. Ydlar sonra, farkl gelenekleri renen bir grup Katolik ile alyordum.

Onlar, slam hakknda konuma yapmak zere Kabir'i davet ettiler. Onun szlerini ve benim slam'n gzelliklerine alma yardm ediini ok sevdim ama aslnda benim gerekten dikkatimi eken ey szlerin altnda yatan enerjiydi. Bir daha ki geliinde, satn alabilelim diye Kur'n-t Kerim getirmiti. Ancak sadece birka tane vard ve genellikle sakin bir kii olmama ramen bir tane alabilmek iin nerdeyse ona elme taktm! Bu arada haftada bir defa toplantlar olduu bilgisini paylat. Bir toplantya gittim ve gerekten holandm. Daha sonra internette Trkiye'ye bir gezi yaplacan rendim. imdeki her zerrenin "git" dediini grnce ona bundan bahseden bir mektup yazdm. O, gelebileceimi ama karar vermek iin bir haftalk bir zamanm olduunu syledi. Aldm bunun delilik olduunu sylyordu, bu insanlardan hi birisini tanmyordum ve ok pahalyd. db uygulamalar ile ilgili baz eyleri internette grmtm... Dndm ki, bu "dblar" uygulayp uygulamadklarn bilmesem de, yine de iyiydi. Bir mddettir para biriktirmek iin kullandm kk bir kutum vard. Yln ilerleyen zamanlarnda Hindistan'a yapacam bir gezi iin para biriktiriyordum

ama onu saydmda grdm ki tam da Trkiye'ye yaplacak geziye yetecek miktar idi. Evet dedim ve bu yeni bir balang oldu. Gezide, Hz. Mevlna ile bulumam ok kuvvetli oldu. Orada, nurla dolduumu hissettim, gzyalarna bouldum ve derin bir huzur buldum. Her naslsa tamamen yenilendiimi hissettim. Ayrca, bir yeniden kavuma duygusu yaadm. Konya beni arp duruyordu ve ertesi yl yine Kabir ve Camille Helminski ve tanp sevdiim grup ile tekrar gittim. O yolculukta, orada dorudan Hz. Mevlna'dan mana aldm iin minnettardm. Bu, sadece yapmak istediim bir ey deil ayn zamanda benim iin gerekli bir ey gibi grnyordu. Bu son yolculukta bir baka rtnn daha kalktn ve bu yolda mevcut olan daha fazla sevgiyi grmeme izin verdiini hissettim. Mesnev-i erif okumak, bu yolun uygulamalarn yapmak ve grubumuzdaki insanlarn gzelliklerine alabilmek beni ve hayatm ok zenginletirdi. ok gizemli bu ekim, bu yol... Allah'n varl ve huzuru konusunda hissettiim bu al sndrmede aldm bu yardm. Ben ve bakalar iin, sevgi ve gzellikle devam etsin inAllah!

100

KENDMDEKN NASIL BULDUM?

Zeliha Hanm (Soyad rumuzlu, Trk asll Hollanda'da yayor)

1970 ylnda Mersin'den Hollanda'ya g etmi bir ailenin en byk kz olarak 1975 ydnda bu dnyaya gzlerimi atm. Anne ve babam hep Trkiye'ye geri dnme hayaliyle yaad dolaysyla ben 6 yana girdiimde benim ilkokula Trkiye'de balamamn doru olacan zira ksa bir sure sonra kendilerinin de geri dn yapacaklarndan emindiler. O yl yine her zamanki gibi Trkiye'ye tatile diye gittiimizi dnrken, bir gn kuzenlerimle parktan geri dndmde anne ve babamn bana bir ey sylemeden Hollanda'ya geri dndklerini rendim. Halam oturdu bana bir bir anlatt ama ben yam gerei artk beni istemediklerini dndm, aksi taktirde dier kardelerimi de gtrmezlerdi ki. ocuk akl ite! Sanrm o yd orada yaralandm ve "siz beni istemiyorsanz, ben de sizi istemem" his ve dncesine kapldm ki, 2 yd sonra anne ve babam benim ve kardelerimin gelecei iin Hollanda'da kalmaya karar verip, beni tekrar yanlarna aldklarnda i iten gemiti. O tarihten sonra hep kzgn, zgn, aksi bir ocuk oldum. Bu kzgnlm ve ksknlmle onlar zmek iin elimden geleni yaptm. Ta ki 29 yana gelip artk ar stresten depresyona

girene kadar. O zaman anladm ki ben en ok kendime zarar vermitim. Bu depresyondan dolay 1 yd kadar alamadm, normal hayatn dnda kaldm. Fakat altm iyeri bana bir terapist tahsis etti ve bundan sonraki bir ka yl iinde iimde birikmi yara ve zntlerle yzleme ansm oldu. Biraz kendime geldiimde yani neredeyse 1 yd sonra, bir arkadam beni Trkiye'nin dou illerinden birindeki kylerine davet etti. ok gzel vakit geirdim ve ky yaam, insanlar ve havas bana ok iyi geldi. Tatil sona ermiti ve geri dn yolu iin yola ktm. Kyden en yakn merkeze gtrecek olan dolmua bindiimde benimle birlikte 7-8 kii daha vard. Yola ktktan ksa bir sure sonra ofr bana dnp: "Burada bir veli yatar, ziyaret ettiniz mi dedi?" Ben hayr deyince, dolmutaki dier yolculara donup: "Ne dersiniz, gidelim mi?" dedi ve benim cevabm beklemeden ani bir dnle o velinin yatt yere doru yol ald. soyundan bir velinin trbesi olduunu rendim sonradan, fakat trbeye admm attm anda beni inanlmaz bir titreme ve alama tuttu.

Hz. Ali'nin ylesine hkrarak alarken bam kaldrp baktmda trbenin duvarnda Hz. Mevlna'nn resmini ve onun u beytini grdm: "Gel, gel, ne olursan ol yine gel; ister kafir, ister mecusi, ister puta tapan ol yine gel! Bizim derghmz, mitsizlik dergh deildir; Yz kere tvbeni bozmu olsan da yine gel!" Trbeden admm dar attmda titreme ve hkrma gemiti. Hollanda'ya geri dndmde ise aklm gnlm hep bu beyit ve Hz. Mevlna megul etti. internette aramaya baladm. Ne yazarsam yazaym arama sonular hep beni Threshold Society Hollanda adresine ynlendiriyordu. Birde btn bunlardan habersiz olan kardeimin gelip bana Hz. Mevlna'nn beyitlerinin Kebir Helminski (Threshold Society) tercmesini getirince emin oldum ve aradm. Aradm kii: "Yarn arkadalarmzla sohbetimiz var, buyurun gelin" deyince bu frsat karmadm.

ok kr, 5 yl oluyor Hz. Mevlna'nn daveti geleli. Allah doru yoldan hi kimseyi ayrmasn.

"NE OLURSAN OL YNE GEL!"

(http://blog.mllJiyet.com.tr/Ne_olursan_ol_yine_gel Mevlana/Blog/?BlogNo=366748&ref=mUliyet_anasayfa sitesi eriim tarihi. 13 haziran 2012)

Kapmz herkese ak "Ne olursan ol yine gel!" diyor... Bylesi bir ulviyete sahip dinimiz. Bakar msnz manadaki derinlie... Gelmezsen gelme demiyor, ister gel ister gelme demiyor... Gnah ok olan gelmesin demiyor. Kapmz herkese ak "Ne olursan ol yine gel "diyor. Bylesi bir ulviyete sahip dinimiz... Alman papaz bu szden etkilenip Hak dini seiyor...

niversite rencisi, Sultanahmet camisinde namaz kldktan sonra, orada Turist olarak dolanan birka Alman ile birlikte fotoraf ektirmi. ektirdii fotorafn arkasna, Mevlna'nn mehur, "Ne olursan ol yine gel!" szn Almanca olarak yazm. Alman turistlerle Sultanahmet camisinde ektirdii resmi bir zarfa yerletiren bu gen niversite rencisi, zarf kendilerini kiliseden kovan Papaza gndermi "Siz bizi sopayla ibadethanenizden kovdunuz ama biz ibadethanelerimizi ve yreimizi herkese aan bir medeniyetin ocuklaryz!" mesajn iletmek istemi papaza. niversiteyi bitirip doktor olarak greve balad yllarda, Konya ve Mevlna'y ziyaret etmek iin bir geziye katlr gen. Mevlna'nn trbesi etrafnda dolanrken, kapda oturan bir adam dikkatini eker. Nerden tandn hatrlamak iin uzun uzun yzne bakt adamn, Almanya'da kendilerini kiliseden kovan Papaz olduunu anlaynca iyice arr. "Hibir hogrs olmayan bu papazn Mevlana trbesinden ne ii var?" diye dnr. Papazn yanna gidip selam verir. Biraz Almanca konutuktan sonra papazn Mslman olduunu renir.

Tp Fakltesi rencisi olan gen, kendisi gibi Trk olan arkada ile birlikte yaz tatilini geirmek iin Almanya'ya gidiyor ve orada bir kiliseyi ziyaret etmek istiyor. Lakin kilisenin papaz elindeki sopayla birka kez de vurarak "Siz Mslmanlarn ne ii var bizim mabedimizde!" diye hakaretlerle kovuyor. stanbul'da niversite okuyan gen, papazn bu tavrna hem ok aryor hem de ok sinirleniyor. nk stanbul'da her camide her dinden ve rktan insan srekli dolamakta ve hi kimse onlara tepki gstermemektedir. Yaz tatili sonras stanbul'a dnen gen

Bu sefer de neden papazken slam' setiini sorar. "Yllar nce Kiliseden kovduum bir Trk bana Mevlna'nn bir szn gndermiti. O szden o kadar etkilendim ki, bu sz syleyen insann dinini merak ettim. Mevlna ile karlanca nce Mesnevi'yi okudum. Mevlna'da bylesi bir yrek ina eden dinin, Kitabn da Peygamberini de merak etmitim. Hz. Muhammed'in hayatn ve Kuran' okuyunca, yanl yolda, yanl dinde, yanl mabette olduumu anladm" der. Mevlna'ya ait birok sz, Mesnev'den seme hikayelerle dolu birok kitap arivinde olduu halde Mesnev'nin elinde olmadn fark eden gen de, papazdan etkilenip Mesnevi satn alr. Hak Mevlna'y daha yakndan tanmak, o yrekten beslenmek iin nedense

Mesnevi alp okumak pek aklmza gelmiyor. Bir papaz dahi tek cmle ile kendisini sorguluyor. "Ben neredeyim? Ne yapyorum" diyerek kendine geliyor. Szn z; Her ey yce Yaradan'n hikmeti. Bazen ciltler dolusu okunur, ama hayatnza tek deer katmazken, bazen de tek bir cmle hayatnzn anahtar olur kar; ve o gne kadar yaadnz eksiklik duygusunu Allah sevgisi ile tamamlayp tm zaman ruhsal huzuru ile geirebilirsiniz. Bu yol zorlu sabr sebat istiyor. Her ne kadar aramakla bulunmasa da, bulanlar hep yrekten isteyen, arayan, sabredenlerdir. "Hakikat aramakla bulunmaz ancak bulanlar hep arayanlardr." (Byezid i Bistami)

Sem/Msi/

^fbauetl

Do.Dr. Nuri MEKLER

Mevlna Celleddin Rumi... 750 yl nce Anadolu'da yaam, ama gnmzde tm dnyaya hitap eden bir dnr. O yllarda kck bir hcrede yazlan slm merkezli eserler, bugn dnyann drt bir tarafna yaylm. Japon'u, Amerikal's, talyan', spanyol'u, Alman', Hollanda'ls bir vesileyle bu eserlerle karlam ve bir daha drememi elinden. Nasl drsnler ki? deta her dizesine onlarca sayfa yorum yazlabilecek bu eserler, imdiye kadar duymadklar, yada zerinde fazla dnmedikleri eyleri fsldyor kulaklarna. Her ynyle doyumuna ulatklar bu maddesel dnyann kemekei iinde "insan gibi yaam" kefediyorlar bu dizelerden. Bu lemin bir imtihan yeri, br lemin ise burada yaptklarnn mkfat ve cezasn grme yeri olduunun farkna varyorlar. Yce Allah'n her n "gzetleme yeri"nde kendilerini izledii mnsn kavrayarak da muhasebesini yapyorlar icraatlarnn. Bunun gibi daha bir ok konuda da gzel benzetme ve hikyelerle insanlar doruya ve gzele ynlendiriyor Mevlna kendilerini. Sem... Teknolojinin ilerlemesiyle, her eyin kendi ve bal bulunduu nesnenin etrafnda dndnn kantland gnmz bilim dnyas. Ve sekiz yzyl kadar nce Konya'dan balayan "ark"n

btn dnyay gizemli bir ekilde kendine ekmesi. "Ey Allah'm beyaz kefenimi giydim, dne dne, tam bir ak ve teslimiyetle ruhundan frdn canmla Sana gelmeye hazrm" metaforuyla kendinden gemi semzenler. Mevlna'nn yaam boyunca bedeninin btn hcrelerinde yaad "ayrlk acs"nn habercisi semzenler. Bir gn Amerika'da, bir gn Almanya'da. "Gel"in, "Gel"in diyorlar her arklarnda. Gelin de eref-i mahlkt olan insann son dini olan slmiyet'in gzelliklerini grn. O "yaadm mddete Kurn'n klesi, Hz. Muhammed'in ayann tozuyum" diyen Mevlna'mzla anlayn bk leme giden bu yolu. Baz slm lkelerindeki yanl rnekleri grp de "slmiyet bu mu?" demeyin. "Gelin de u ar duru slm rmana girin; kin ateleriyle, sava fzeleriyle ypranm, yaralanm gnllerinizi temizleyin." Gzel bir kadn, hem de tescilli. 90'l yllarn ortalarnda dnyann en byk lkelerinden birinin (Kanada) gzeli seilmi, ardndan lkenin en popler TV'lerinden birinde haber spikerlii. Ana haber bltenini sunuyor; sunuyor ama, bata slm lkeleri olmak zere dnyann her bir kesinde yaanan savalar sunmaktan da bir hayli rahatsz.

Haberlerin bitiminde saatlerce alyor. Ertesi gn yine ayn tarzdaki haberleri okuyacandan istemeye istemeye geliyor, o ou kiinin gptayla bakt iinin bama. Anlalan gnl de "gzel" bu spikerin. Gzelimizin birka yd devam eden bu grevi, psikolojik tedavi grmesine sebep oluyor; ve "artk dayanamayacam" diyerek grevinden ayrlmak zorunda kalyor. Boluk iinde dolat dnemlerde okuduu bir kitapta "Rumi'ye ait "nsanlarn sava, ocuklarn kavgasna benzer. Hepsi de anlamsz ve samadr." szn grp irkiliyor birden. Kim bu Rumi? Aratrp reniyor ve lkesinde hemen hemen her kitapda bulabilecei Mesneviyi ve Mevlna'nn iirlerinin evirisini okuyor. lkesinde yapdan bir Sem trenini izleyerek "iindeki can" kefetmeye balyor. Topraktan yaratdan bedenine deer katan "lh lemin paras" cann farkna varyor. "Btn"n dnmeye ve anlamaya alyor. Derken iyice "k" oluyor sorularnn cevabn bulduu Mevlna'ya. Kalkp Konya'ya geliyor ve bir ekilde beni buluyor; yannda da iki kameraman. Bunalma dp ayrld o TV kanal iin Mevlna'y anlatan bir belgesel hazrlayp "Mevlna'nn bu insancd, bard ve sevgi dolu ynn tm dnyaya tantacam" diyor. Tannm arkc Madonna ile arkada olduunu, kendisiyle de bu konuda konutuklarn ve onun da Mevlna'y ok sevdiini belirtiyor. 3-4 saat sren konumamzda Mevlna'y iyi tandn sylyor, ama Mevlna'nn,

ne Mslman, nede Trk olduunun farknda. Aklamalarmn sonunda da ama, diyor "Ben okuduum kitaplarn hi birinde byle bir cmle grmedim ki!" Ben armyorum. zellikle 250'yi akn ngilizce eserlerin birounda bu "iki nemli husus"un yer almadn biliyorum zaten. Ramazan aynda gerekleen bu rportaj sonunda benim bir ey yiyemeyeceimi, ancak kendilerine bir yemek ikram etmek istediimi syleyince de hayr, diyor nazik bir ekilde ve ekliyor; "Mevlna'nn akl bir kenara itip tam bir akla Tanrya itaat etmeli dedii bu olsa gerek." Bu gzeli ve kameramanlarn rgp tarafna uurlarken yine iki yd nceki Ramazan aynda Konya'ya gelip "Hz. Pirini" ziyaret eden "Amerikal Mevlev" bir hanma evimizde atrdm oru geliyor aklma; ve ey gzel, diyorum; Allah takdir etsin de seninle de bizim fakirnede bir oru aalm. "Hibir kfiri hor grmeyin! Olur ya Mslman olarak lebilir." (Mesnev, VI, 2451) "Tasavvuf nedir? diye bir ulu kiiye sordular, o da dedi ki: Sknt zaman gnlde nee ve ferahlk bulmak."(Mesnev, III, 3261) "Ak fazlalap derdi artrnca orada ne Ebu Hanife ders verebilir, ne de afi!" (Mesnev, III, 3832)

CONDE NAST TRAVELER DERGS

2011 EN YLER LSTES

(http://www.sabah.com.tr/Turizm/2012/06/09/amerikandergileri-turkiyeyi-yazdi#; eriim tarihi: 7 Haziran 2012)

Traveler
T Conde K a s t i T R U T K NT R A V E L belirledikleri kriterlere bu yl dnya apnda sadece 121 otel, 35 SPA merkezi ve 20 restorann uyduunu bildirdi. (...) Sufizm, Mevlna ve Konya ABD'de yaymlanan 1 milyonu akn tirajl Departures dergisinin Mays-Haziran saysnda da yazar Brad Gooch'un Konya ile ilgili makalesi yer ald. "Trkiye'nin Sihirli ve Mistik Turu" balyla yaymlanan makalede, slam ve tasavvuf dnyasnda nl air ve dnce adam Mevlna Celleddin Rumi'nin hayat ve felsefesi, onun zl szleri ve eitli iirleriyle anlatld. Mevlna'y konu alacak nc kitab iin aratrma yapmak, Rumi'nin yaad topraklar grmek ve sufizm felsefesini doduu topraklarda tanmak zere Konya'ya gelen yazarn makalesinde, sema gsterisi, Mevlna Mzesi, eb-i Ars trenleri, ems-i Tebrizi ve sufizm felsefesi hakknda aklayc bilgiler yer ald.

Conde Nast Traveler dergisi, "2011 En yiler Listesi" zel saysnda Trkiye'ye geni yer ayrd. ABD'de yaymlanan dergi, Trkiye, Mevlna felsefesi ve stanbul'u sayfalarna tad. Kltr ve Turizm Bakanl'ndan yaplan yazl aklamaya gre, ABD'de yaymlanan 818 bin tirajl Conde Nast Traveler dergisinin Mays'ta kan "2011 Conde Nast Traveler En yiler Listesi" balkl zel saysnda Trkiye'ye geni yer verildi. Derginin editr ve yazarlarndan oluan seici heyet tarafndan 1986'dan itibaren her yl yzlerce yerin ziyaret edilmesi ve kiisel deneyimler sonucu belirlenen dnyann en iyi otelleri, SPA merkezleri ve restoranlarnn yer ald listede, bu yl Trkiye de bulunuyor. Derginin editr ve ikinci bakan Carolyn Kremins, Trk Ateelii'ne gnderdii tebrik mektubunda, "En yiler Listesi" iin

108

Hz. M E V L N A ' Y A ABD'DEN LG

(Ulusal basndan, 11 Mays 2005)

Mevlna Celleddin Rumi'nin ABD'de grd ilgiye, The Guardian gazetesinde dikkat ekildi. Konuya uzun bir yaz ayran gazete, "11 Eyll, Bin Ladin ve Medeniyetler atmas dnyasnda inanlr gibi gelmiyor, ancak 1990 yllarnda ABD'de en ok satlan air, bugn Trkiye dediimiz topraklarda bir medresede eriat reten bir Mslman din adamyd" ifadesini kulland. The Guardian gazetesi, William Dalrymple imzal uzun bir yazda Mevlna ve ABD'de grd ilgiyi deerlendirdi. Gazete, "13'nc yzylda yaam olan Trk airi Rumi'nin ABD'deki poplaritesi, trajik bir ironidir, nk kurduu sufi derviler tarikat memleketinde yasaktr" ifadesini kulland. Gazete, unlar yazd: "11 Eyll, Bin Ladin ve Medeniyetler atmas dnyasnda inanlr gibi gelmiyor ancak 1990 yllarnda ABD'de en ok satlan air, Robert Frost, Robert Lowell, Wallace Stevens veya Sylvia Plath gibi Amerikan edebiyatnn devlerinden biri, yada Shakespeare, Homeros, Dante veya bir Avrupal air deildi. Bugn Trkiye dediimiz topraklarda bir medresede eriat reten bir Mslman din adamyd." Mevlna'nn ngilizce'ye tercme edilen iirlerinin, Madonna, Goldie Hawn veya Demi Moore tarafndan sylendiine dikkat ekilen yazda Sarah Jessica Parker'in Mevlna'nn rock mzii ile seslendirilmi eserleri ile aerobik yapt kaydedildi.

Buna karn Mevlna'nn iirlerinin Trkiye'de okunmad gibi ada Trke ile yaynlanmadn kaydeden gazete, Talat Halman'n, "Rumi gerekten Trkiye'de en ok okunan bir air deil" szlerine yer verdi. Mevlna'nn iirlerinin geni bir biimde tercme edilmediini ve var olan tercmelerin yeterince iirsel olmadn ifade eden Halman, insanlarn Mevlna'nn Mesnevi gibi uzun bir kitabn okumak iin gereken sabrnn olmadn da syledi. The Guardian da, "Rumi'nin kurucusu olduu sufi dervileri tarikat Mevleviler, Mustafa Kemal Atatrk dneminden beri resmen yasak ve trajik bir ironiktir ki Trkiye'yi batlatrmak ve Avrupa ile ABD'ye daha yaknlatrmak iin o gzel tekkeler, ya kilit vurulmu ve terk edilmi ya da devlet tarafndan el konulmutu" ifadesini kulland. Bugnk Trkiye'de fazla gze batmayan sufizmin gsterilerinin tolere edildiini belirten gazete, "Rumi'nin temsil ettii sufi mistisizmin ak uygulamalar, teknik olarak hl yedi aylk bir hapis cezasna neden olabilir" diye yazd. ngiliz gazetesi, Talat Halman'n, Mevlna'nn temsil ettii sufizm trnn, "slam'n liberal ruhu"nu yanstt deerlendirmesine dikkat ekerken, slam'n adeta terr ile e anlaml olarak deerlendirildii bu dnemde Mevlna'nn mesajlarnn duyulmasna ihtiya olduunu vurgulad.

^toCU/

foAjAAnCa/

^yieAjtno/
Do.Dr. Nuri MEKLER

J k fvLTt \ IW \

"Biz baharn kurtarc nefesini bekler dururduk; seninkisi geliverdi Doudan Batya ey Celleddin!" Friedrich RCKERT (1788-1866) (Alman ir)

Douda ve Batda grdm birok eyi Mevlna'nn Divannda buldum." J. F. HAMMER-PURGSTALL (1774-1856) (Avusturyal Tarih Yazar ve evirmen) i i

Ji/ Ki'"<.'!/>',f v V
.

RlrS&s; mSsm -.-i-i rtKffira- A

"Mevlna arkn en byk mistik airidir. Ayn zamanda da btn yeryznn en byk panteist iridir C. Hermann ETHfi (1844-1917) (Alman Edebiyat Tarihisi)

R v f'jfgflHI , "Mevlna, Allah fikrine ve akna berrak bir ekilde inanan ve btn mistik komisyonlarda realize edilmesi mmkn olan doktrini btn insanlar ve asrlar iin kymetli bir mirastr. Bu mirasa bilhassa Mevlna'nn iinde yaad devre yakndan uyan kark ve artlar ar asrmzda muhtacz ve onu kymetlendirebiliriz. Bundan sonra hayatm Mevlna'nn eserlerini tetkik etmekle geireceim; nk onlarda asrmzn hastalklar iin ruhan ila ve teselli bulmak kbildir." Prof. Dr. Arthur J. ARBERRY (1905-1969)
-. S ara :t fgatf

E. ' '-t:, -H--

^gSfe^

g f e ;

(ngiliz Dou Bilimci ve Mevlna Aratrmacs)

v ^ v . - y.v.

"Btn zamanlarn en byk mistik dehalarndan biri olan Muhammed Celleddin-i Rm'nin eseri olan Mesnevi, tartmasz dnya edebiyatnn en byk aheserlerinden birisidir." Prof. Dr. Eva de Vitray MEYEROVTTCH (1909-1999)
(Mslman olat Fransz Dou Bilimci ve Mevlna Aratrmacs)

-MHmm

atouafe.maatou^^^jii .eunsiuM^Sr

^ V TiirM'iffi< 1 li r iV'ir fi M i r

"Batda hibir mutasavvf Mevlna kadar hret kazanmamtr. Edebiyat tarihinde de onun kadar sevilen bir sft air yoktur. Szleri binlerce; ama binlerce mutasavvfn hayat ve eserlerinde yank bulmu; iirleri ayr ayr dillere evrilip saysz insanlara 'teselli'vermitir" >> Prof. Dr. Annemaria SCHIMMEL (1922-2003)
(Mslman olan Alman Dou Bilimci ve Mevlna Aratrmacs)

M sgf WB
.

.i'-

:.;.

'Hz. Mevlna tm zamanlara hitap eden, en byk mutasavvf airlerden biridir." M s m m m

(1982 ylnda Mslman olan Fransz Edip ve Dnr)

tm

"Mevlev mzii btn teksif mzikler gibi dinlemesi zor bir mziktir. Fakat bunun iin mzii her eyden evvel bir elence vastas olarak deil bir ykselme vastas olarak kabul etmek gereklidir." Bernard MAUGUIN
(Fransz Mzikolog)
I:

i '-VsSftr. 'tI

om

'.V.i.^:*-

pmm
jkS i : ^ ^ f f i j IK
:- Wr *

"Biroktan iin Mevlna, Ortadoulu bir airden ibaret Ayn durum Trkiye iin de geerli. Trk kltrnde de Mevlna'nn slam'la ilikisi tam manasyla ortaya koyulmuyor. Tm dnyada insanlar Mevlna'y kendi anlamak istedikleri gibi gsteriyorlar. zellikle Batda insanlar Mevlna'nn slam'la ilikisinin olduunu sylemeye utanr hale geldi. nk slam, her zaman terrle anlyor: Bir nevi slam'la terr birbirini tamamlayan tanmlar onlar iin. Mslman olduunu dahi sylemeye utanan ok kii var. Hlbuki Mevlna, Mslman kimliinden tr Mevlna olmutur. Ancak Bat dnyas korkularndan tr Mevlna'yt slam dini ile bir arada dnmek istemiyor."

(Amerikal Dou Bilimci ve Mevlna Uzman)

*Mevlna'nn asrlar nce dile getirdii, insanlk lemine bir t, bir arzhl hlinde sunduu karlkl anlay, sevgide btnlemi ve itenlik, Sem trenleri iinde mzikle, iirle ve Sem ile anlaml bir ekilde dile getiriliyor, bu en byk mutluluktur, diye dnyorum. Hanimi KOSHIBA
(Mzikolog, Japonya Toka niversitesi)

Sf1-? *! - jr* p -

p
:

^ -

- - f i v r B i ^r -" I

HHHHHH^H^IHHIH^IHHHHHBH

:' ^ffiJJlpggj-.: "gn Da'ndaki Nuh'un Gemisi efsanesinde yer alan gkkua ve zeytin dalnn ortaya kmasyla balayan, Mevlna'nn 'Gel, kim olursan ol yine gel' felsefesiyle devam eden ve Atatrk'n ''yurtta bar dnyada bar'prensibiyle tm dnyaya rnek olan *bar* mesajlar aslnda Trkiye'nin sahip olduu bir hazinedir."
'H

sas'

}-;

Ki

v" f" ?
JS ' .4- KTJ "

(ingiliz ressam)

"Mevlna Hazretleri'nin eserlerine bat dnyasnda byk ilgi duyan ok sayda kiinin olduunu grmek beni son derece etkiliyor. Kendimi, bu kimselerin bir ekilde kendi hayatlarnda eksikliini hissedip Mevlna'nn iirsel maneviyatnda bulduklar eyin ne olduunu sorgulamaktan alkoyamyorum. Belki de bu hepimizin hissettii, ancak Mevlna'nn son derece iyi bir ekilde anlayp aktard yrekhrimizdeki o zlem olabilir mi? Ya da varlklarn da dnk ifadesiyle dolup tam bir dnyada, eserlerinin kendimizle elien bir ekilde hepimizin halen nemli olduunu hissettii ruh yolumuzu aydnlatmak iin i dnyamza parlak bir k yanstmas mdr bizleri eken? Ya da hem yreklerimizi hem de zihnimizi kendisine srkleyen ngrsnn evrensellii, mukaddes olan alglay mdr? Bizlere hatrlatt gibi; kandiller farkl olsa da k ayn ktr, a odaklanrsan bu fani bedene miras ikiliin tesini de grrsn."

iHI
-

mM
,'

lif

.. ; . m Bp

m
' 'M'

M i M ^ r

HHI

"Sra d, byk ve grleri hl geerli evrensel bir hmanist olan Mevlna Celleddin Rumi'nin> bar, hogr ve sevgi felsefesi, snr, dil ve kltr farkll tanmaz. Kltrler aras diyalog ve kalc bar iin Mevlna felsefesinin nemi bugn her geen gnden daha fazladr. slam edebiyatnn en nemli ahslarndan birisi olan Mevlna'nn eserleri dnyann eitli lkelerinde birok dile evrilerek okunmaktadr. Koichiro MATSUURA mm S i
(UNESCO Genel Direktr)

m.

"Mevlna Celleddin Rumi'nin felsef esi gnmzde de yaamaktadr. Mevlna'nn hogr, anlay, efkat ve sabra dayal ilkeleri Genel Sekreter olarak benim iin de bir yol gstericidir." Ban Ki-Mun
(Birlemi Milletler Genel Sekreteri)

RH
tt

H B A

i -S s J "Mevlna'nn Allah ve insan sevgisine, hogrye ve karlkl saygya dayal felsefesi gnmzde de son derece geerlidir. Yine Mevlna kadn ve erkekler arasndaki eitlie de nem vermektedir Raid El-Halife
(Birlemi Milletler 61. Dnem Genel Kurulu Bakan)

J H ~I j"

Pil f ^ ^ t

Sffl&ViAS

"Mevlna felsefesi beni ok etkilemektedir. Mevlna'nn evrensel hogr ve bart anlayn biz de rnek alyoruz." Javier SOLANA
(Avrupa Birlii Ortak D Politika ve Gvenlik Yksek Komiseri)

"Mevlna'nn felsefesi ve sevgisi hakknda ok ey duyduk. Onun felsefesinin dier insanlar anlamak ve sevmek olduunu biliyorum. Herkesin farkl olma ve ayn zamanda eit olma hakk vardr."

S K

Pinhas AVIVI
(srail'in Ankara Bykelisi)

..''vvV?^' t e "Trkiye'ye hi gitmedim ama grmeyi ok istiyorum. Bu merakm aslnda New York'ta izlediim bir Sem gsterisinden sonra balad. Dervilerin dn beni kendimden geirdi. Bu dansn ardndaki ruhani felsefeden ok etkilendim. Bu dnyada sadece bir ziyareti olduumuzu hatrlatrken ayn zamanda bireysel olarak bize ok nemli olduumuzu ve varlmzla bu lemde byk fark yaratabileceimizi sylyor." Angelina JOLIE

il -Jflliv

, rV

"Rum'yi ok seviyorum. Bazen dersimin bitiinde, ondan iirler okurum. Trkiye denildiinde, ruhani dnyada ilk akla gelen Rum'dir. Sufiler, belki dnya tarihindeki en gzel formdur. Geen yl Rum'nin soyundan gelen Esin elebi hanmla tanmtm. Los Angeles'ta> bir dersime gelmiti. Ayandaki ayakkab ilgimi ekti ve 'Ne gzel!' dedim. Hemen karp bana hediye etti. Amerika'da bunu kimse yapmaz." Nirinjan Kaur KHALSA
(Madonna, Cindy Crawford, Courtney Love gibi nllerin

Yoga ustas)

"Mevlna dediiniz zaman ben birok insanlarda aydnlanma gryorum. Bence Trkiye'nin en nemli hazinelerinden biri Mevlna'dr. imdi Budizm modas var. Budizmi de iyi biliyorum ama insanlar Trkiye'de Mevlna'nn tasavvufunu okumadan baka eylere sarlyorlar. Buradaki eyleri renmek lzm ilk nce. Sen bu topraklarda dodun, nce buradakileri ren sonra onlar belki de daha iyi anlarsn." Ajelika AKBAR
(Kazakistanl Mzisyen)

"Gn gelecek bizim bu mnmz gnein doduu yerden batt yere kadar btn dnyaya ulaacak; insanlar bizim szlerimizle ssleneceklerdir..."
Hz. Mevlna

9tk. cyyUAna/
c

fcuUda/ <^(MjMitcmaAv ^smle/tz

Mevlna'nn Eserleri le lgili Yabanc Dillerde Yaplan almalar (1973-2005 yllan aras) / Do.Dr. Nuri MEKLER

Hz. Mevlna ve Mevlevlikle lgili Batda Yaynlanan Baz ngilizce Eserler (2005-2011 yllar aras) / Uluslararas Mevlna Vakf Konya ubesi

* Mevlna'nn Eserleri le lgili Yabanc Dillerde Yaplan almalar

(1973-2005 yllar aras) / Do.Dr. Nuri MEKLER

I. MESNEV 1.1. ngilizce * The Mesnevi, S. James W. Redhouse (lm. 1892), London, 1881,290 s. (Mesnev'nin I. cildinin manzum olarak evirisi ve Eflk Dede'nin Menkb'l-'rifn'inden anekdotlar; eser The Mesnevi of Mevlana adyla 2000 ylnda Taylor&Francis Books Ltd. tarafndan tekrar yaynlanmtr. 452 s.) * The Masnaw, I-II c., Charles E. Wilson (d. 1858), Londra, Probsthain's Oriental Series, 1910 (Sir James Redhouse'un I. cilt tercmesinin devam amacyla yaplm olan Mesnev'nin II. cildinin tercmesi ve erhi; eser 1976 ylnda Indus Publications tarafndan Karachi'de de yaynlanmtr.) * Masnavi-i Manavi, Edward Henry Whinfield (lm. 1922), Londra, 1887, 382 s. (I. Bask) (Mesnev'nin VI cildinden seilen 3500 beytin tercmesi. II. Bask: 1898; ngilizce eviriler arasnda olduka ilgi gren bu eser daha sonralar ayn adla 1973 ve 1979'da Londra'da; Masnav; Teachings of

Rumi ad ve Idries Shah'n sunu yazsyla, 1975'de New York'ta ve 1974,1979 ve 1994'de de Londra'da; The Mathnawi adyla da Faruk Hemdem elebi'nin takdimiyle 2002 ylnda Londra'da yaynlanmtr.) * The Mathnawi of Jalaluddin Rumi, Prof.Dr. Reynold A. Nicholson (lm. 1945), Cambridge niversitesi retim yesi olan Dou bilimci, Mesnev'nin tamamn ngilizce'ye tercme ve erh ederek orijinal metniyle birlikte VIII cilt halinde yaynlam ve bu deerli almas bugn dahi nemini yitirmemitir. (1925-1940, Leiden-Cambridge Univercity Press; eser 1960,1985,1990 ve 1991'de E. J. W. Gibb Memorial Yaynevi tarafndan; 1363 h./1985'de Tahran'da (Yayma Hazrlayan: Nasrullh Prcevd, Emr Kebr, I-IV c., Farsa metin ksm), yine 1381 h./2002'de Tahran'da (Se'd Yay., I-VI c., tamam), 1989'da Lahorda (Islamic Book Service, IV c., tamam),

* Bu Blm yazarn Mevln Aratrmalan-I, Aka Yay., Ankara, 2007, (ss. 159-212) adl eserde yaynlanan ayn balkl makalesinin bir blmnden olumaktadr.

1996'da da Delhi de (Adam Publishers & Distributors, I-V c., tamam) yaynlanmtr. Gnmzde son olarak da Konya Bykehir Belediyesi tarafndan ngilizce tercme ksm yaynlanmtr (stanbul, 2004,1-VI c.). * Tales ofMysticMeaning, Prof.Dr. Reynold A. Nicholson, London, New York, 1931, XXVIII+170 s. (Mesnev'den seilen 51 hikyenin tercmesi; eser gnmzde de yaynlanmaktadr.) *Rm, PoetandMystic, Prof. Dr. Reynold A. Nicholson, London, 1950,190 s. (1945'deki vefat nedeniyle Nicholson'un nerine muvaffak olamad bu eser, rencisi Prof.Dr. Arthur John Arberry tarafndan yayna hazrlanmtr. Konularna gre Mesnev'den sekileri kapsayan eser, Kur'n- Kerm'den deliller getirmesi ve tasavvuf aklamalar eklenmesi asndan da nemlidir.) Eserin dier basklar: London-Boston, 1978; Oneworld Publications, 1995. * Talesfrom the Masnavi, Prof. Dr. Arthur John Arberry (lm. 1969), Curzon Press Ltd, London, 1961, 300 s. (Mesnev'den seilen hikyelerin tercmesi; eser ayn yaynevi tarafndan 1963 ve 1993 ylnda da yaynlanmtr.)

*More tales from the Masnavi, Prof.Dr. Arthur John Arberry, Allen8fUnwin, 1963, 252 s. (Arberry'nin yukardaki eserinin devam niteliindedir. Basklarna gnmzde de yaplmaktadr.) * Discontented Dervishes and Other Persian Tales, Arthur Scholey, London, 1977 (Dier basks: Dutton, 1982; William Rushton'un resimlendirmeleriyle hazrlanan eser, Fars edebiyatndaki hikyelerle birlikte Mesnev'den de hikye evirilerini kapsar.) * A Legend ofAlexander and The Merchant and the Parrot: Dramatic Poems, Herbert Mason, Universty of Ntre Dame Press, 1986 (Mesnev'nin I. cildindeki Tccar ve Papaan hikyesi) *Moses and The Shepherd, Zahra PartoviDavid Rattray, New York, 1987 (Mark Beard'n resimlendirmesiyle Mesnev'nin II. cildindeki Musa ve oban hikyesinin evirisi) Delicious Laughter, Coleman Barks, Maypop Books, 1989; Distributed by Specialist Publications, 1990,146 s. (Mesnev'den seilen hikyeler ve lirik beyitlerin tercmesi)

* A Daybook ofSpiritual Guidance, Kabir Helminski- Camille A. Helminski, 1990,225 s. (Mesnev'nin I. ve II. cildinden seilen 365 beyitin tercme ve yorumunu kapsar. Eser; Rumi: Daylight; Jewels of Remembrance; ve Daylight: A Daybook of Spiritual Guidance Jalal al-Din Rumi adlaryla, 1991, 1995,1996,1999 ve 2000 yllarnda deiik yaynevleri tarafndan ABD'de yeniden yaynlanmtr.) *Maulana Rumi's Masnawi, M. G. Gupta, MG Publishers, Agra, India, 1990 (Mesnev'nin I. cildinin tercmesi) * The Blind Men and the Elephant, Karen Backstein-Annie Mitra, New York, 1992 (ocuklar iin resimlendirilerek hazrlanm Mesnev'deki kr adam ve fil hikyesi) * The Essence of Rumi's Masnav, (Prof.) Dr. Erkan Trkmen, Konya, 1992 (I. Bask) (Seluk niversitesi emekli retim yesi olan yazar tarafndan seilen Mesnev'deki baz konularn yorumunu kapsar.) Eser 2003 ylnda Kltr Bakanl tarafndan III. Bask olarak tekrar yaynlanmtr.

* Rumi Speaks Through Sufi Tales, Krish Khosla, Chicago, 1996,260 s. (Nicholson evirisinden istifadeyle Mesnev hikyelerinden sekiler ve Mevlna'nn bunlar anlatmadaki amac) * The Maulavi Flte, S. H. Qasemi, New Delhi, 1997 (Mesnev sekisi) * Talesfrom Rumi, Abdassamad Clarke, Ta-Ha Publishers, Msr, 1998, 32 s. (ocuklar iin hazrlanm Mesnev'den hikye sekisi) * Rumifor Children, Vol. 1,1999 (ocuklar iin Mesnev beyitleri ve hikyelerinden sekiler) * Ma-aarif-e-Mathnavi, Vol. I, Maulana Hakim Mohammad Akhtar'n Urduca evirisinden ngilizce'ye Tercme Eden: Moulana Yunus Patel, Yaynlayan: Idara Isha'at-e-Diniyat, India, 1999,267 s. (Mesnev'nin I. cildinin evirisi) * Rumi: A Spiritual Treasury Rumi, Juliet Mabey (Editr), Oneworld Publications, 2000 (Mesnev'den sekilerle birlikte Dvn Kebr'den semeler de yer almaktadr.) *Rumi, Muhammad Nur Abdus Salam, ABC International Group, 2000,199 s. (Rose Ghajar Bakhtiar'n resimlendirmeleriyle genler iin hazrlanm Mesnev sekisi)

124

* Gzdeh-yi dstnh-yi Mesnev-i Mevlevi I-VI c., Aleddn Pzrgd, Yayna Hazrlayan: Al Behrm, Rhnm, Tahran, 2001 (I. Bask) (Mesnevi hikyelerinden yaplan sekilerin ngilizce'ye tercmesi; Farsa metinle birlikte) * ChasingRumi, Roger Housden, San Francisco, 2002 (Mesnev'den seilen fabl tarz hikyelerin roman tarznda tercme edilmesi; II. Bask: San Francisco, 2003,146 s.) * The Paragon Parrot, Arthur Scholey, Watkins Publishing Limited, 2002,192 s. (Mesnev'deki Papaan hikyesinden esinlenerek yazar tarafndan kaleme alnm bir eser) I. 2. Almanca * Das Mesnevi, eviren: Annemarie Schimmel, Resimleyen: Ingrid Schaar, 1976; Dier Basks: Basel, Switzerland, 1994,167 s. (Seki) * Die Flucht nach Hindustan und andere Geschichten aus dem Mathnawi, Gisela Wendt Amsterdam; Bonn CastrumPeregrini-Presse, 1989,108 s. (Mesnevi hikyelerinden sekiler) * Das Mesnevi-Dschalaloddin Rumi, Sleyman WolfBahn ve Uli Full, Bern,

Mnchen, Wien, 1997,287 s. (Mesnev'nin I. cildinin tercmesi) * Die schnsten Gedichte aus dem Klassischen Persien, Cyrus Atabay, C. H. Beck Yay., 1998,232 s. (Hfz- irz ve mer Hayyam'la birlikte Mesnevi hikyelerinden tercmelere yer verilmitir.) *Matnaw, I-III c., Tercme Eden: Kaveh DalirAzar, Kln, 1999-2001 (Tam tercme) *DerHerrscherundseinNarr, s. (Mesnev'den hikyeler) 1999, 125

* Mesnevi, Dayeli Yay., 1991,272 s. (Mesnev'den hikyeler) * Die Rose, Anne Wulff, (Gl ve Sem zerine hazrlanan eserde Mesnev'den eitli blmlerin Almanca evirisine yer verilmitir.) * Der Prophet der Liebe: Das Matnawi, Hazrlayanlar: Kaveh Dalir Azar - Bernhard Meyer - Jilla Dalir Azar (Mesnev'deki ak konularn dile getiren beyitler ve aklamalar) I. 3. Franszca * Djall-ed-Dn Rm, Mathnaw, La Quete de l'Absolu, Eva de Vitray Meyerovitch - Djamchid Mortazavi, Editions du Rocher, 1990,1705 s. (Mesnev'nin tamamnn tercmesi)

* Le Mesnevi de Mawln Djalal al-Din Rumi, Ahmed Kudsi Erguner - Pierre Maniez, 1988, (Mesnev'den sekiler) * Le Metnavi, Albin Michel, 1988, (Mesnev'den sekiler) * Mathnam-i Manavi I-III c., Christer Oxenstierna, Kazi Publications, Chicago, 2002, 1780 s. 1.4. spanyolca * El Mathnavi de Jala ud-Din Rumiy otros textos, Oscar ZorillaMaria Angeles Gonzales, Mexico, 1982 (Mesnevi sekisi) * El Masnavi; las ensenanzas de Rumi, Yaynlayan: Vision, Barcelona, 1984; Dier Basklar: El Masnavi, Yaynlayan: Edicomunicacion, 1990, 386 s.; Ayn Yaynevi, 1998. * 150 Cuentos Sufies: Extraidos del Matnawi, Antonio Lopez Ruiz, Paidos Iberica, Ediciones S. A. Release, Barcelona, 1992 (Mesnev'den seilen 150 hikyenin tercmesi) * El Canto del derviche: Parbolas de la sabuduria sufi, Juan Vivanco, Barcelona, 1997 (Mesnev'den sekiler)

* Masnavi, A. H. D. Halka, Alif Pub Corp, 1998,184 s. (Mesnev'den sekiler) I. 5. talyanca talya'da Mevlna ve Mesnev'si ile ilgili aratrmalar yok denecek kadar azdr. Genel almalar arasnda ilk olan Italo Pizzi'nin Storia della poesia Persiana (1894) adl eseri, Mesnev'den ve Mevlna'nn divanndan paralar tamas asndan nemlidir. Mario Martino Moreno'nun Antologia della Mistica Arabo-Persiana (Bari, 1951) adl eserinde de Mevlna'dan 5 iir tercmesine yer verilir. Yllar sonra yaplan mnferit bir almada ise Mevlna'nn iirlerinden sekiler yaymlanr. (Alexander Bausani, Gialal adDin Rmi: Poesie Mistiche, Milano, 1980). talya'da Mevlna ve slm konularnda almalaryla tannan ve Kur'n- Kerm'i de talyanca'ya eviren Prof.Dr. Gabriel Mandel Khn 1977 ylnda Milano'da yaymlad II Suffismo Vertica della Piramida Esoterica adl eserinde Mevlna ve eserlerine zel bir blm ayrmtr. Klsik Trk-slm sanatlaryla da megul olan Mandel Khn 3 Mays 2004 tarihinde Konya'da at sergisinin sunu konumasnda Mevlna'nn Mesnev'sini de talyanca'ya tercme ettiini ve az bir mddet sonra tamamlayacan ifade etmitir. Mandel'in bu evirisi tamamlanm olup Konya Bykehir Belediyesi yaynlar arasnda kmtr (Konya, 2005,1-VI c.).

I. 6. svee * Vem ar hjalte?, Ulla Olsson, Geoteborgs Universitet, 1995,246 s. (Mesnev'den sekiler) I. 7. Danca *Kobmanden ogPapegojen, SigrtHarsen, nsz: Feridun Vehmen, Yaynlayan: Guni Martin, Resimleyen: Arne Pjedsted Salamon, Ornen, 1989, 94 s. (I. Bask) (Nicholson nerinden orijinal Farsa metinlerin de yer ald eser Bakkal ve Tuti hikayesiyle birlikte Mesnev'den seilmi baz hikyelerin evirilerinden olumaktadr.) * Der er vinduer mellem merneskers hjerter, Nikolaj Nottelmann, Vangsgaard, 2001,152 s. (I. Bask). I. 8. ekoslovakyaca *DzalleddnBalchRm-Masnav, Josef Hir?al-Ji? Be?ka, Protis Yay., Prague, 1995, 169 s. (Mesnev'den sekiler) I. 9. Rusa *Poema o skritom smisle: izbrannye pritchi/Dzhalaladdin Rumi, Naum Grebnev (Farsa'dan eviri)-O. F. Akimushkin (Aklamalar), Moscow, 1986, 270 s. (Mesnev'den hikye sekisi) * Leksiko grammatieskiye osobennosti Masnavi manevi Calaladdina Rumi,

erifbek Curazoda, Duanbe, 1998 (Doktora tezi olarak hazrlanan bu eserde, kelimeler ve Mesnev'nin gramer zellikleri zerinde durulmutur.) * Masnavi, Poyema o skritom smtsle, Moskow, Dilya, 2001, 352 s. Tespit edilebildii kadaryla bu eserler haricinde Mevlna ve Mesnev'si Eski Sovyetler Birlii'nin baz ansiklopedilerinde de yer alm, slm-tasavvuf ve Fars-Tacik iirini konu alan eserlerde de ad gemitir. 1.10. Eski Yugoslavya (Bosna-Hersek, Srbistan, Makedonya) XV. ve XVI. yzyllarda Balkanlarda yaylmaya balayan Mevlevlik gnmze kadar devam eden etkilerini en belirgin ekilde Eski Yugoslavya'da brakmtr. Bugnk tespitlerle Sareyevo (1462), skp (1660'dan nce), Mostar (1680 civar) ve pek'te Mevlevhnelerin kurulduu bu blgelerde Mesnev hep n plnda olmutur.
RM A SIJFISMUS

I ::' i o I J.tkr u < l h )

r k V|[rijf MTT.tD.Jtch

Hatt sadece Mevlevhnelerde deil, camilerde, Melm tekkelerinde ve zellikle Rus igalinden sonra evlerde dahi Mesnevi okuma gelenei olumu; Mesnevhnlk gelenekte de olduu gibi saygn bir grev olarak itibar grmtr. Mesnev'nin Trke'ye yaplan ilk tam tercme ve erhinin Prizrenli em''nin (lm.lOO'den sonra) kaleminden km olmas ve bunu, Trke'ye kazandrlan ikinci eviri (Mesnev'nin bir blm) olan Bosnal Sd'nin (lm. 1596) eserinin takip etmesi blge insannn Mevlna ve Mesnev'sine gsterdii ilgiye en somut rnekler olsa gerektir. Fakat her dnemde Trke ve hatt Farsa orijinalinden okuyup anlayacak mritler bulabilen Mesnev'nin, Rus igaliyle unutturulmaya allan Trke ve konulan yasaklar neticesinde okuyup anlayan azalmtr. Bugn tespit edebildiimiz Srpa-Hrvata (Bonaka) Mesnevi tercmeleri ise; Muyaga Merhemi'in 1942-1958 yllar aras yapt tam tercme ve Mesnevhn Fejzulah Hadzibajric'in (lm. 1990) ilk iki cildi kapsayan ve Osmanlca ve Trke erhlerden de faydalanarak aklamalar ekledii Mesnevija I ve Mesnevija II (Sareyevo, 1987-1988) adl eserlerdir. Ayrca eseri ve kendisi hakknda bilgi bulamadmz Mehmed Cemluddin auevi'in de Mesnev'yi bu dile tercme ve erh ettii kaydedilmektedir.

II. DVN I KEBR (Dvn-t ems, Klliyt-t Dvn-t ems) II. 1. ngilizce * Mystical Poems, Seki (1200), Tercme: Arthur John Arberry, Universityof Chicago Press, 1968,216 s.; Dier Basklar: Ayn Yaynevi, 1974; Kazi Publications, 1996 * Selected Poems from the Divani Shamsi Tabriz, Farsa Metinle Birlikte Seki, Tercme: Reynold A. Nicholson, Cambridge University Press, 1898, 367 s.; Dier Basklar: Cambridge, 1977; Routledge Curzon, 1994,367 s.; Dover Publications, 144 s. * Mystical poems of Rm 2, Seki (201400), Tercme: Arthur John Arberry (19051969), Yayma Hazrlayan: Ehsan Yarshater, University of Chicago Press, 1991,178 s. (Eser Bibliotheca Persica tarafndan 1979'da yaynlanan eserin hsan Yaratr tarafndan yeniden yayna hazrlanm halidir.) * Poems, Seki, Tercme: Ashraf, Lahore, 1977,107 s. * Night and sleep, Resimli Seki, Coleman Barks - Robert Bly, Resim: Rita Shumaker, Cambridge, MA: Yellow Moon Press, 1981, 44 s.

128

* The Ruins of the Heart, Lirik iirler Sekisi, Tercme: Edmund Helminski, Putney, Threshold Books, 1981; Dier Bask: Windrush Publishing Services, 1994, 56 s. * Wher grapes turr to wine, Seki, Tercme: Robert Bly, Firefly Press, Cambridge, 1983,18 s.; Dier Bask: Yellow Moon Press, 1986, 24 s. * Opet Secret, Seki, Tercme: Coleman Barks, Threshold Books, Watsonville, CA, U.S.A. 1984; Dier Bask: Tercme: John Moyne - Coleman Barks, Threshold Boks, 1993, 98 s.; Ayn evirmenler: Shambhala Publications, 1999,96 s. * We Are Three: Rumi, Seki, Tercme: Coleman Barks, Maypop Books, 1987, 87 s.; Dier Basklar: Specialist Publications, 1988, 87 s.; Words Distributing Co, 1997. * These Branching Moments, 40 iir Sekisi, Hazrlayan: John Moyne, 1987; Dier Bask: Copper Beech Press, 1989. *Love's Fire, Andrew Harvey, London, 1988,108 s. *In Praise of Rumi, Resimli iir Sekisi, Tercme: Lee Lozowick, Resimler: Regina Sara Ryan, Hohm Press, 1989,67 s.

* Feeling the Shoulder of the Lion, Divan ve Mesnev'den Seki, Coleman Barks, Threshold Books, 1991,103 s. *Look! This is love, Resimlerle Seki, Tercme: Annemarie Schimmel, Resim: Ingrid Schaar, LOOKl T H I S IS LOVE Shambala, Boston, Pot m s of Rumi Tnmltrl K y Annrnunr Scfinunrl 1991.111 s.; Dier Basklar: Shambhala Publications, 1992, 111 s.; Ayn Yaynevi, 1996.112 s. * A gardet beyond paradise, Mistik iirler Sekisi, Yayna Hazrlayanlar: Jonathan Star - Shahram Shiva, New York: Bantam Books, 1992,164

* Love Is a Stranger, Lirik iirler Sekisi,Tercme: Kabir Helminski, Threshold Books, USA, 1992, 96 s.; Dier Bask: Shambhala Publications, 2000,96 s. * Crazy as WeAre, Rubai Sekisi, eviren: Nevit Ouz Ergin, Hohm Press, 1992,69 s.; Dier Basks: Hohm Pres, 1994,86 s.

* One Handed Basket Weaving Rumi: Tercme: Coleman Barks, Maypop Boks, *ThisLonging> Divan,Mesnevi ve Mektubt'tan 1992,135 s. Seki, eviri: Coleman Barks - John Moyne, Threshold Books,U.S., 1989,96 s.

* Where two ocears meet, Seki, Tercme: James Cowan, Rockport, Ma: Element, Inc., 1992,106 s.; Dier Basks: Element Books Ltd., 1994, 112 s. *Birdsong: Rumi, 53 Ksa iir, eviren: Coleman Barks, The Windrush Press, 1993, 64 s. * Rumi: Fouttain of Fire, 75 iir Sekisi, Tercme: Nader Khalili, Burning Gate Press, 1994; Dier Bask: CalEarth Press Hesperia, CA, USA, 2002, 143 s. *SayIAm You, Seki, The Windrush Press, 1994,128 s. * Uttseen Rain, Rubai Sekisi, Tercme: John Moyne - Coleman Barks, Threshold Books, USA, 1994, 86 s.; Dier Bask: Shambhala Publications, 2001,96 s. * Like This Rumi, Seki, Tercme: Coleman Barks, The Windrush Press, 1995, 64 s. * Magnificent One, Divandan Semeler, Larson Publications, 1995,112 s. * Rending the Veil, Resim ve Farsa Metinlerle Rubai Sekisi, Tercme: Shahram T. Shiva, Hohm Press, 1995,280 s.

*Love's Glory, re-creations of Rumi, Andrew Harvey, North Atlantic Books, San Francisco, 1996,111 s.; Dier Bask: Viking/Penguin India, 2002,111 s. *Lightupon light, Resimlerle Mevlna'nn iirlerinden alnan ilhamla yazlm ve tercme iirler, Tercme ve Yazar: Andrew Harvey, Fotoraflar: Eryk Hanut, Jeremy P., North Atlantic Books, 1996,175 s.; Dier Basks: Tarcher/Penguin, New York, 2004 * A Rose Garden, Gazel sekisi, eviren: Nevit Ouz Ergin, California, 1997, 81 s.; Dier Bask: The Windrush Press, 1998,88

* Rumi: Poet and sage, Resimli ocuklar in Seki, Hazrlayan: Denys Johnson Davies, Resim: Laura de la Mare, Hood Hood Books, 1997,24 s. * Rumi's Divan ofShems ofTabriz, Hazrlayan: James Cowan, Element Boks, 1997, 160 s.; Dier Bask: Vega Boks, 2002, 160 s. * The Essential Rumi, Seki, Tercme: Coleman Barks, Harper Collins, 1995,302 s.; Dier Basklar: Tercme Edenler: Coleman Barks - John Moyne, 1997,302 s.; Arkana, 1999

a
130

* The Glory ofAbsence, Gazel Sekisi, Tercme: Nevit O. Ergin, California, 1997, 93 s. * Divitte Wine, Gazel Sekisi, Tercme: Nevit O. Ergin, Echo Publications, Los Angeles-California, 1998,80 s.; Dier Basks: Echo Publications, 1999,80 s. *Heartwood: Meditations on Southern Oaks, Resimlerle Mevlna iirlerinden Sekiler, Tercme: John Moyne - Coleman Barks, Fotoraflar: William Guion, Little, Brown and Company, Boston, 1998,88 s. *Lion oftheHeart, Seki, Tercme: Coleman Barks, Arkana/Penguin Books, London, 1998,128 s. *Readingmysticallyric, Seki, Tercme: Fatemeh Keshavarz, University of South Carolina Press, 1998,180 s. * The Immortal Sufi Triumvirate SanaiAttar-Rumi, Antoloji, eviren: Bankey Behari, Editr: Chhaganlal Lala, New Delhi, 1998,106 s. * Whoever Brought Me Here Will Have to Take Me Home, Seki, eviren: Coleman Barks, Arkana London: Arkana/Penguin Books, 1998,160 s. * The Rumi Collection, Coleman Barks, Robert Bly, Andrew Harvey, Kabir

Helminski Camille Helminski, Daniel Liebert ve Peter Lamborn Wilson'un tercmeleriyle Mevlna iirlerinden Antoloji, Editr: Kabir Helminksi, Threshold Books, USA, 1998,224 s.; Dier Bask: Shambhala Publications, 1999,224 s.; Ayn Yaynevi, 2000,224 s. *Dance, When You'reBroket Open Rumi, eviren: Coleman Barks, Arkana Press, 1999,144 s. * Rumi: Fragments & Ecstasies Jelaluddin Rumi, Tercme: Daniel Liebert, Omega Publications, 1999. * The Path ofLove, Resimli Seki, Hazrlayan: Camille Helminski - Kabir Helminski, HarperCollins, 1999,96 s. * Rumi: Whispers ofthe Beloved, Hazrlayanlar: Maryam Mafi - Melita Kolin, Harper Collins, 1999,128 s. * Rumi: Whispers ofthe Beloved, Hazrlayanlar: Maryam Mafi - Melita Kolin, Harper Collins, 1999, 128 s. * The Way ofLove, Seki, Hazrlayan: Nigel Watts, Harper Collins, 1999, 256 s.

*Divan- Kebir, Abdlbaki Glpnarl tercmesinden ngilizce'ye eviren: Nevit O. Ergin, I-XXII c Yaynlayan: TC. Kltr (ve Turizm) Bakanl'nn katklanyla Echo Publications, USA, 1999-2003 (Tercme ve yaynlanmas devam ediyor). *Htsh: Don'tSayAnythingto God, Seki, Hazrlayan: Shahram Shiva, Jain Publishing, 2000,144 s. * In the Arms ofthe Beloved, Seki, Tercme: Jonathon Star, G P Putnam's Sons, 2000, 224 s. *Rumi: ThiefofSleep, 180 Rubai Sekisi, Tercme: Shahram Shiva, nsz: Deepak Chopra, 2000, Hohm Press, 120 s. * The Glattce, Seki, Coleman Barks, Viking/Ailen Lane, 2000,112 s.; Dier Basks: Tercme Edenler: Coleman Barks, Nevit Ouz Ergin, Penguin Group USA, 2001, 128 s. * The Illustrated Rumi, Reynold A. Nicholson'n evirisinde Faydalanarak Tercme Eden: Philip Dunn - Manuela Dunn Mascetti, nsz: Huston Smith, San Francisco, 2000, 256 s. * Words ofParadise, Dini iirler Sekisi, Tercme: Rafcq Abdulla, Frances Lincoln, 2000,112 s.; Dier Bask: Penguin, USA, 2000, 109 s.

* Rumi: Hiddeti Music, Seki, Tercme: Maryam Mafi - Azima Melita Kolin, Harper Collins, 2001, 224 s. * The Pocket Rumi Reader, Seki, Hazrlayan: Kabir Helminski, Shambhala Publications, 2001,144 s. * The Poetry of Rumi, Seki, Yayna Hazrlayan: Michael Green, Tercme: Coleman Barks, Brush Dance, 2001. * Rumi: Dancingthe Flame, Rubai Sekisi, Tercme: Nader Khalili, Cal-Earth Pres, 2002, 300 s. CE3Lo < e P o e m s
o

R u m
D C E "E H O p p A R

i
K A

* The Love Poems of Rumi, Hazrlayan: Deepak Chopra, Harmony Books, 64 s.; Dier Bask: Andrews McMeel Publishing, 2002, 80 s.

* The Soul of Rumi, Seki, Editr ve Tercme: Coleman Barks, Harper San Francisco, 2002, 448 s. *Dardedel, Mevlna ve Hfz- irazi'nin iirlerinden Seki, Hazrlayan: Parvin Manoucher, Permanent Press, 2003,253 s. * Rumi andFriends, Seki, Tercme: Hamid Zavosh, 2003,192 s

a
132

* Rumi, Seki, Tercme: Kathryn Harrison, Harpercollins Publishers, 2003. * Rumi, Tercme: Coleman Barks, San Francisco, CA, U.S.A., 2003. * Rumi: Gardens oftheBeloved, 150 iir Sekisi, Tercme: Maryam Mafi - Azima Melita Kolin, Element Boks, 2003,240 s. * Rumi: Gazing at the Beloved, Seki, Will Johnson, Inner Traditions International, Limited, U.S.A., 2003,224 s. * Rumi-The Book ofLove, Seki, eviri ve erh: Coleman Barks, Harper San Francisco, 2003,212 s. II. 2. Almanca *LichtundReiget, Seki, Johann Christoph Brgel, Bern-Frankfurt (Main), 1974,191 s. (UNESCO Koleksiyonu). * Gesange des tanzenden Gottesfreundes, Gazel Sekisi, Hazrlayanlar: Kari Thylmann - Linde Thylmann, Basel, Wien, 1978,110 s.; Dier Basklar: Glistan-Verlag, Stuttgart, 1979, 86 s.; Basel, Wien, 1981, 110 s.; 1988 * Ghaselen des Dschelal-eddin Rumi, Gazel Sekisi, J. v. Hammer-Purgstall ve Friedrich Rckert'in evirisinden faydalanarak tercme eden: Kari Thylmann, Stuttgart,

A.G. Verlag, 1922,68 s.; Dier Basklar: 1979, 85 s.; Stuttgart, 2000, 68 s. *Aus dem Diwar, Seki, Tercme: Annemarie Schimmel, P. Reclam, Stuttgart, 1986, 79 s.; Dier Bask: Ayn Yaynevi: 1996 * Verse der Liebe, Seki, Trke'den Almanca'ya eviren: Suphi Uzunca, Hamburg, 1986 (I. Bask), 59 s.; II. Bask: Vlg. Am Galgenberg, 1988, 59 s. Flammen der Liebe, Seki, 1987.
Mcwbm D^chcUlctldin Rumi DJS Mecr des Herzens geht in tausend \Vogcn

ftutCHI

* Das Meer des Herzens gehtin tausend Wogen, Friedrich Rckert'in evirisiyle Gazel Sekisi, Dagyeli Vlg, Frankfurt, 1988,85 s.; Dier Bask: Ayn Yaynevi, 2002

*Die Sotte vot Tabriz, Resim ve Aklamalarla iir Sekisi, Hazrlayan: Cyrus Atabay, Resimler: Winfred Gaul, Dsseldorf, 1988,80 s.; Dier Bask: Fischer (Tb.), Frankfurt, 1997,102

* Vierzeiler-Dschalaluddit Rumi, Rubai Sekisi, Farsa'dan eviren: Gisela Wendt, Amsterdam-Bonn, Castrum-PeregriniPresse, 1989,118 s.

* Rumi 1 -Nie ist wer liebt allein, Seki, eviren ve Hazrlayanlar: Uto v. Meltzer Vincenz Ritter von Rosenzweig - Monika Hutterstrasser, Editr: Nosrathollah Rastegar, Graz: Leykam, 1994,180 s. * Das Lied der Liebe, Ak iirleri Sekisi, Heyne, Mnchen, 1996,237 s. * Dschalaladdin Rumi, Friedrich Rckert'in tercmesiyle Gazel Sekisi, Widukind-Presse, Dresden, 1996,20 s. * Heile dieses Herz, Nevit O. Ergin'in "Dvn-i kebr, Meter 1" adl ngilizce Divan evirisinin Daniel R. Beck tarafndan Almanca'ya tercmesi, Bern, 1996,43 s. * Traumbild des Herzens, Divandan 100 rubai tercmesi, Manesse-Verlag, 1996,143

Mnchen, 2003,160 s. II. 3. Franszca * Odes mystiques, Divandan 1081 adet gazel evirisi, Eva de Vitray-Meyerovitch Mohammed Mokri, Paris, 1973, 326 s. (UNESCO Kolleksiyonu); Dier Basklar: 1984,2000, 2003 (UNESCO ve farkl yaynevleri)
h\ l niAEJll

" n i \ R. VI Odes

mystiques

isgass. .zszsz&^ * SZ5ZSZ S *

*Roub'yt, Assaf Hlet Tchelebi, A. H. elebi'nin tam Rubailer tercmesinden Seki, Yaynlayan: Maisonneuve, 1984,79 s. *Le livre de Chams de Tabriz, Divandan Seki, eviren ve Hazrlayanlar: Mahin Tajadod - Nahal Tajadod - Jean-Claude Carriere, Paris, Gallimard, 1993,335 s. *Rubi'yt, Tam Rubai Tercmesi, Farsa'dan evirenler: Eva de VitrayMeyerovitch - Djamchid Mortazavi, Editr: Albin Michel, Paris, 1993,225 s. *La rouvelle naissance de Vhomme, Farsa metinlerle birlikte Seki, Tercme Eden ve Hazrlayan: Azar Rahnema, Paris, 1995, 222 s.

*Die schnsten Gedichte aus dem klassischet Persien, Hfiz- irazi, Mevlna ve mer Hayyam'dan iir Sekisi, Hazrlayan: Cyrus Atabay, C. H. Beck, 1998, 232 s. * Rumi 2 -Mondschner, schlafe nicht, Seki, evirenler: Monika Hutterstrasser Uto von Melzer, Editr: Nosratollah Rastegar, Leykam Verlag, 1999,224 s. * Gedichte aus dem Diwan, Seki, Yaynlayan: Johann Christoph Brgel, Beck,

134

* La quete d'identite en poesie mystique persane, Ali Shariat - Mohammad Aba, Editr: Presses Universitaires du Septentrion, 1997. *Les Quatrains de Rumi, Rubai Sekisi, evirenler: Eva Vitray-Meyerovitch Djamchid Mortazavi, Editr: Albin Michel, Hat ve Resim: Hassan Massoudy, 2000,62 s. * Soleil du riel, Seki, eviren: Christian Jambet, Yaynlayan: Imprimerie Nationale Published, Paris, 1999,227 s.; Dier Basks: Ayn yaynevi: 2003, 227 s.
II. 4. spanyolca

* Rubayat, Rubai Sekisi Yaynlayan: Oriente Mediterraneo, 1996,200 s. * Rubayats, Rubai Sekisi, Yaynlayan: Obelesico S.A., 1996,149 s. *Locos deAmor, Seki, Editr: Mandala, Madrid, 1997,93 s. * Uno Magnificente, Seki, Yaynlayan: Mandala, 2001,120 s. * La Esencia De Rumi, Coleman Barks'n "The Essential Rumi" adl eserinin evirisi, Yaynlayan: Obelisco S.A., Espana, 2002, 363 s. (I. Bask) * Rumi Ilustrado, Resimli Seki, Heyet, Yaynlayan: Edaf, 2002,258 s. * Luz Del Alma, Seki, Editr: Gaia Ediciones, Yaynlayan: Ld Books Inc., 2003. * Poemas De Amor De Rumi, Deepak Chopra'nn "The Love Poems of Rumi" adl eserinin evirisi, Yaynlayan: Oceano De Mexico, 2003,61 s.; eser ayn yd farkl bir yaynevi tarafndan spanya'da da yaynlanmtr. * Tu Puedes Ser Feliz, Mutluluk verici iirler sekisi, Hazrlayan: Antonio Ruiz Millan, Yaynlayan: Iberonet, 62 s.

* En Brazos del Amado, Divandan Antoloji, Hazrlayan: Stephen y Ondrea Levine, Yaynlayan: Edaf, 1988: Dier Basks: Ayn Yaynevi, 2001,240 s. *Poemas sufies, Seki, Hazrlayan: Alberto Manzano, Madrid, 1988,143 s. *Diwan de Shams de Tabriz, R. A. Nicholson'un "Selected poems from the Dvni Shamsi Tabrz" adl eserinden yapdan sekinin evirisi, Yaynlayan: Sufi, 1995,136 s.

II. 5. talyanca *Poesie mistiche, Seki, Yaynlayan: Alessandro Bausani, Milano, 1980. * Trecetto quartine, Seki, Aklamalarla Hazrlayan: Gabriele Mandel khn, Milano, 1986. * La raccolta di mille versi dal Divn e kabir o Ghazaliyt e Shams, Divandan 1000 beyitlik gazel sekisi, Farsa metinle birlikte Hazrlayan: riz Iqtidr, Tahran, 1372 h. /1993,172 s. (I. Bask). * Dvn-i Shams-i Tabrz. Quarantotto Ghazal, Seki, Yaynlayan: Semar, Roma, 2002. II. 6. Rusa *Poema o skrytom smysle, Seki, Farsa'dan eviren: Nauma Grebneva, Aklamalar: O. F. Akimushkina, Moskova, 1986, 270 s. * Rodnik zhemchuzhin, Fars ve Tacik Klsik iir Antolojisi, bir blm Mevlna iirlerini ierir, Hazrlayan: M. N. Osmanov, Duanbe, 1986,446 s. II. 7. branice * Habet! zo ahavah, Annemarie Schimmel'in tercmesi ve Ingrid Schaar'm resimlemeleriyle oluan "Look! This is love" adl Sekiden eviren: Hana Ginguld, Yaynlayan: Hod ha-Sharon, Astrolog, 1998, 72 s. III. FH MFH III. 1. ngilizce *Discourses ofRumi, Tam Metin, eviren: Arthur J. Arberry, London, 1961,276 s. (I. Bask); Dier Basklar: New York, 1972; London, 1975; Yaynlayan: Routledge Curzon, 1993; Yaynlayan: ibrahim Sepahani, sfehan, 2001; Red Wheel Weiser, 2002. *Discourses afRumi, Tam Metin, eviren: William C. Chittick, Yaynlayan: State University of New York, Albany, 1983. *Fiha Ma Fiha: Table Talk ofMaulana Rumi, Tam Metin, eviren: Behari Bankey, Yaynlayan: Chhaganlal Lala, New Delhi, 1998, 252 s.; Dier Basks: 2000. *Mirror of the Unseen, Tam Metin, eviren: Louis Rogers, Yaynlayan: Luxemburg Sacred Heart University, 2001, 460 s.

* Signs oh The Unseet: The Discourses of Jelaluddit Rumi, Tam Metin, eviren: Wheeler M. Thackson, Yaynlayan: Threshold Books, Putney, Avusturalya, 1993,260 s.; Dier Basklar: Yaynlayan: Kazi Publications, USA, 1996; Yaynlayan: Shambhala Publications, USA, 1999,288 s. III. 2. Almanca * Von Allem und vom Einen, Tam Metin, eviren: Annemarie Schimmel, Mnchen, 1988, 382 s. III. 3. Franszca *LeLivre du Dedans, Tam Metin, eviren: Eva de Vitray Meyerovitch, Yaynlayan: Sindbad, Paris, 1975,305 s.(I. Bask); Dier Baskdar: Sindbad, Paris, 1982, 316 s.;Yaynlayan: Albin Michel, 1997. III. 4. spanyolca * El Libro Interior, Tam Metin, Yaynlayan: Paidos, Barcelona, 1997,320 s. III. 5. Japonca * Rm Goroku, Tam Metin, Bed'zzemn Furznfer Metninden eviren: Toshihiko zutsu, Tokyo, 1993,454 s. (I. Bask) III. 6. talyanca

*L'essenza del reale, Tam Metin, Eva de Vitray Meyerovitch'in Franszca tercmesinden eviren: Sergio Foti, Torino 1995, 324 s. IV. MEKTBT IV. 1. ngilizce *Letters, Tam Metin ?, evirenler: Agnes Murray-Zahra Partovi, New York, 1987. Djail-ocl-D Rm

Tro(tcto d'L',vj de Vitray-MpynrovlKh

IV. 2. Franszca *Lettres, Tam Metin, eviren: Eva de Vitray-Meyerovitch, Yaynlayan: Dauphin, 1998,173 s.; Dier Basks: Yayna Hazrlayan: Jacqueline Renard, 2000.

V. MECLS- SEB'A Eser ilk olarak Mevln'nn Yedi d adyla Trke'ye tercme edilmi ve Farsa metniyle birlikte 1937 ylnda yaynlanmtr. Farsa metnini (Prof.) Dr. F.Nfiz Uzluk'un, tercmesini ise M. Hulsi Karadeniz'in (Rizeli Hulusi) yapp Ahmed Remzi'nin (Akyrek) gzden geirdii bu neir baz dizgi ve tercme yanllklarndan dolay eletiri almtr. Abdlbaki Glpnarl, Mevlna Mzesi'ndeki 79 No'lu mecmu ierisinde yer alan (vr. 89b-197a) Meclis-i Seb'a nshasn esas alarak Uzluk nerini de gz

nnde bulundurmak suretiyle tercme etmi ve aklama ve indekslerle birlikte 1965 ylnda Konya'da yaynlanmtr (138 s.; II. Bask: Yksel Glpnarl'nn abalaryla, Kent Basmevi, stanbul, 1994, 143 s.) Tespit edilebildii kadar bat dillerine tam metin tercmesiyle ilgili herhangi bir bilgiye ulalamad. Ancak ngilizce, Almanca ve Franszca yazlan ve Mevlna'nn hayat, felsefesi, fikirleri ve eserlerinden sekilerinden oluan eserlerin az bir ksmnda Meclis-i Seb'a'dan blmlerin aktarld tespit edildi.

Meclis-i Seb'a Sleymaniye Ktphanesi

Hz. Mevlna ve Mevlevlikle lgili Batda Yaynlanan Baz ngilizce Eserler

(2005-2011 yllar aras) / Uluslararas Mevlna Vakfi Konya ubesi

* The Esserce of Rumi, yaz. John Baldock, Arcturus Publishing Yay., Londra, 2005,240 s. (ISBN No: 0572031734)

* The Rumi Collection, ed. Kabir Helminski, Shambahla Yay., Birleik Devletler, 2005, 304 s. (ISBN No: 9781590302514)

* One Song: A New Illuminated Rumi, yaz. Michael Green, Running Press Yay., Birleik Devletler, 2005, 128 s. (ISBN No: 9780762420872)

140

* The Sufi Doctrine of Rumi (Spiritual Masters. East and West Series), yaz. William C. Chittick, World Wisdom Yay., Birleik Devletler, 2005,120 s. (ISBN No: 9780941532884)

* Rumi: The Book ofLove: Poems ofEcstasy and Longing, yaz. Coleman Barks, HarperOne Yay., Londra, 2005,240 s. I. Bask (ISBN No: 0060750502)

RUM
l

w:wn '-Kille

* Rumi: Love is a Flame: 2006 Engagement Calendar, der. Philip Dunn, Manuela Dunn Mascetti, Universe Publishing Yay., New York, 2005,112 s. (ISBN No: 0789312441)

i ' tlaphrrj-ki'r/ Jht>-.[.

I nlOM)

141

* Tales ofMystic Meaningfrom the Mathnawi of Jelaleddin Rumi, yaz. Sirdar ikbal Ali Shah, Kessinger Publishing Yay., New York, 2005,48 s. (ISBN No: 1425466079)

T a e l sO f M y s c t i M e a n n i gF r o m T h eM a n l aw O r J e a l e l d d n i R u m i i
Sirdar iKb]i All-Stuh

* A Moth to the Flame: The Story of the Great Suf Poet Rumi, yaz. Connie Zweig, Rowman & Littlefield Publishers Yay., New York, 2006,256 s. (ISBN No: 9780742552432)

* Cali and Response: The Wisdom Of Rumi, yaz. Louis Rogers, Universe, Inc. Yay., New York, 2006, 162 s. I. Bask (ISBN No: 0595420443)

HTT|2i|l1 A

* Talesfrom Rumi: Essential Selections from the Mathnawi, ed. Watkins, Watkins Yay., 2006,192 s. I. Bask (ISBN No: 9781842931226)

' TPr
H V\
1 SHf

^umi on d ^omco's J^elovcri

^ o v b f}ocms

* Rumi and Romeo's Beloved: Love Poems, yaz. Jamal Aminy, Wheatmark Yay., Arizona, 2006,116 s. I. Bask (ISBN No: 1587366150)

* Rumi: Words ofParadise, ev. Raficq Abdulla, Frances Lincoln Publishers Yay., Londra, 2006, 122 s. (ISBN No: 0711226512)

* Rumi: Everyman's Library Pocket Poets, ed. Peter Washington, Everyman's Library Yay., New York, 2006, 256 s. (ISBN No: 9780307263520)

A GARDENBBYOND PARADISE Love Pot ti of R u m

* A Garden Beyond Paradise: Love Poems of Rumi, yaz. Jonathan Star, Shahram Shiva, The One Press Yay., 2006, 192 s. (ISBN No: 9780975479209)
J O N A t H A KS T A f c*S l < M MS l tV A

* The Forbidden Rumi: The Suppressed Poems of Rumi on Love, Heresy and Intoxication, yaz. Nevit. O. Ergin ve Will Johnson, Inner Traditions Yay., New York, 2006,176 s., I. Bask (ISBN No: 9781594771156)

144

* Rumi: Spiritual Verses, ev. Alan Williams, Penguin Classics Yay., Birleik Krallk, 2006,464 s. (ISBN No: 9780140447910)

E F KC A N F U N O A M E K T O S Dil l ' C N S A M I E N T OD E

RUM

* Fundamentals of Rumi's Thought, yaz. efik Can, Tughra Books Yay., New Jersey, 2006,331 s., II. Bask (ISBN No: 1932099794)

* The Way of the Lover: Rumi and the Spiritual Art ofLove, yaz. Ross Heaven, Llewellyn Publications Yay., Minnesota, 2007,216 s., I. Bask (ISBN No: 0738711179)

^SSSSSr
145

A M D M E H A G E

* Rumi; Biography and Messages, yaz. Cihan Okuyucu, Tughra Books Yay., New Jersey, 2007, 130 s., I. Bask

* RumiPast and Present, East and West: The Life, Teachings, and Poetry ofjalal al-Din Rumi, yaz. Franklin D. Lewis, Oneworld Yay., New York, 2007, 712 s., II. Bask (ISBN No: 9781851685493)

a
146

* Cali to Love: In the Rose Garden with Rumi, yaz. Mevlna, ev. Andrew Harvey, Sterling Yay., New York, 2007,112 s. (ISBN No: 1402745109)

* Rumi: Bridge to the Soul: Journeys into the Music and Silence of the Heart, yaz. Coleman Barks, HarperOne Yay., Londra, 2007,160 s. I. Bask (ISBN No: 0061338168)

1T J s J L

* Rumi: Swallowing the Sun, yaz. Franklin Lewis, Oneworld Yay., New York, 2007,192 s. I. Bask (ISBN No: 9781851685356)

* The Spiritual Practices of Rumi: Radical Techniques for Beholding the Divine, yaz. Will Johnson, Inner Tradition Yay., New York, 2007,192 s., I. Bask (ISBN No: 9781594772009)

* A Bird In The Garden OfAngels: On the Life and Times and an Anthology ofRumi, yaz. John A. Moyne, Richard Jeffrey Newman, Mazda Publishing, Yay., California, 2007,144 s. (ISBN No: 9781568591636)

m
Jnsanc \vith oye
NEVT O. IFKlN vO WU.L WI)NSO

J t Rubaisi i < u m i

* The Rubais of Rumi: Insane with Love, ev. Nevit O. Ergin, Will Johnson, Inner Traditions Yay., New York, 2007, 224 s. (ISBN No: 1594771839)

*Love's Simple Truths - Meditations on Rumi & The Path of The Heart, yaz. Ross Heaven, Kathleen Charlotte, Swirl Yay., Northgate, 2007,148 s. (ISBN No: 1845491599)

LOVE
P O E M S OT

MAD
RUMI

* Love Mad: Poems of Rumi, ev. Kambiz Homayounfar, Traubador Publishing Yay., Leicester, 2007,100 s. I. Bask (ISBN No: 1906221200)

ThecPi/grimagc ofltfe and the lisdom of^umi iv"; V * The Pilgrimage of Life and the Wisdom of Rumi, yaz. Seyyed Hossein Nasr, Foundation for Traditional 1 Studies Yay., 2007,116 s. (ISBN No: 0962998451) <eyyed 1-foss.ein J^asr

TSRT

Potini

ajtdTmm/tt/itn

tfsSSr

n hf Arm ofthe M

A . * Rumi: In the Arms ofthe Beloved, yaz. Jonathan Star, Tarcher Yay., New York, 2008,240 s., I. Bask (ISBN No: 1585426938)

Rumi
Teachings * Rumi Teachings, yaz. Seyed Ghahreman Safavi, Xlibris Corperation Yay., Bloomington, 2008,292 s. (ISBN No: 9781436316866)

* Rumi's Spiritual Shi'ism, yaz. Seyed Ghahreman Safavi, Xlibris Corperation Yay., Bloomington, 2008, 86 s. (ISBN No: 1436315328)

* The Masravi, Book One (Oxford World's Classics), ev. Jawid Mojaddedi, Oxford University Press Yay., Birleik Devletler, 2008,304 s. (ISBN No: 0199552312)

150

* The Masnavi: Book Two (Oxford World's Classics), ev. Jawid Mojaddedi, Oxford University Press Yay., USA, 2008, 304 s. (ISBN No: 9780199549917)

The Masnavi

MJIHS

ISSP
Bmn;i'fTnriTMi|| * The Garden ofTruth: The Vision and Promise of Sufism, islam's Mystical Tradition, yaz. Seyyed Hossein Nasr, HarperOne Yay., Londra, 2008,272 s., II. Bask (ISBN No: 006162599X)

* The Quatrains of Rumi: Ruba 'iyat-e Jalaluddin Muhammad Balkhi-Rumi, ev. A. G. Rawan Farhadi, ibrahim W. Gamard, Sufi Dari Books Yay., 2008,764 s. (ISBN No: 1597314501)

7 7 7 j The/Music of Che,

/ '
/ !( S.; . ,J

t , ^
" =! \ *

/r

" " V

'

fi

" B - '. T * gmk b i ^ y a e

* T/e Music ofthe Reeds: The Spiritual Journey of Jalaludir Balkhi knowr as Rumi, yaz. Hamid Naweed, iUniverse Yay., 2008,138 s., I. Bask (ISBN No: 059547330X)

* Rumi's Mathnavi: A Theatre Adaptation, yaz. Joe Martin, Leaping Dog Press Yay., New York, 2008, 112 s., I. Bask (ISBN No: 9781587750274)

* The Complete Idiot's Guide to Rumi Meditations, yaz. Yahiya Emerick, Alpha Yay., New York, 2008, 256 s., I. Bask (ISBN No: 1592577369)

pJMI
Stams o/Hk;
TnntlfJl-j

ISUN

* Rumi's Sun: The Teachings ofShams ofTabriz, ev. Refik Algan, Cemille Helminski, Morning Light Press Yay., Idaho, 2008, 468 s. (ISBN No: 1596750200)

Alf ^CMIf A4*Hbli

Runu's Jttn-'W00f * Rumi's Little Book ofLove: 150 Poems That Speak to the Heart, yaz. Maryam Mafi, Azima Melita Kolin, Hierophant Publishing Yay., San Antonio, 2009,192 s. (ISBN No: 0981877125)

| l u m i s C\Lf> fr*m> che Sili P-li.tlI

* Rumi's Talesfrom the Silk Road: Pilgrimage to Paradise, Kamla K. Kapur, Mandala Publishing Yay., Richmond, 2009, 164 s. (ISBN No: 9781601090492)

igN^yjlaalj^ii^^L

w
Anmbu he Ladder

* Ascending the Ladder: The Spiritual Stages of O J Developmert in the Works ofjalaludin Rumi, yaz. Cassie Lipowitz, Lambert Academic Publishing Yay., Saarbrcken, 2009,84 s. (ISBN No: 3838308794)

-ZZTJL

* Emotional Fitness: With Rumi Yoga, yaz. Guru Mirumi, Outskirts Press Yay., Kanada, 2009,114 s., I. Bask (ISBN No: 143274366X)

WrTH

RUM YOGA
Guru Mirumi

* Rumi & SelfPsychology (Psychology OfTranquility), yaz. Roya Rohani Rad, Self Knowledge Base/Foundation & Publishing Yay., Birleik Devletler, 2009, 90 s., II. Bask (ISBN No: 0981899803)

f c .

rofcms

* Mystical Poems of Rumi, ed. Hasan Javadi, Ehsan Yarshater, ev. A. J. Arberry, University Of Chicago Press Yay., Chicago, 2009,440 s. (ISBN No: 0226731626)

Wthdom Of The Ea*t The Persan Mystics lalalu'd-dn Rumi

PMffi
* Wisdom Of The East - The Persiar Mystics - Jalalu'ddir Rumi, yaz. F. Hadland Davis, Baltzell Press Yay., 2009, 88 s. (ISBN No: 9781444606560)

F HLLJOU) DV^

* Rumi: Hidden Music, ev. Azima Melita Kolin, Maryam Mafi, Harper Element Yay., Londra, 2009, 214 s. (ISBN No: 1435109430)

fcciiii:: < fSKjt'f - i kr fem- i v 'IHif y ' i ' t' 1

' .K . 1 J

L O iL J M iA N Ufcks

* Rumi: The Big Red Book: The Great Masterpiece Celebrating Mystical Love and Friendship, yaz. Coleman Barks, HarperOne Yay., New York, 2010, 448 s., I. Bask (ISBN No: 9780061905827)

CoL M AX BA < _ hS

RljMI
* The Soul of Rumi, yaz. Coleman Barks, HarperOne Yay., Londra, 2010,448 s., I. Bask (ISBN No: 0060604522 )

* The Masnavi: The Spiritual Couplets ofMaulana Jalalu'd-din Muhammad Rumi, ev. E.H. Whinfield, Cosimo Classics Yay., Birleik Devletler, 2010,378 s., I. Bask (ISBN No: 1616404418)

The Masnavi j~
JAL4LAD-DM MUHUUAD RUM \

%J
r - ^ 'fs

* Islamic Mystical Poetry: Sufi Verse from the Early Mystics to Rumi, yaz. Mahmood Jamal, Penguin Classics Yay., Birleik Krallk, 2010, 336 s., I. Bask (ISBN No: 9780140424737)

Sufi Maraqba Ser i e * Maraqba--Rumi: Sufi Maraqba Series, yaz. Mr. Brij Kumar Saksena ve Sheikh Taosho Buddha, CreateSpace Yay., Birleik Devletler, 2010,280 s., I. Bask (ISBN No: 1456338560)

MraqbaiRumi

T H E F A I f E lS TU N OA N E >M U S t F L O V EO fJ A A L A D D I NR U S U

* The Fairest Land And Music OfLove Ofjalal Addin Rumi, ed. Charles F. Horne, Kessinger Publishing, LLC Yay., Birleik Devletler, 2010,24 s. (ISBN No: 1169171893)

Charles F. Horke J A L A LA O D 1 MP L U M )

IAIALAD-DIN THE SUFSM

RUM,

LEADEROF

C HARLES F H ORNE

*Jalal Ad-din Rumi, The Leader OfSuftsm, ed. Charles F. Horne, Kessinger Publishing, LLC Yay., Birleik Devletler, 2010,28 s. (ISBN No: 9781169179776)

* Mawlana Rumi Review, yaz. Leonard Lewisohn, Archetype Yay., Birleik Krallk, 2010,188 s., I. Bask (ISBN No: 1901383385)

* Rumi's Four Essential Practices: Ecstatic Body, Awakened Soul, yaz. Will Johnson, Inner Traditions Yay., Birleik Devletler, 2010,160 s. (ISBN No: 9781594773105)

f f l M ^ ^umi H P
rfc^lffustratcd HUSTOK S M I T H

TUI1H1T Or 1TIIDOM jnm

* The Illustrated Rumi: A Treasury of Wisdomfrom the Poet of the Soul, yaz. Philip Dunn, Manuela M. Dunn, HarperOne, Yay., Londra, 2010,256 s. (ISBN No: 978-1-59030-759-5)

The Forty Rules ofLove: A Novel of Rumi, yaz. Elif afak, Viking Adult Yay., New York, 2010,368 s., I. Bask (ISBN No: 0670021458)

lOum
OL t t*e ad M IfHl^y^^AJ*! url^yl^I i V fctitstItktitl * Rumi: The Fire ofLove, yaz. Nahal Tajadod ve Robert Bononno, Overlook TP Yay., New York, 2011,
320 s

"' L

Baskl

(ISBN

N o : 978 1

" 590206454)

The Persiart Mystics: J l a l u ' d - D i n Kumi. W i s d o m Of The Eas

* The Persiar Mystics: Jalalu'd-Dir Rumi, Wisdom Of The East, yaz. F.Hadland Davis, Kessinger Publishing, LLC Yay., Birleik Devletler, 2011,122 s. (ISBN No: 978-0548148785)

H
F. Hadfand Davis

>0

LOVE'S
aiPENNG

RUM

HEART'S lOURNtV Kjlvr H d m b a U

*Love's Ripening: Rumi on the Heart's Journey, yaz. Kabir Helminski, Ahmad Razwani, Shambhala Publications Inc Yay., Boston, 2011,208 s. (ISBN No: 9781590307595)

Selected Poems of Rumi, ev. R.A. Nicholson, New York Yay.,USA, 2011,122 s., I. Bask (ISBN No: 9780486415833)

Sonu/
" <E$?/ Lfyu,
c

KxMAjO;

datv

pa/vtasm/;

Seme^kand/'a/,

^uAa/ya/

yan&usuv... "

Do.Dr. Nuri MEKLER

Hz. Mevlna dneminin Konya's Konya, Seluklular ncesi var olan Hristiyan yerli halkla birlikte yeni gelen slm topluluklara da kucan am ve byk bir metropol olarak XIII. yzylda nfusu Seluklular Dnemi'ndeki en st derecesine ulamtr. Bu nfus artndaki en byk sebeplerden biri; asker ve idar grevlerle buraya gelen yneticiler ve evresi; dieri ise i bulma amacyla aileleriyle Konya'ya yerleen Trkmenlerdir. Yine bu amala gelen az saydaki Ermeniler ve Frenkler de mesleklerini icra etmek iin buraya gelmekte ve yerlemekteydiler. Konya'ya yerleenlerin haricinde eitli millet ve meslek guruplarndan insanlar da youn bir ekilde ehre girip-kyor ve ticaret yapyorlard. Sultan Aleddin Keykubat'n (slt. 12201237) destek ve himayesi ile Konya ve Anadolu'da 1192-1236 yllar aras tam bir mill birlik kurulmu Bizans'tan yeni alman bu topraklar ana vatan yaplmak amacyla medreseler, camiler, kprler ve kervansaraylarla donatlmtr.

XIII. yzyln ortalarndan itibaren ise Konya, ehirleme ve savunma sistemi asndan yeniden gzden geiriliyor; ehrin genilemesi ve Mool tehdidi de gz nnde bulundurularak surlar geniletilmek ve yeniden yaplmak suretiyle emniyeti salanmaya allyor; yeni semtler, arlar, pazarlar, hanlar, eitim kurumlar ve hastaneler oluturuluyordu. Bu fizik geliimin yan sra gelimenin ba mimar Sultan I. Aleddin Keykubad'n ilme ve san'ata verdii nem neticesinde de ok sayda bilim adam, edebiyat ve san'at Konya'ya gelmi ehirleme ynnden gelien Konya'y kltr alannda da yzyllara damga vuracak ekilde zenginletirmilerdir.

Bu geliler; genellikle Mool istilasndan kaan Mvernnehir, Horasan ve ran blgesi limlerinin Konya'y skin ve emin bir yer olarak grmelerinden dolay olmakla birlikte, Hz. Mevlna'nn babas Baheddin Veled gibi bizzat Sultan Aleddin Keykubad'n daveti zerine bu kenti ereflendirenler de olmutur (3 Mays 1228). Mevlna'nn olgunluk ve eser verme zamanlarnda ise Konya, %10'u gayr-i Mslimlerden oluan ve ran, Arap, Hintli, Orta Asya ve zellikle ounluunu Trk unsurunun oluturduu 60 bine yakn Mslman nfusuyla; her bir meslek

grubunun ayr bir semtte kurulduu organize esnaf dkknlaryla, birka ayr yerde kurulan pazarlaryla, eitli tarikatlara mensup zviye ve hnkhlaryla, 7 byk cami ve 300' akn mescidiyle, hastane ve ktphaneleriyle gelimesini tamamlam bir ehir grnmndeydi. Bunun yannda Ekberiyye, Evhadiyye, Bektailik, Kalenderiye, Ahilik 1273 sonrasnda da Mevlevlik gibi fikr zmrelerin de youn olarak hkim olduu tarikatlar slm kesimlerden eitli insan gruplarn etrafnda toplayarak ehrin din ve kltrel misyonunu da ellerinde bulunduruyorlard.

164

Gnllerin Sultan Mevlna Hz. Mevlna XIII. yzyln yukarda erevesi izilen Konya'nn parlak dneminde genliini geirmi; olgunluk dnemlerine geldiinde ise bu tablo tam tersine dnmtr. Henz Batdan gelen Hal saldrlarnn yaralar daha yeni sarlmken, bu sefer de Doudan gelen Mool istils Seluklular Devletinin varln ortadan kaldrmak zeredir. Bu da yetmezmi gibi 3 Seluklu prensi de tahta gemek iin biri Moollarla, dieri Trkmenlerle, bir dieri de Msr'dan davet ettii Memluklularla ibirlii yaparak birbirleriyle savamaktadr. Hz. Mevlna bu kargaalk, bilinmezlik, mitsizlik ve otorite boluu arasnda Konya'da her kesimden, her dinden, her milletten halkla btnlemi, sohbetlerde bulunmu, onlarn aralarnda zaman zaman meydana gelen anlamazlklarda arabulucu grevini stlenmitir. Yine Seluklu devlet adamlarnn aralarndaki iddetli taht ve makm kavgalarnda da onlar iddetten alkoymaya alm; "lh akn yannda padiah taht bile tahtadan ibarettir" szyle onlara gerekli mesaj vermek istemitir.

Hz. Mevlna bu, insan ve din mozaiinin arasnda tm insanlar "bir ve tek" olan Yce Allah'n yoluna davet etmi ve insanlara iirleriyle; "Hepiniz tek bir incisiniz, hepiniz tek bir aklsnz. Hepiniz ayn yolun yolcusu, hepiniz ayn aacn dallarsnz. Niin birbirinize srt dnm, birbirinizle kavga eder olmusunuz?" diyerek onlar bar ve kardelie davet etmitir.

165

yle ki u iiri Mslim-gayrimslim, Trk-Rum hibir ayrm yapmadan tm insanlar birlie davet ettii bir haykrtr: "Gelin, hepimiz bir araya toplanalm! Bir an iin olsun kendi varlklarmz ortadan kaldralm; ayrlktan kurtulup, hep bir olalm! Kendimizi nemsemeyelim, kendimizden vazgeip vahdet denizine dalalm. Hadi hep birlikte Yce Allah'n birliine ulaalm." (Divn- Kebr, c. IV, 1702) Bir baka gazelinde; "nsanlarn bakalarna duyduu hiddet, kibirden ve kendilerini bakalarndan stn grmekten ileri gelir. Kibri ve kendini beenmeyi brak; gnln temizle de, yere ge smayan o Yce Allah'a gnlnde yer ver!" (Divn- Kebr, V, 2198; I, 251) Bir baka gazelinde yine; "nsan bir hiten ibarettir tek bana aclara dayanamaz tek kalnca. Hepimiz bir araya gelince insan olurmuuz; haydi tekrar bir araya gelelim de insan olalm! Aslnda insan da bir vastadr; haydi gidelim, o usuz bucaksz vahdet denizinin kysna da kuralm adrmz, bir olalm, birlik olalm!" (Divn- Kebr, IV, 1671)

Yine bu konuda herhalde u gazeli son noktay koyar: "Gel,gel; 'ben'i brak benlii brak yle gel! Gelgel; 'biz'i brak bizlii brak yle gel! Gel, gel; 'benlik' ve 'bizlik' yok oluncaya kadar gel! Gelgel; sadece 'O' kalncaya kadar gel!" Bu iir de onun "ben-ben" yada "biz-biz" diyerek "kiisel" yada "gurupu" yaklap menfaat peinde giden insanlar Yce Allah'n birliine davete ve her ne yaplacaksa nce O'nun rzasnn gzetilmesi gerektiini hatrlatan mesajlarndandr. Hz. Mevlna camide Mslmanlara vaaz vermi, medresesine Hristiyanlar da davet ederek onlarla sohbet etmi, kiliselere giderek papazlarla fikir alveriinde bulunmutur. Konya sokaklarnda yrrken hibir ayrm yapmadan herkese sayg gstermi, Hristiyan papaz ve rencileriyle kardatnda yere kadar eilerek saygda bulunmu, onlar da ayn ekilde kendisine hrmet etmilerdir. Hz. Mevlna'nn Konya'daki bu kardkl sayg ve sevgiye dayanan yaam tarz, hibir ayrm gzetmeksizin hangi din ve milletten olursa olsun hepsinin ayn Yaratc'nn en gzel sanat olarak grd tm insanlar "bir" olarak grmesi, kendisine olan sevgi ve saygy artrmt. 17 Aralk 1273 gn Hakk'a yrdnde cenaze trenine sadece Mslmanlar deil Hristiyanlar ve Museviler de katlmt. Cenaze treninde Mslmanlar ilhler okurken "Biz Hz. Muhammed'imizi Mevlna ile daha iyi anladk" diyorlar; Hristiyanlar "Biz Hz. sa'mz Mevlna'da da bulduk" diyerek ona sayg gsteriyorlar; Museviler de "Biz Hz. Mus'mtz onunla daha ok sevdik" diyerek cenazeye elik ediyorlard. Hz. Mevlna'nn 800 yl kadar nce baard bu birlie dnyann bugn daha ok ihtiyac var. Hepimizin ayn Sevgiliye k olduumuzu anlamaya daha ok ihtiyacmz var. Hepimizin ayn kkten beslenen tek aacn dallar olduumuzu anlamaya ihtiyacmz var.

Hepimizin ayn Tanr'ya dua ve krettiimizi anlamaya ihtiyacmz var. Hepimizin yznn ayn Allah'a yneldiini anlamaya ihtiyacmz var. Ksacas Hz. Mevlna'nn daima vurgulad gibi ikilii brakp tekliin ve birliin tadna varmaya ihtiyacmz var. Onun; "Ey insanlar, ey insanlar! Asla birbirinizden ayrlmayn! Aklnza ayrlk fikrini sakn sokmayn! Madem ki hepiniz birsiniz; kilik sevdasnda bulunmayn! (Rubai No: 642) tarznda syledii iirleri, iir gibi deil de mn olarak alglamaya ihtiyacmz var. Hz. Mevlna'nn gnmz modern dnyasna sunduklar letiim imknlar ve ekonomik ibirliinin artmasyla birlikte deta bir lke haline gelen dnya devletleri ve insanlar artk gnmzde ok daha fazla birbirini ilgilendirir durumda. lk bakta dil, din, rk, mezhep gibi farkllklarn bir arada yaanmasyla olumlu bir gelime olarak nitelenebilecek bu beraberlik, zaman zaman da farkl zenginliklerin bir deer olarak alglanamamasyla birbirine zt debilmektedir. zellikle "tekiletirme" sknts sadece farkl devlet ve dinlerin aralarndaki bir sorun deil, ayn devlet, ayn millet, ayn din, hatt ayn kurum veya partiden olan insanlarn bile kiisel karlar peinde koutururken dtkleri derin bir kuyudur. Byle olduu durumlarda yaanan skntlar ise sadece taraflar deil, evredeki, hatt tm dnya insanlarn bile kt ynde etkileyebilmektedir. Hz. Mevlna'nn "Eer bir aacn bir yada birka dal kurumusa onu ie yaramad ve hatt dier dallara zarar verdii iin keserler" sz; "Delinin elinden silah al da bar senden raz olsun" tespiti; ve "Savalarn asl barlardr" zdeyii sadece hogr erevesinde bar ve uzlann g erekleemeyecei, gerek bar iin yerli yerinde mcadele etmenin de gerekli olduunu savunduu fikirleridir. Bu ana bilgiler nda gnmzde dnyann en byk birlii olan Birlemi Milletler'in, zellikle son yllarda kurduu Medeniyetler ttifak Projesi erevesinde istifade edecei deerlerin ve simalarn banda Hz. Mevlna gelebilir dncesindeyiz.

Zaten 2007 yl Mevlna'nn 800. Doum Yldnm olmas sebebiyle Uluslar aras Mevlna Vakf ve Kltr ve Turizm Bakanlmzn ortak almalaryla UNESCO tarafndan "Dnya Mevlna Yl" ilan edilmi ve dnyann drt bir tarafnda etkinlikler yaplmt. Ayrca Birlemi Milletler Genel Sekreteri Ban Ki-Mun bu ylda yapm olduu bir aklamada "Mevlna Celleddin Rumi'nin felsefesi gnmzde de yaamaktadr. Mevlna'nn hogr, anlay, efkat ve sabra dayal ilkeleri Genel Sekreter olarak benim iin de bir yol gstericidir." demiti. Yine 21. Yzyln Bar Projesi olan

Medeniyetler ttifak'nn mimarlarndan olan Babakanmz R. Tayyip Erdoan da 2009 yl eb-i Ars Trenlerinde yapt konumasnda; "Farkllklarmz ho grerek 'Kim olursan ol yine gel' diyen Mevlna'nn kutlu sesine bu gn her zamankinden daha ok ihtiyacmz var." aklamasnda bulunmu ve tm dnya insanlarn Mevlna'nn arsna kulak vermeye davet etmiti. Birlemi Milletler Genel Kurulu Bakan Raid El Halife 'nin "Mevlna'nn Allah ve insan sevgisine, hogrye ve karlkl saygya dayal felsefesi g derece geerlidir." sz;

Avrupa Birlii Ortak D Politika ve Gvenlik Yksek Komiseri Javier Solana'nn "Mevlna felsefesi beni ok etkilemektedir. Mevlna'nn evrensel hogr ve bar anlayn biz de rnek alyoruz." demesi; UNESCO Genel Mdr Koichiro Matsuura'nm "Sra d, byk ve grleri hl geerli evrensel bir hmanist olan Mevlna Celleddin Rumi'nin, bar, hogr ve sevgi felsefesi, snr, dil ve kltr farkll tanmaz. Kltrler aras diyalog ve kalc bar iin Mevlna felsefesinin nemi bugn her geen gnden daha fazladr." tespiti yerel anlamda savunduumuz bu grn uluslararas tasdiki ve doruluu anlamn da tamaktadr. Tm dnyaca tannan ve benimsenen deerimiz Hz. Mevlna'nn XIII. yzyln kargaa ortamnda haykrd dinimizin ndaki evrensel deerleri ve dnya kamuoyu tarafndan uyandrd ilgiyi en iyi ekilde duyurmak; Kur'n- Kerim'i ve Peygamber Efendimizin yolunu ok iyi algdam, sadece Mslman deil rnek bir M'min olarak bizlere bu ilh deerleri ekilcilikten karp farkl

benzetmelerle mnsn aklam olan yapm olan Mevlna'nn "kul olarak" rnek ve "rol model" olarak sadece Sem gsterilerine hapsetmeden anlamamz ve tm dnyaya anlatmamz gereinin bilincinde olmalyz. Hz. Mevlna'nn slam merkezli dnceleri ile sembolik anlamda "Konya Kriterleri" slogannn resmi ve siyasi otoriteler tarafndan da benimsenip, iinin de teknik anlamda doldurulmasyla dnya kamuoyuna farkl zeminlerde dile getirilmesinin arzumuz olduunu belirterek Hz. Mevlna'nn ydlar nce syledii "ak nn Konya'dan parlayp tm dnyadaki souk gnlleri stmasn temenni ediyoruz: "Sevgili bir an olsun eve gel; bir an olsun u canmz tazele! u arkadalar bir an olsun gldr; bir an olsun meclisimizi ssle! Ssle de gkyz, gece yarsnda gnei apak grsn; Ssle de ak , Konya'dan parlasn, Semerkand'a, Buhr'ya vursun..." (Hz. Mevlna)

Dr. h.c. Esin ELEB BAYRU

ULUSLARARASI
MEVLN

&
G S ^ S

INTERNATIONAL
MEVLN

VAKFI

&MJ

FOUNDATION

Uluslararas Mevln Vakf babamz Celleddin Bkr elebi'nin mnevi nderliinde 10 Mart 1996 tarihinde stanbul'da kuruldu. Kurulu amac byk mtefekkir, bilgin ve ir Mevln Celleddin Rm'nin eser ve fikirleri zerine aratrmalar yapmak, Hz. Mevln'nn fikir hazinesini gelecek nesillere aktarmak, bu konuda gerek yurt ii ve gerekse yurt dndaki almalara yardmc olmaktr. Yurdumuzda tekkelerin kapatlma karar alnmadan nce Konya Makam elebisi, Trkiye Cumhuriyeti I. Meclis Reis vekili, byk dedem Abdlhalim elebiye Mustafa Kemal Atatrk'n Mevlevlik hakknda syledikleri aynen yle "Siz Mevleviler asrlardr cehaletle, yobazlkla mcadele ettiniz. rfanla ilme ve sanata katkda bulundunuz. nklapta istisnai bir muamele yapmamak iin Mevlevi tekkelerini Tekaya ve"LevayaKanunu iinde

mtalaa etmek mecburiyetindeyiz. Ancak Hz. Mevln'nn dnceleri ve ilmi ebediyen yaayacaktr. Hatta istikbalde daha kkl bir ekilde zuhur edecektir inancndaym." Bugn dnyann her yerinde gsterilen ilgi Atatrk'n szlerinin doruluunu ortaya koymaktadr. Bu szlerin nda kurmu olduumuz ve bakanln manevi bym, kardeim Faruk Hemdem elebi'nin stlendii, benim bakan vekili olduum Uluslararas Mevln Vakfi'nn almalarn sizlerle paylaacam. Merkezi stanbul'da olan Vakfmzn mtevelli heyeti arasnda Hz. Mevln'nn kann tayan heyet yeleri olduu gibi bu yolda ilm almalar ve manevi hizmetleri bulunan 57 yemiz vardr.

Ylda iki kez toplanan Mtevelli Heyetimiz arasndan seilen 9 kiilik Ynetim Kurulu yelerimiz; her ay bir araya gelerek yaplmas gerekenleri grmekte ve projeler retmektedir. Ayrca Mtevelli Heyeti arasndan oluturulan alma guruplarmz da periyodik olarak bir araya gelip kendi alanlaryla alakal istiarelerde bulunmakta ve almalar yapmaktadr. Vakfn ilk yllarnda daha ziyade yurtdnda yapdan almalar n planda idi. Bu lkelerden Amerika'nn eitli eyaletleri bata olmak zere, svire, Almanya ve Hollanda'da Hz. Pir ile ilgili kurulan Derneklere manev destek verildi. Daha sonra bu derneklerin davetiyle merhum efik Can ve Hseyin Top hocalarmz Vakfmz temsilen ad geen lkelere gidip dersler verdiler. Farkl lkelerden gelen guruplarn yapm olduklar gezilerde kendilerine elik edildi ve manevi bilgilerin yan sra Trkiye hakknda da bilgilenmeleri saland. * ncelikle Trke tercmeli baslan Evrd- erif; ngilizce, Almanca, spanyolca dillerinde tercmeleri ile basld. * Celaleddin Bakr elebi'nin hayatn ve konferanslarn ieren Mevln Okyanusundan isimli eser hazrland.

Konya l Kltr Mdrl tarafndan bastrld. * Sanal ortamda Yenikap Mevlevhnesi CD'si yapld. * Yenikap Mevlevhnesi projesi tadil edildi. * Mevlevi Order of America derneinden alnan davet zerine San Francisco, Berkley, Ashland, Virjin, Portland, Seattle ve Hawai'nin iki adasndaki kltr merkezleri ve niversitelerinde dzenlenen konferanslarda Mevln ve Mevlevlik konularnda bilgi verildi. * Konya, zmir, Manisa ve stanbul'da eitli niversitelerdeki sempozyumlarda Mevln ve Mevlevlik konusunda bilgiler verildi. * Restorasyon almalarna 2005 ylnda balanan Yenikap Mevlevhnesi restorasyon projesine danmanlk yapld. 2005-2006 yllar arasnda yaplan projelere gelince; Vakfmzn hazrlam olduu ok nemli iki projeden balamak isterim. Her iki proje ncelikle Trkiye Cumhuriyeti Kltr ve Turizm Bakanl'mza sunuldu. Bakanlmz ve Vakfmzn ibirlii ile UNESCO'ya gnderilen projeler, ierikleri ve hazrlan ekilleri ile beeni kazand ve kabul edildi.

Projelerin birincisi "Sem ve Mevlevi Mziinin Korunma Altna Alnmas" idi. Bu iin ehli olan ok kymetli dostlarmzn, hocalarmzn stn almalar ile proje hazrland, sunuldu ve kabul edildi. Sem ve Mevlevi mzii "nsanla Braklan Szl ve Manevi Bayaptlar" kapsamna alnd. kinci proje ise Hz. Mevln'nn 800. doum yl dolays ile 2007 ylnn btn dnyada Mevln Celleddin-i Rumi yl ilan edilmesi idi ki, o da kabul edildi. Bilindii zere 2007'de hem yurdumuzda hem de dnyada pek ok etkinlik yapdd. Biz de Vakf olarak 2007 ylnda yaptklarmzdan ana hatlaryla yle bahsedebilirim: * TRT'nin hazrlad Mevln belgeseline danmanlk yapld; * FIU Florida International niversitesinde Mevln ve Mevlevlik konusunda konferans verildi, * Film yapmclar, tiyatro yazarlar, moda ve mcevher tasarmclarna danmanlk yapld, * Yurtiinde Kanal D (Gen

/,lUUc\

Bak), Kanal 7 (Krk Ambar), TRT INT (Aydn Bak), Konya NTV [niversite Televizyonu], Haber Trk (Serfiraz Ergun ile aktalite); Yurtdnda BBC, El Cezire ve Endonezya, Kore, Tacikistan, Azerbaycan, ran devlet ve zel kanallarnda syleiler yapdd,

Mevlna Yl c Gen Bakta ~

^ ^ * Gmlu ile Kanal D'de J

* W w C < -iv Tf,

900.0t$r Y l fertnu

AtillaKo TaHrAkyrek
AR it TiMlnBalar K M -

EsinetebiBayrv Semihiergen -Ahmfltzhan

O t o b s S e f e r l e r i Dzenlenecektir

* 8 Mart 2007 Dnya Kadnlar Gn mnasebetiyle Seluk niversitesinde "Mevln ve Kadn" konulu konferans verildi, * Kltr ve Turizm Bakanl'nn dzenledii "Uluslararas Mevln Sempozyumu"nda ad konumas yapdd, * ran'da ilk nce yapdan"Abdlbaki Glpnarl", daha sonra yapdan "Hz. Mevln" sempozyumlarnda bildiriler sunuldu, * Kltr ve Turizm Bakanl'nn davetlisi olarak UNESCO merkezinde yaplan 'Mevln' ile ilgili toplantya gidildi;

* zmir-9Eyll, Kars-Kafkas niversitelerinde dzenlenen "Mevln" sempozyumlarnda bildiri sunuldu,

fk

Hz. Mevlna Sempozyumu Tahran - 2007

* Azerbaycan-Bak Devlet niversitesinde "Mevln" sempozyumunda bildiri sunuldu, * Pakistan Kltr Bakan ile "Mevln" konulu toplant yapld, bilgi alveriinde bulunuldu, * Yurt apnda; sivil toplum rgtlerinin, lkretim okullarnn ve liselerin hazrladklar programlarda Hz. Mevln'y tantc konumalar yapld, * Tahran'da Hz. Mevlna Sempozyumunda al konumas yapld. * Amerika ve Kanada'da on drt ayr ehirde Hz. Mevlna ve Mevlevlii anlatan programlar ve Sem Ayinleri yapld; * Trabzon Valilii'nin hazrlad "Mevln Gnleri" programnda bilgi sunuldu.

Konya Sun Tv, Esin elebi Bayru, Feyzi Halc ve Ei Bahar hanm

UMV ynetim kurulu yeleri Esin elebi, In elebi ve ei

2008'de: * eitli gazete ve dergilerde bilgiler payladd, * Konserler dzenlendi, * lkretim, Lise ve eitli Sivil Toplum kurulularnda konferanslar verildi, * Mevlev Evrd- erifi Trke tercmeli olarak yeniden basld, * UNESCO'ya sunulan proje dosyasm kitap

formunda yeniden hazrlayp Trke ve ngilizce olarak yaynland. (Yzydlar Boyunca Mevlana ve Mevlevilik) * Yerli ve yabanc pek ok TV programlarnda konu ile ilgili aydnlatc bilgiler verildi, * ODT'deki altaya katdnd, * stanbul- ili'de yd boyunca 15 gnde bir Mesnev sohbetleri yapld,

a
178

* 8 Mart 2008 Dnya Kadnlar Gnnde, Bandrma Lions kulbne 'Mevln ve Kadn' konulu konferans verildi, * Vakfmzn Bakan Faruk Hemdem elebi'nin bakanlnda New York Metropolitan Mzesi, Yale niversitesi, Princeton niversitesi'nde Mevln ile ilgili bilgi verildi ve Sem treni yapld. 2009'da: * Yerli ve yabanc pek ok TV programlarnda konu ile ilgili aydnlatc bilgiler verildi,

* eitli gazete ve dergilerde bilgiler paylald, * lkretim, Lise ve eitli Sivil Toplum kurulularnda konferanslar verildi. * Vakflar Genel Mdrl'nn daveti zerine gidilen "Yenikap Mevlevhnesi nasl kullandmaldr?" isimli toplantya proje hazrland, * Yaz mevsimi boyunca Konya Mevlna Mzesi bahesinde Sem yini yapld;

TRT 3, eb-i Ars Program

* Mevlevi Order of Amerika derneinin daveti ile Amerika'da 2 hafta sren bilgilendirme kamplarna gidildi, * stanbul'daki sve Konsolosluunda, Yeditepe niversitesinde, Konya Kadnlar dernei toplantsnda bildiriler sunuldu,

Hz. Mevlna ve ems-i Tebrizi Sempozyumu - Hoy, ran

Lewis & Clark niversitesi - ABD

UMV ve Kltr Bakanl UNESCO Proje Toplants, Glhane Park - stanbul, 2011

2010'da: * Yerli ve yabanc pek ok TV programlarnda konu ile ilgili aydnlatc bilgiler verildi; * eitli gazete ve dergilerde bilgiler paylald; * lkretim, Lise ve eidi Sivil Toplum kurulularnda konferanslar verildi; * Yaz mevsimi boyunca Sal ve Perembe gnleri Konya Mevlna Mzesi bahesinde Sem yini yapdd, * stanbul'da CRR Konser salonunda konserler verildi;
Mevlna Celleddin-i Rum: Ak Dans Filminin Galas, CRR - stanbul, 2008

181

* Vakfmz, yaptmz bavuru ve almalar neticesi UNESCO tarafndan Mevlevlik konusunda dnyaca kabul edilmi tek vakf olarak ilan edildi (Akredite edildi). Yapdan kabul toplants iin UNESCO'nun merkezi Paris'e gidildi, * 2010 stanbul Kltr Bakenti Projesi kapsamnda, Haziran aydan balayarak stanbul Yenikap Mevlevhnesinde Vakfmz Mtevellisi Gevher elebi'nin koordinatrlnde ayda bir konser, bir tasavvuf sohbeti, her pazar Sem yini gerekletirildi, * Mevcudu tkenen Mevlev Evrd- erifi Trke tercmeli olarak yeniden basdd, * Mevlev Evrd- erifi Farsa tercmeli olarak ran'da basdd, * Katar Emiresinin davetlisi olarak Doha'da konuma ve Sem yini yapdd, * stanbul, Afyon, Yozgat niversitelerindeki Sempozyumlara konumac olarak gidildi, * ran da yaplan ems-i Tebrizi ve Hfz irazi Sempozyumuna katlmak iin nce iraz'a, sonra Tebriz, Urumiye ve Hoy'a gidildi,
Dr. h.c Esin elebi Bayru ve Babakan R. Tayyip Erdoan Konya Mevlana Kltr

* 7 -17 Aralkta, Konya Valiliinin bakanlnda yapdan anma trenlerine Vakf olarak bir konser ve l Kltr ve Turizm Mdrl ile birlikte organize ettiimiz bir altay ile destek verildi.

UMV istanbul Kltr Bakenti Projeleri erevesinde Mukbele-i erif, Yenikap Mevlevhnesi, 2010

svireli ve Alman eyh Efendilerle Birlikte Sem yn-i erifi, Galata Mevlevhnesi

V Tasavvuf Mzii Korosu Rumi Topluluu, Konya, 2009

2011'de: Olduka youn geen bu yl ierisinde konferanslarn ounluu UMV Bakan Vekili Esin elebi Bayru tarafndan gerekletirilen aadaki etkinlikler gerekletirilmitir. * Antalya Rehberler Odas, stanbul Bayrampaa Rotary Kulb, Boazii niversitesi, Van Yznc Yd niversitesi, Afyon Sultan Divani Mevlevhne Mzesi Yaatma Dernei, Konya-Karatay stiklal lkretim Okulu, Konya-Sille Gkyurt lkretim Okulu, Bergama ve Manisa Celal Bayar niversitesi'nde "Hz. Mevln ve Mevlevlik" konusunda konferans ve sylei gerekletirildi.

* Konya'ya gelmi olan Dnya Bar Elileri ile "Hz.Mevln ve Mevlevlik" konusunda bilgilendirme altay yapld, konferanslar verildi. * Hz. Mevlna Ailesinin Konya'y terifleri etkinlikleri erevesinde Konya Valisi Aydn Nezih Doan, Konya Bykehir Belediye Bakan Tahir Akyrek, UMV Bakan Vekili Esin elebi Bayru ve dier protokol yeleri ve Mevlna dostiarnn katdm ile 3 Mays gn Uluslararas Mevln Vakf'mzn Konya ubesi add bu erevede fotoraf sanats Reha Bilir tarafndan bir sergi add.

184

* stanbul Dede Efendi Evi, Karaman, Kars, Manisa ve Bursa'da "Hz. Mevln ve Mevlevlik" konferans verildi, Vakfn Sem Gurubu tarafndan Abdurrahman Nedim Karnbykler'in postniinliinde yin-i erif icra edildi; yine Antalya Kepez ve Mersin'de yin-i erif icra edildi. * Afyon, Konya Mevlna niversitesi ve zmir Katip elebi niversitesi'nde Dnya Kadnlar Gn nedeniyle "Tarihte Kadn ve Mevlevlikte Kadnn Yeri" balkl konferans ve bildiri sunuldu. * Hollanda TV, El Cezire TV, CNNTRK, TRT gibi ulusal ve uluslar aras kanallarla ve Kon TV, Konya TV gibi Konya merkezli kanallarda Hz. Mevlna, Mevlevlik Kltr ve yurt ii ve dnda bu konuda yaplanlar konusunda rportaj, sylei gerekletirildi. Ayrca South Florida niversitesi -Dinler Tarihi Profesr Mitchel Mozella tarafndan Vakfmz Konya ubesinin katk ve bilimsel destei ile Konya'da Hz. Mevlna ve Mevlevlik Yolu ile ilgili belgesel ekimi gerekletirildi. * Esin elebi Bayru tarafndan ran slam Cumhuriyeti Babakan Yardmcs Hamit Bakai'nin daveti zerine Tahrana bir ziyaret gerekletirildi; ayrca Urumiye niversitesi'ndeki Sempozyum'da Hz. Mevlna zerine bir bildiri sunuldu;

ABD-California Berkeley niversitesi, Samuel Meritt niversitesi ve Chaplaincy Enstitsnde "Hz. Mevln ve Mevlevlik" konulu konferanslar verildi. * Fransa Strasburg Avrupa Konsey Salonunda; Avusturya Viyana'da, Litvanya Vilnus'ta Sema yini icra edildi ve bilgilendirme konumalar yapld;

UMV Bakan Vekili Esin elebi Bayru ve Mtevelli Heyeti yeleri H. Nur Artran ve Nuri imekler

* svire ve Brezilya'da (Sao Paulo) bulunan Mevlevi dostlarn davetiyle bu lkelerde konferanslar verildi ve Hz. Mevlna ve Mevlevi Kltr'nn daha doru anladmas ve anlatdmas zerine altay ve kamplara katilindi, * Konya Huzur-u Pir Gl Bahesinde Engelliler Olimpiyat erevesinde, Kayseri'de ve Nevehir niversitesi'nde Vakfn Engelliler Sema Grubu Sema yini icra etti,

* Haziran-Eyll aylar aras Mevln Trbesi Gl Bahesinde Sal ve Perembe gnleri saat 20.00'de Sema treni icra edildi, * Konya l Milli Eitim Mdrl ile koordineli olarak "ocuklara Hz. Mevln'y anlatmak" adyla pilot olarak seilen lkretim okulunda alma yapdarak velilere ak dinleti dzenlendi,

187

* UMV mtevellisi Dr. Nuri imekler tarafndan Vakfn Konya ubesinde Ramazan ay boyunca haftada bir kez "Mesnev Dersleri" dzenlendi. * Mistik Mzik Festivali erevesinde (22-30 Eyll) Konya'da Gven Nursen Gven resim sergisi ald; Prof.Dr. Baha Tanman tarafndan Trkiye Mevlevhneleri, Esin elebi Bayru tarafndan da Mevlevlik hakknda konferans verildi,

* eb-i Ars etkinlikler erevesinde TRKKAD tarafndan stanbul ve Konya'da dzenlenen "Uluslararas Sultan Veled Sempozyumu"nda Esin elebi Bayru tarafndan al konumas yapld. Bu etkinliklerin yan sra 19 Mays 2011 gn Uluslararas Mevln Vakf Bakan Vekili Esin elebi Bayru Amerika'ya davet edilerek California Berkeley niversitesi tarafndan "Starr King School for the Ministry" Fahri Doktora unvan verildi.

188

Vakf mtevellisi Hseyin Top tarafndan Vakfmz adna hazrlanan Mesnevi erhi'nin 3. cildi Rumi Yaynlar arasnda Ynetim Kurulu yemiz Neslipir elebi Sayar'n gayretleriyle yaynland. Ayrca Uluslararas Mevln Vakf Bakan Faruk Hemdem elebi'nin grevlendirmesi

ile Vakf Bakan Vekili Esin elebi Bayru, Konya ube Bakan Abdurrahman Nedim Karnbykler, ube Bakan Yardmcs Dr. Nuri imekler yurt ii ve dndan gelen talepler dorultusunda, 2011 yl boyunca bir ok, konferans, panel, ak oturum, sempozyum, sylei ve yerel ve ulusal televizyon programna katlmlardr.

Manisa - 2012

Manisa - 2012

2012'de (Ocak-Haziran): Konferans ve konumalarn ounluu UMV Bakan Vekili Esin elebi Bayru tarafndan gerekletirilen aadaki etkinlikler gerekletirilmitir: * Suudi Arabistan-Riyad Trk ilkokulunda rencilere bilgilendirme konumas; Riyad bykeliliinde dier lkelerin bykelilerinin elerine ayrca orada bulunan iadamlarna "Mevln ve Mevlevlik Kltr" hakknda ana hatlaryla konuma yapld, * Konya S.. Mesleki Eitim Fakltesi, Ankara ankaya niversitesi, Afyon Kocatepe niversitesi ve Antalya Rehberler Odasnda konferans verildi, bildiri sunuldu, * Konya'da bulunan stiklal - Rzvanolu zel Genlik - zel Armaan ve Harmanc TOK lkretim Okullarnda konferans verildi,

* Karaman, Gaziantep ehit Kamil, Kastamonu, Konya Ilgn Belediyesi ve Van Valilii'nin davetleri zerine konferans verildi, Sem yini icr edildi, * stanbul, ABD ve ngiltere'den Konya'ya gelen guruplara Mevlev Kltr ile ilgili bilgiler verildi, sunumlar yapld, * Bulgaristan Plovdiv (Filibe) Mevlevhnesi'nde konferans verildi, Sem yini icr edildi; * TRT Avaz, TRT Anadolu ve Fransa ve Lbnan TV kanallarnda konumalar yapld. * Kltr ve Turizm Bakanl ile Konya Bykehir Belediyesiyle birlikte HaziranEyll aylar arasnda Mevlana Trbesi Gl Bahesinde sal ve perembe gnleri saat 21.00'de Sema treni yaplmasna karar verildi.

Hz. Mevlna ve ems-i Tebrizi Sempozyumu - ran

Hz. Mevlna Trbesi Gl Bahesinde Sem yn-i erifi - 2012 Posninler: Mustafa HOLAT, Abdurrahman Nedim KARNIBYKLER, Fahri ZAK3L