EVRENSEL BAKI AISI

Grbz Evren

Gizli Belgelerde Fransann Gerek Yz

Fransann Ermeni sevdas yeni yasa tasarlar ile devam ediyor. 18 Ocak 2001de, Ulusal Mecliste 51 milletvekilinin oyu ile kabul edilen ve "Fransa Ermeni soykrmn tanr" ifadesinden oluan yasa, Fransz siyasetilere yetmedi..

E
62

meni iddialarna kar kanlar cezalandrma yasas" dediim, onlarn ise "Ermeni Soykrmn nkr edenleri cezalandrma yasas" adn verdikleri tasary Fransz politikaclar daha nce 2006 ylnda gnde-

me getirmilerdi. Ancak tasar Parlamento gndeminde uzun sre kaldktan sonra kadk olmu, yani dmt. Her seim ncesi Ermeni asll 500 bin civarnda Fransz vatandann oyuna gz diken siyasetiler yeni bir

BD MART 2012

tasaryla ortaya karlar. Haziran 2012de yaplacak seimler ncesinde de ayn senaryo bir kez daha gndeme geldi. Bu defa Fransa Cumhurbakan Nicolas Sarkozynin nclk ettii yeni tasar, "nkr Yasas" adyla iktidardaki Halk HaFransz Senatosu reketi Birlii (UMP) tarafndan, Ulusal Meclise sunuldu. 22 Aralkta, grlk, Eitlik ve Kardelik" yazar. oturuma katlan az saydaki milletve- te bu kelime Fransay zetler. kilinin oylaryla kabul edilen yasa, Bu kelime, Fransz Ulusal Meclisi Ermeni iddialarn reddedenler iin 1 (Assamble Nationale) ve Senato (Seyl hapis ve 45 bin Euro para cezas nat) binalarnn cephesinde de iri harfngryor. Yasa, Mecliste kabulnn lerle yazldr. imdi soralm, "Ermeni ddialaardndan Senatoda da onayland. Arrna kar kanlar cedndan da, yasay Anazalandrma yasas" ile yasa Konseyine gtrFransz siyasetiler, mek iin harekete geilFransay Fransa yapan di. tiraz iin 60 parlabu 3 deeri inkr etmi menterin imzas gerekiolmuyorlar m? yordu. Senatodan 72, Bu yasa, ifade zgrMeclisten ise 65 ye ln engelleyerek, sorumluluk rnei ser"Libert" yani "zgileyerek yasaya itiraz grlk" ilkesini inkr iin imza verdi. etmiyor mu? Bu yasa, kar tezi susSiz bu yazy okurken, "Akil" adamlardan kurulu turarak, "Egalit" yani "Eitlik" Anayasa Konseyi kararn aklam ilkesini inkr etmiyor mu? Bu yasa, taraflar birbirine dman olacak. Fransada, anaokullarndan balayarak okullarn, tm resmi kurum klarak, "Fraternit" yani "Kardelik" ve kurulularn d cephesinde, "Li- ilkesini inkr etmiyor mu? Ermeni ddialarna kar kanlar bert, Egalit, Fraternit" yani "z-

Bu yasa, kar tezi susturarak, "Egalit" yani "Eitlik" ilkesini inkr etmiyor mu?

63

BD MART 2012

cezalandrma yasas aslnda Fransay inkr etmektir. Bu durumda Fransz siyasetilerin bir de, "Fransay nkr Edenleri Cezalandrma Yasas" karmalar gerekmiyor mu?

u deerlendirmemin Franszcasn, tm Fransz parlamenterlere gnderdim ve 96 parlamenterden olumlu yant aldm. Yasay Anayasaya Konseyine gtrmeye bir katkm olduysa ne mutlu bana. imdi Fransann Ermeni sevdasnn nereden kaynaklandn irdeleyelim. Fransz smrgecilik tarihinin utan dolu sayfalarndan kimileri de, Ermenilerin Osmanl Devletine kar

ruldu. Bunlardan biri de 1896da Pariste, kurulan "Ermeni Dayanma Komitesi"dir. Bu komitenin yeleri arasnda Georges Clemenceau, Anatole France, Jean Jaurs ve Francis de Pressens gibi dnyaca tannm isimler vard. Komite, Pro-Armnien (Ermeni Taraftar) adl bir gazete de kard. Komitedeki kamuoyu oluturma gc yksek isimlerin almalar sayesinde, birka yl iinde Fransada byk bir Ermeni lobisi ortaya kt. Paris, Ermeni davasnn nde gelen isimlerinin buluma noktas oldu. Fransz basn ise Ermenilerle ilgili gelimeleri Trk kart bir anlayla haberletirmeye balad. Ermeni Dayanma Komitesinde yer alan isim-

Georges Clemenceau

Anatole France

Jean Jaurs

Francis de Pressens

kullanlmasn iermektedir. Fransz gizli belgelerinde bu politika aka yer almaktadr. Anadoluda, 1890-96 yllarndaki Ermeni isyanlar (en bykleri Erzurum, Zeytun, Van) ngiliz, Fransz, Alman, Avusturyal, Amerikan diplomatlar tarafndan sadece bal olduklar bakanlklara deil lkelerinde yaymlanan gazetelere de duyurulunca, Avrupada dayanma komiteleri ku64

lere bakldnda ounun siyaseti ve devlet adam olduu grlecektir. Bu da Ermenileri kullanma anlaynn bir devlet politikas olarak belirlendiinin gstergesidir. O dneme kadar resmi belgelerinde Ermeniler iin "Pis Ermeni" ifadesini kullanan Fransa, neden byle bir politikaya yneldi sorusunun yant ise ekonomik karlarda gizlidir. 1890l yllardan itibaren Avrupa-

BD MART 2012

da tekstil endstrisi byk bir gelime iine girmi, ama bu sektrn hammaddesi olan pamua eriim konusunda sorunlar balamtr. Tekstil endstrisinde ngiltere, Fransa ve Almanya arasnda ise byk rekabet vard. ngiltere, sektrn hammaddesi olan pamuun yetitii alanlarn ounu kontrol altnda tutuyordu. Hindistan ve Msr, dnemin pamuk depolar olarak ngilterenin smrgeleri arasndayd. Fransa ise pamuu ngiltereden almak zorundayd. Bu da, ngilizlerin yksek sat fiyatlar uygulayarak Fransann rekabet gcn krmasna neden oluyordu. Ama pamuk deposu olarak bilinen bir baka blge daha vard. ukurova ile Suriyeyi kapsayan ve byk bir Ermeni topluluunun yaad Kilikya adl bu blge Osmanl topraklarndayd. Kendi pamuuna sahip olmak ve ngiltere ile rekabet etmek isteyen Fransa iin blgeye ulamann yolu, buradaki Ermeni nfusu kullanmaktan geiyordu. Tabii ki tek neden bu deildi. Franszlar da dier Avrupal smrgeci devletler gibi Osmanlnn yklmak zere olduunu gryordu. atrdayan imparatorluun geni topraklarndaki, bata petrol olmak zere birok zenginliinden pay almay Franszlar da

O dneme kadar resmi belgelerinde Ermeniler iin "Pis Ermeni" ifadesini kullanan Fransa, neden byle bir politikaya yneldi sorusunun yant ekonomik karlarda gizlidir.

istiyordu. Bunun iin de gayrimslim ve Trk olmayan topluluklara yneldiler. En nemli topluluk ise Ermenilerdi. Fransann, ukurova pamuuna ulamak iin Ermenilerle iliki kurduunu kantlayan belgeler, Franszlarn gerek yzn sergilemektedir. Fransz belgeleri arasnda bulunan 21 Kasm 1914 tarihli gizli mektup, Fransann Msrdaki elisi Defrancedan Fransa Dileri Bakan Delacassye baln tayor ve Ermenilerin Franszlara hizmet etmek istediklerini u cmlelerle ortaya koyuyordu: "Ermeni liderlerden Bogos Nubar Paa beni grmeye geldi. Adana ve Mersinde nfusun yzde 40n Ermenilerin oluturduunu, skenderiye blgesinden yaplacak bir saldrda, Ermenilerin tilaf devletlerine yardmc olabileceklerini syledi" Bulgaristann bakenti Sofyadaki Fransz Bykelisinin, Fransa Dileri Bakan Delacassye gnderdii 3 Mart 1915 tarihli rapor da, Ermenilerin Fransaya hizmet etmeye can attklarn ortaya koymaktadr. "Rus meslektamn istei zerine, Ermeni komitelerinin temsilcisi Vartanyan ile grtm. Kendisi, mttefiklerin Anadoluya kartma yapmas durumunda Ermenilerin ibirliini nermek iin beni grmeye gelmi
65

BD MART 2012

ngiliz ve Fransz hkmetleri Adana ya da skenderun Krfezine kartma yapmaya karar verirlerse, blgenin kurtarlmasna Ermeni kardelerimin de katlmasna izin verilmesinden mutluluk duyarm dedi. Vartanyana gre, 20 000 Ermeni savamaya hazrdr. Kbrsta toplanarak, gerekli askeri eitimi alabilirler. Silahlar ngiltere ve Fransa temin etmelidir. Vartanyan, benzeri bir giriim de ngiliz Bykelisi nezdinde yapt."

bir lejyon birlii kurmaktadr. Ermeniler de, Fransz niformas altnda bu lejyonda grev almak istemektedirler. Msr skenderiyedeki Ermenilerden, Fransz diplomatlaryla ilikileri yrten Ermeni Milli Delegasyonu Bakan Bogos Nubar Paaya gnderilen18 Ekim 1917 tarihli gizli dosya, lejyon konusunu aka ortaya koymaktadr.

uraya kadar aktardm belgelerin, 27 Mays 1915 tarihinde alnan "Tehcir", yani Ermenilerin "Zorunlu G ve skn" ile ilgili kararn ncesinde olduuna zellikle dikkatinizi ekmek isterim. Tehcir kararnn hemen ardndan Paristeki Ermeni komitesi yneticisi Arag obanyann, Fransz Dileri Bakan Delacassye gnderdii 13 Haziran 1915 tarihli mektup da, Ermenilerin Fransann hizmetine girmek istediklerinin bir baka kantdr. "Fransann, Kilikyada karlar vardr ve onlar korumak ister. Bu karlara sayg gstermeyecek kadar aklsz bir Ermeni olabilir mi? Kilikyada barbar ve cahil Mslmanlara karlk, entelektel, tccar ve sanayici unsurlardan oluan 400 binden fazla Ermeni vardr. Fransz ve Amerikan okullarna ncelikle Ermeniler giderler. Sayn Bakan, size bu ary yaparken, dikkatinizi Adana Ovasnn zenginliklerine ekmek istediimi sanmayn." ukurovadaki pamua ulamak isteyen Fransa, blgenin igali iin

Bogos Nubar Paa "Dou lejyonunun oluturulmasnn nedeni kk bir Ermeni ordusu kurmak ve Kilikya topraklarnda arpmaktr. Kafkasyada oluturulan gnll Ermeni alaylar Byk Ermenistan kurmak iin arprken, hedefimiz Kk ve Byk Ermenistann kurulmasdr." imdi tekrar 27 Mays 1915, yani Tehcir karar ncesine dnp Franszlarn Ermenilerle zmir ve stanbulda isyan karma, nde gelen Osmanl yneticilerine suikast dzenleme planlarn anlatan gizli belgelere bakalm.

66

BD MART 2012

Rusyann Paris Bykeliliinden Fransa Dileri Bakanlna gnderilen 27 ubat 1915 tarihli gizli yaz, stanbulda karlmas planlanan isyan anlatmaktadr. "Glbenkyan adnda, Londrada oturan varlkl bir Ermeni, Paris finans evrelerinin de desteinde Jn Trk Partisinin birka yesini satn alabileceklerini ve stanbulda bir isyan karabileceklerini sylyor" Fransa Dileri Bakan Delcassye, Fransz diplomat Berthelot tarafndan gnderilen 8 Mart 1915 tarihli telgraf da, isyan planyla ilgili gelimeleri aktarmaktadr. "stanbul ve zmirde isyan karlmas iin yaplan propaganda yaknda eyleme dntrlecektir." Tehcir ncesi taraflar arasndaki ibirliinin bir rnei de, Fransa vatanda bir Ermeni ile Fransz diplomatlarn Atinada yaptklar grmeyi zetleyen 18 Mays 1915 tarihli

gizli belgedir. "stanbul imdilik Jn Trklerin elindedir. Bir isyan imknsz grnmektedir. Enver Paa ile Talat Beye kar bir suikast istenirse kolaylkla gerekleebilir."

Kalust Sarkis Glbenkyan

ehcir ncesi, Ermenilerin, Osmanl ordusuna saldrarak, Ruslarn iini kolaylatrmay amalayan abalar da Fransz gizli belgelerinde anlatlmaktadr. Ermenilerin, Franszlardan silah istediklerini gsteren ve Rusyann Paris Bykeliliinden Fransa Dileri Bakanlna gnderilmi 23 ubat 1915 tarihli gizli yaz yle: "Zeytunlu (imdi Kahramanmaraa bal Sleymanl ilesi) Ermenilerin temsilcisi Kafkasya Rus Ordusu Kararghna giderek 15 Bin Ermeninin Trklerin ulam ebekesine saldrmak iin beklediini, ancak yeterli cephanelerinin olmadn syledi Ermeni temsilci Zeytunun, Erzurum Ordusu ulam hatt zerinde olmas nedeniyle skenderiye limanndan kolaylkla yeterli silah ve cephanenin kendilerine ulaabileceini bildirdi. Zeytun Ermenilerinin bu giriimi itilaf devletlerinin karnadr. Fransz ve ngiliz hkmetleri bu silah ve cephaneyi skenderiye limanndan sokabilir." Franszlar, Ermenilerin Anadoludaki propaganda almalarna destek vermektedir. Dileri Bakanlndan Msrdaki Fransa Bykeliliine gnderilen 9 Eyll 1915 tarihli gizli yaz, Fransz diplomatlarn youn almalarnn bir rneidir.
67

BD MART 2012

"Bu mektup eski Midilli valisi, Ermeni Katolik Eram tarafndan size sunulacaktr. Kendisine Douda propaganda yapma grevini verdim. Anadoluda datlmak zere planlanan ilann basksn yapmak amacyla skenderiyeye gidebilmesi ve almalarnda yardmc olunmas iin gereinin yaplmasn istiyoruz.

ransa, tehcir ncesi sadece Ermenilerle deil Krtlerle de gizli ilikiler yrtmektedir. Fransz diplomat Jungdan Fransa Dileri Bakanlna gnderilen 12 Aralk 1914 tarihli dosya, Fransz-KrtErmeni ibirliini aklamas bakmndan nemlidir. "Krt erif Paa, Krtlerin destek salayabileceini, binlerce silahl adamn itilaf devletlerinin emrine verebileceini, Ermenilerle anlatklarn, Krtlerin bu blgeyi boaltacaklarn, Ermenilerin de ayn eyi Krdistan iin yapacan syledi Krt erif Paa, Krdistann otonomisinin garanti edilmesi karlnda Basraya Krt svarilerini getirmeyi de nerdi. " Birinci Dnya Savann balangcnda Franszlar bir yandan Ermenilere ynelik politikalarn hayata geirirken dier yandan da Osmanl sonrasnn hesaplarn yapmaktadr. Fransz diplomat Jungun Fransa D-

Fransann Dileri Bakanl, Smrgecilik Bakanl ve Kara Kuvvetleri Komutanl arivleri FranszErmeni ibirliini kantlayan gizli belgelerle doludur.

ileri Bakanlna gnderdii ok gizli ibareli 21 Ocak 1915 tarihli rapor, sz konusu hesaplar yle zetlemektedir: Savan ardndan Osmanl topraklarnn paylam iin taleplerimiz unlar olmaldr. 1- Halifelik Trklerden alnp Peygamber slalesinden birine verilmelidir. 2- Arap devletinin bamszl ilan edilmeli, corafi ve etnik yap nedeni ile tek devlet olmaldr. Bylece ArapTrk kopmas ve atmas yaanacaktr. 3- Rusyann kontrolnde Ermenistann bamszl salanmaldr. 4- Otonom bir Krdistan kurulmaldr. 5- Yemen ve Kuveytin bana mam Mahmut gemelidir. 6- Anadoluya zel bir stat tannmaldr. Fransann Dileri Bakanl, Smrgecilik Bakanl ve Kara Kuvvetleri Komutanl arivleri Fransz-Ermeni ibirliini kantlayan gizli belgelerle doludur. Smrgeci gemilerindeki insanlk suu saylabilecek olaylar gizleme telana den Fransann, ifade zgrln tmden yok eden yasalar karma abalar, Ermenileri, smrgeci karlar iin kullanrken yapt hatalar ve iledii sular saklama amaldr. Dikkatleri Trkiyeye ynelterek, Ermeni politikalarndaki yanllarnn konuulmamasn hedefleyen Fransa, baarl olmutur.

68

BD MART 2012

Trkiye, yukarda sraladmz belgeleri ve daha nicelerini, Fransa bata olmak zere Bat kamuoyuna anlatabilseydi, her yeni yasann peinde komak zorunda kalmaz, zor durumlara dmezdik. Temel sorunumuz hakllmz dnyaya anlatabilecek politikalardan yoksun oluumuzdur.

Ynetici koltuuna oturanlar, "Bu makama geldiime gre her eyi ben bilirim" dncesine kaplarak, Trkiyenin hakkn, hukukunu savunacak uzmanlar yok saymaya devam ettike, lkemiz daha nice hakszlklarla kar karya kalacaktr.
gurbuzevren@butundunya.com.tr

Atatrkn Bamszlk zerine Szleri

"Biz bar istiyoruz" dediimiz zaman "tam bamszlk istiyoruz" dediimizi herkesin bilmesi lzmdr. Bunu istemeye hakkmz ve kudretimiz vardr. On sene, yirmi sene sonra aalaarak lmekten ise imdiden eref ve haysiyetle lmeyi stn tutmalyz. Yabanc bir devletin himaye ve desteini kabul etmek, insanlk zelliklerinden mahrumiyeti, beceriksizlik ve miskinlii itiraftan baka bir ey deildir. Gerekten bu aa dereceye dmemi olanlarn isteyerek balarna bir yabanc efendi getirmelerine asla ihtimal verilemez. Halbuki Trk'n haysiyet ve izzetinefis ve kabiliyeti ok yksek ve byktr. Byle bir millet esir yaamaktansa yok olsun daha iyidir. Ne kadar zengin ve mreffeh olursa olsun, bamszlktan mahrum bir millet, meden insanlk karsnda uak olmak mevkiinden yksek bir muameleye liyakat kazanamaz. Halbuki Trk'n haysiyet ve izzetinefis ve kabiliyeti ok yksek ve byktr. Byle bir millet esir yaamaktansa yok olsun daha iyidir. Bundan tr, ya bamszlk, ya lm!...
69