Advertorial

MOBBING
Bilirsiniz, i yerlerinde bir tavr vardr; hani kovmazlar da istifaya zorlarlar ya Yldrmak diye de bilinen, i hayatnda ska ve farknda olunmadan uygulanan sistematik taciz kavramdr mobbing. Birok kii bu kavram bilmese de maruz kalabiliyor. Yakn zamanda art arda bu konuda toplantlar gerekleince, biz de Cadde Dergisi olarak mobbingi dosya eklinde ele alalm istedik. Cadde Dergisinin konuk yazarlarndan biri olarak daha nce bu konuda deney ve gzlemlerim olduu iin de bizzat el attm. Kurgu olarak yrmeyi planladm rota, mobbing kavramnn snrlarn biraz belirlemek, bu konuda belki de gizli olarak maruz kalmz veya uygulayclmza dair farkndalk yaratmak ve baz zm nerileri paylamak. Bir sonraki yazmda ise tazminat ve tedavi gibi naho durumlara dahi mahal vermeden, kiisel nlemlerimizi, hatta baz kurumlarn bu konudaki olumlu tutumlarn, kurumsal tedbirleri aktaracam. Mobbinge Yasal Bak yerlerinde yldrmaya eitli sebeplerle hepimiz maruz kalabiliyoruz. Bu bilinli bir hal alnca ve yasalar nezdinde de ispat edilebilir bir sonu olunca hukuki haklar da douruyor. Mobbing konusunda lkemizdeki hukuki farkndalk, 2006 senesinde alan bir i hukuku davasyla balad. ncesinde de bu kavramn anlmad eitli hak savunmalar grldnden bahsediliyor. Lakin bir hukuk uzman olmadm iin bu konuda ok detaya giremiyorum. Keza i hukuku uzman dostlarm da yenilenen tasarlar ve yerli-yersiz uygulamalar sebebiyle net konumaktan ekiniyor. Ancak kaba bir zetle, siz ikyette bulunduktan sonra, psikolojik etkilere maruz brakldnza dair Adli Tp incelemesinden geiriliyorsunuz. Zaten bu sre bile, rendiim kadaryla kiiyi bezdirebiliyormu. Ardndan alnan rapor ile ikyetinizi glendiriyor ve dava srecinize giriyorsunuz. 2 yldr sonulanmam davalar duydum diyebilirim ve bu sre iinde personelin durumu mulk, psikolojisi harap. Sivil toplum bilinci oluturmaya ynelik eitli almalar yaplyor, niversite bnyesinde de odalarda da, derneklerde de. Kimler lgileniyor? Hatta Mobbingle Mcadele Dernei, Ankara merkezli bir dernek, bu konuda ho almalar atsnda topluyor. Ben, stanbul Temsilcilii konusunda mitliyim, ok samimi bir avukat, Asl okgler stlenmi liderliini. Psikolog ve psikodramatistler eliinde, terapi sreleri yrten ekipler de var, grup terapisini uygulayan kurumlar da.
2 cadde Ocak - ubat 2012

patron basks, ekmek kavgas, ispat abas...

Mobbing Mimarlar Mobbing mimar stnz veya yakn pozisyonlarda altnz kii olsun, hiyerarik yap fark etmiyor. Mobbingi uygulayann otoriter stnl art deil. Kii (veya mobber diyelim mi) performansnzdan honutsuz olabilir, iletiim becerileri yeterli olmayabilir, eiyle sorunlar yayor olabilir, daha st pozisyondaki birisinden bask yiyor olabilir, iletiim tarz ldrmeyen glendirir mantnda baskc olabilir Eski i deneyimlerimin birkanda mobbinge maruz kaldm. Mesela benim yetkimde olmasa bile hatal giden projelerde patronum benimle dearj oluyordu diyebilirim. nk pozisyonum gerei dip dibeyiz, irketin neredeyse her hareketinden haberim var. Ayrca ben sorunlu durumlara mdahale ettiim iin sk sk sorun ve Mustafa, yan yana gelen unsurlard. Fevri davranlaryla bilinen patronum da sorunlar rapor edilirken yannda ben olduum iin ateini bana kusuyordu. Bir deneyimimde amirim beni eitli sebeplerden tr kovamyordu ve iyerini zindana eviriyordu. En trajikomik deneyimimde ise, mdrm ve ben ayn kadndan holanyorduk ve bu da bana ek mesai, zor projeler, ofis d hizmetler, toplantlarda kk drlme eklinde yansyordu. Mobbingi Nasl Grmezden Geliyoruz? Pekl, neden katlanyordum bunlara? nk farknda olaym ya da olmayaym, beslendiim bir eyler vard. Mesela srasyla bakarsak patronumun bana zaman zaman gsterdii babacan tavrlar o gnlerde aklmda kazl olan babalar kzar da sver de sever de mantmda alglyordum. Bir dierinde altm firmada, amirime katlanmam salayan kazanmlarm vard, o adama ramen bak una una una ancak bu kurumda ulaabilirim, sezon sonuna kadar dayanmalym diyen bir motivasyonum vard. Son rneimde ise, benim derdim kadn deil, kendimi ispatt, dolaysyla mdrme ramen o zor ilerin altndan kalkm bir Mustafa istiyordum. Bunlar o gn syleyebilir miydim? Sanmyorum. Aradan zaman geip de i krlk dzelince ancak idrak edebilmitim. O gnlerde sadece vah vah, th th Tandk geliyor mu? Krlk ve Mantksallatrma krlk ve mantksallatrma halleri sz konusu burada. Aaym: bir konu zihninizi ar megul edince, artk o konuyu fark edemez, haliyle ynetemez olursunuz. Konunun iinde olduunuz iin, objektif olamazsnz, sorunlar tespit edemez, zmler retemezsiniz Buna ksaca i krlk denir. Mantksallatrma ise, zihnimizin en temel oyunlarndandr. Konu ne kadar cannz skarsa sksn, zm bulsanz dahi zihniniz ama diye yemler atar, byle yapyor nk diye mantkl, sknty savu-

nan tezler gelitirir. Ama znde iyi bir insan, byle yapyor nk benim performansm artrmak istiyor Yaz srecinde zaman zaman kk paylamlar yaparm, ama imdilik keyifle devam edelim mi? Dosya konumuzu glendirebilmek iin, koluk seanslarnda biraz tevikte bulundum ve zellikle mobbing konusunda altm son zamanlarda. nternet zerinden ve yz yze grmeler yaptm. Her biri ayr hikyeler, ayr deneyimlerdi. Ama gndem yine benzer sonulanyordu. Detaylar yazmn sonlarnda paylaaym m? Mobbing Atmosferi nce biraz snr izelim, biraz daha belirlensin mobbing atmosferi. Nedir, ne olduu sanlr, mobbinge maruz kalyor muyum?, acaba farknda olmadan yapyor veya maruz kalyor olabilir miyim? spat zor bir konu olmasndan ve szlanmay seven varlklar oluumuzdan tr, vakalara mobbing etiketleri hemen ve kesin ekilde konulamyor. nk bu konu durumsaldr, birok deikenin ele alnmas gerektii iin 2 kere 2, 4 eder diyemiyoruz. Drst olalm, szlanmay sevdiimiz iin i hayatndaki birok sknty mobbing atsnda toplamaya alyoruz. Mesela yanz ileri ise ve ya dolayl iinize son veriliyorsa stelik bu uygulamada ayrm gzetilmiyorsa, siz bir mobbing maduru saylmyorsunuz. Ama tantm bir hanm, alt byk kurumun ynetimi deiince, iinden olmu. nk emeklilii gelen personellerin ihracna karar verilmi ve ncelikle kadn personellerin szlemeleri sonlandrlm. Burada bir ayrm sz konusu olduu iin, mobbingten bahsedebiliriz. Bir personel iinin bandayken kadn amirinin onu, gmleinin st dmelerini ap tahrik etmesi, bu yzden de adamn aklnda sorular dourmas, performans kaybetmesi, yine mobbinge girmekten ziyade, cinsel taciz saylabiliyor.

Peki size mobbing uygulanmyor, ama hemen yannzdaki masada bir madur varsa ve siz bir ey yapamyorsanz Tank oluyorsunuz hemen yannzda gerekleen mobbing vakasna, ne olacak? Gemi olsun, bu durum biraz gz ard edilse bile, siz de pasif olarak mobbinge maruz kalyorsunuz. Ya yle olsa? Bana dokunmayan ylan bin yaasn diyor, zmle riniz olmasna r a m e n mobbinge maruz kalan kiiye destek olmuyorsanz durum ne oluyor? tiraf etmesi g, ama pasif bir mobbing uygulaycs olabilirsiniz. Size kk bir sre anlatmak istiyorum. Mobbing panellerine katlyordum birka yl ncesinde. lk bata, nedir bu kavram diye katlmtm. Baktm tandk, bir eyler renmeye alyordum. Ama her seferinde zalim patronlar, mazlum alanlar ikileminden te pek bir adm gremedim. Ama sonu yok. Bir yandan kariyer koluu yaparken karma gelirse byle bir vaka, acaba daha etkili bir sonu karabilir miyim diye merak da etmeye balamtm. stelik o panellerin birounda muhterem psikolog konuklar, kolarla dalga geiyordu hakl olarak, nk kolar kendinizi iyi hissedin, mobbingin etkilerinden arnrsnz dedike bo konuuyorlar gibi cmleler kyordu. Geri kendileri de pek zm getirmiyordu, ama Devam edemediim bir ama hali sz konusu olduuna gre, bunu kendim deneyimlemeliyim demitim. Mobbinge kavramsal olarak yaklatmda, taciz edilen unsur kmt karma; varlk. Buna halk tabiriyle ego diyebilir miyiz? Buradan yola

karak o gnlerde beslediim bir kedi ile deneyler yaptm, gzlemlerde bulundum. Kedilerdeki yksek varlk ihtiyac, bu almamda bana byk zaman kazandrd ve gzlemlerimin bir ksmn paylamak iin makaleletirdim. ndigo Dergisinin www. indigodergisi. com web sitesi zerinde 77. Saysnda Mobbingin Anatomik Histolojisi balnda okuyabilirsiniz Cadde Dergisinde ikinci bask olmasn diye geiyorum. Ama zet vereyim ister misiniz? Mobbing ne kadar derin olursa olsun, etkileri ne kadar ok olursa olsun, zlebilir, alabilir, korunulabilir ve fayda karlabilir bir deneyim. Kedi zerinde bask yaratp, strese cevaplarn gzledim. Beden dilini eitli yaklamlarda apraz sorgulayarak sonularn snflandrdm. Stresin en tepe noktasna ulap da braktm andaki tepkileriyle basky artrdm anlardaki tepkileri ve sakinken, rutinken verdii cevaplar ayr ayr gzledim. Belki Pavlovun kpei gibi laboratuar ortamnda yaplm, ultra bilimsel bir deney olmad, ancak bu kavram hakknda ok fazla bilgi, deneyim ve zm kurgulamam salad. Koluk yaklamlar ve bilisel psikolojiden yola karsak, iinde bulunduumuz durum canmz sksa dahi, bir ihtiyacmza cevap veriyor demektir. Ben az nce i krlnden kurtulduum an gzlediim ihtiyalarm sraladm. Peki maruz kaldnz durum, sizin hangi ihtiyacnza cevap veriyor olabilir? Madur da Mobbing Mimar Olabilir mi! Burada ben sosyal yaamdan yaklatm, ancak ihtiyacnz deersizlik gibi mazoist yaklamlar da olabilir. Birok ak deneyiminde olduu gibi, farknda olmadan, mantkd olsa bile, bana deersizliimi gster yaklamnda bulunabiliyoruz. Belki de yle bir durum sz konusudur, hemen reddetmeyin, birka saniye dnn ltfen. Bir baka ele alnmas gereken ey ise profesyonel grmzle ilgili. Ynetime alz, tek ynl hareketlere alz, deil mi? Oysa aslnda performans artrm ift ynl hareketlerle domuyor mu? Bireysel almalar m, sinerji mi? Hangisi daha etkili sonular veriyor? Ayn ey, ynetim yerine ynetiim iin de geerli dediimize
4 cadde Ocak - ubat 2012

gre, bir dz mantk yapalm m? Mobbing de ift tarafl olabilir mi? Bir etki deil, aslnda etkileim sz konusu olabilir mi? Az nce bahsettiim ihtiyacn cevap bulmas hali, aslnda biraz buna destek olur nitelikte. Ayrca iletiim, etkileim sz konusu olduuna gre, mobbingin mimarlarndan biri de madur olmamza ramen kendimiziz. 2011 yaznda yine Cadde Dergisinde Stressavar Tango balkl bir yaz yazmtm. Tango metaforundan yola karak stresi ele almtm. Eer tango srasnda net deilseniz, kararsz admlar ve tutular yaparsanz, partnerinizin de kararsz ve naho admlar atmak zorunda kalacandan bahsetmitim. Bu da zarif olmayan bir dans demek. Benzer yaklam mobbing iin nasl kullanabiliriz? Eer siz dans srasnda kendi alannz belirlemezseniz, karnzdaki kii hem kendi alanna hkim olup hem de sizin alannz igal edebilir. nk igal mant, zellikle doymam benliklerde, oturmam kiiliklerde ok yaygn. Bunu bilmek iin psikolojide doktor olmanza gerek yok, evrenize bakn, gz a olmakla benzer bir durum deil mi? Ben kendi yaam alanma hkmettiim gibi, sizin yaam alannza da hkmetme abasnda olabilirim, eer gzm, gnlm doymamsa. Ve maalesef, bu doygunluk, pek kimsede yok. Peki ne yapmal bu durumda? Sava bayraklarna m sarlalm? Yaammzn sorumluluunu almak, buradaki en byk kozumuz oluyor. Eer biz kendimize sayg duyarsak, iimizde kendimize gvenimiz tam ise, sikrttan (secret) bahsetmiyorum ama beden dilimiz, yaydmz elektrik, gzmzdeki lt, kullandmz kelimeler de kendiliinden gelimi olacaktr. Karmzdaki kii ister amirimiz ister astmz olsun, bu durum onu istemsiz bir ekilde etkileyecektir. nk kaderimiz deiebilir mi diye sorguluyoruz, alkanlklar, davranlar deimez mi? Sonraki sayda, dernek faaliyetleri ile hukuki almalar biraz daha detaylandrmay dnyorum. zm srecine yeni rnekler ve baz kurumlarn mobbing nleyici faaliyetlerini paylaacam. Bu sre zarfnda soru ve fikirlerinizi benimle paylaabilirsiniz; cozum@mustep.com